برگردان به زبان ساده
جهد پیغامبر به فتح مکه هم
کی بود در حب دنیا متهم
هوش مصنوعی: تلاش پیامبر برای فتح مکه هرگز در حُب دنیا کماهمیت و متهم به خودخواهی نبود.
آنک او از مخزن هفت آسمان
چشم و دل بر بست روز امتحان
هوش مصنوعی: او در روز امتحان، چشمان و دلش را از رازهای نهفته در هفت آسمان که درونش بود، بسته است.
از پی نظارهٔ او حور و جان
پر شده آفاق هر هفت آسمان
هوش مصنوعی: به دنبال دیدن او، زیباییها و زندگی در همهی هفت آسمان پر شده است.
خویشتن آراسته از بهر او
خود ورا پروای غیر دوست کو
هوش مصنوعی: انسان باید خود را به بهترین شکل برای محبوبش آماده کند و به هیچ چیز دیگری جز او اهمیت ندهد.
آنچنان پر گشته از اجلال حق
که درو هم ره نیابد آل حق
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که وجود او به قدری از عظمت و بزرگی خدا پر شده است که حتی فرزندان حق هم نمیتوانند به او نزدیک شوند یا او را درک کنند.
لا یسع فینا نبی مرسل
والملک و الروح ایضا فاعقلوا
هوش مصنوعی: در میان ما نه پیامبری از طرف خدا جایگاهی دارد و نه ملائکه و روح، پس با عقل خود اندیشه کنید.
گفت ما زاغیم همچون زاغ نه
مست صباغیم مست باغ نه
هوش مصنوعی: ما مثل زاغ هستیم و نه مانند زاغی که مست رنگهاست، ما در باغ خوشحال نیستیم.
چونک مخزنهای افلاک و عقول
چون خسی آمد بر چشم رسول
هوش مصنوعی: چون آسمانها و عقلها به مانند دانههای شن در چشم پیامبر جلوه گر شدند.
پس چه باشد مکه و شام و عراق
که نماید او نبرد و اشتیاق
هوش مصنوعی: پس چه اهمیتی دارد مکانهایی مانند مکه، شام و عراق، وقتی او (عشق یا معشوق) نبرد و شور و اشتیاقی را به وجود میآورد؟
آن گمان بر وی ضمیر بد کند
کو قیاس از جهل و حرص خود کند
هوش مصنوعی: کسی که بر اساس جهل و طمع خود قضاوت میکند، در درک واقعیات دچار اشتباه میشود و این کار باعث میشود که تصور نادرستی از دیگران پیدا کند.
آبگینهٔ زرد چون سازی نقاب
زرد بینی جمله نور آفتاب
هوش مصنوعی: شیشهای زرد رنگ مانند ساز، اگر نقابی زرد بر صورت داشته باشی، تمام نور خورشید را منعکس میکند.
بشکن آن شیشهٔ کبود و زرد را
تا شناسی گرد را و مرد را
هوش مصنوعی: شیشهٔ کبود و زرد را بشکن تا واقعیات و حقیقت وجودی انسانها را بشناسی.
گرد فارِس گرد سر افراشته
گرد را تو مرد حق پنداشته
هوش مصنوعی: به معنای این بیت، کسی که به ظاهری فریبنده و شورانگیز میبالد، باید به شناخت واقعی و باطن خود و دیگران توجه کند. به عبارتی، این تصویر زیبا و سرزنده، ممکن است در باطن چیزی جز حق و حقیقت نباشد.
گرد دید ابلیس و گفت این فرع طین
چون فزاید بر من آتشجبین
هوش مصنوعی: ابلیس به دور و بر خود نگریست و گفت: این موجود از خاک، چگونه میتواند بر من که آتشین هستم، برتری یابد؟
تا تو میبینی عزیزان را بشر
دانک میراث بلیسست آن نظر
هوش مصنوعی: تا تو عزیزان را میبینی، انسانها نیز گمان میکنند که آنچه میبینند، میراثی از شیطان است.
گر نه فرزندی، بلیسی ای عنید
پس به تو میراث آن سگ چون رسید
هوش مصنوعی: اگر فرزندی از بلایای تو نیست، پس سهم تو از آن سگ چه خواهد بود؟
من نیم سگ، شیر حقم حقپرست
شیر حق آنست کز صورت برست
هوش مصنوعی: من مانند سگ شیر نیستم، بلکه من از طرفداران و پیروان حق هستم. شیر حق همان چیزی است که از شکل و ظاهر فراتر میرود.
شیر دنیا جوید اشکاری و برگ
شیر مولی جوید آزادی و مرگ
هوش مصنوعی: شیرانی در دنیا به دنبال پیروزی و نامآوری هستند، اما شیر واقعی، یعنی مولی، به دنبال آزادی و رهایی از قید و بند زندگی و مرگ است.
چونک اندر مرگ بیند صد وجود
همچو پروانه بسوزاند وجود
هوش مصنوعی: وقتی انسان در مرگ به هزاران وجود نگاه میکند، مانند پروانهای که به نور میخورد، خود را به آتش میکشد و وجودش را فدای آن میکند.
شد هوای مرگ طوق صادقان
که جهودان را بد این دم امتحان
هوش مصنوعی: زمانی فرا رسیده است که در آن صداقت و راستگویی تحت فشار قرار گرفته و افرادی که به دروغ و نیرنگ متوسل میشوند، در شرایط آزمایش و سنجش قرار میگیرند.
در نبی فرمود کای قوم یهود
صادقان را مرگ باشد گنج و سود
هوش مصنوعی: در این بیت اشاره شده است که پیامبر به قوم یهود میگوید که مرگ برای انسانهای صادق و راستین، مانند گنج و ثروتی بزرگ است. به عبارت دیگر، مرگ برای کسانی که راستگو هستند، نمیتواند چیز منفی تلقی شود؛ بلکه به معنای رسیدن به یک موفقیت و پاداش بزرگ در زندگی بعد از مرگ است.
همچنانک آرزوی سود هست
آرزوی مرگ بردن زان بهست
هوش مصنوعی: آرزو کردن برای سود و منفعت مانند آرزو کردن برای مرگ است، زیرا در نهایت هر دو به یک نتیجه ختم میشوند.
ای جهودان بهر ناموس کسان
بگذرانید این تمنا بر زبان
هوش مصنوعی: ای یهودیان، برای حفظ ناموس و آبرویتان، این درخواست را بر زبان آورید.
یک جهودی این قدر زهره نداشت
چون محمد این علم را بر فراشت
هوش مصنوعی: یک یهودی به هیچ وجه جرأت نداشت که مانند محمد (ص)، علم را به این عظمت و بلندی ارائه دهد.
گفت اگر رانید این را بر زبان
یک یهودی خود نماند در جهان
هوش مصنوعی: اگر این سخن را به زبان یک یهودی بگویی، در دنیا چیزی از تو باقی نمیماند.
پس یهودان مال بردند و خراج
که مکن رسوا تو ما را ای سراج
هوش مصنوعی: یهودیان اموال را به غارت بردند و مالیات را نیز از ما گرفتند، اما تو ای روشنگر، ما را رسوا نکن.
این سخن را نیست پایانی پدید
دست با من ده چو چشمت دوست دید
هوش مصنوعی: این سخن هیچگاه پایان ندارد. اگر دستانت را به من بدهی، چشمانت مرا دوست دارند.