مولانابخش ۱۴۵ - ادب کردن شیر گرگ را کی در قسمت بی‌ادبی کرده بود
گرگ را بر کند سر، آن سرفراز
تا نماند دوسری و امتیاز
فانتقمنا منهم است ای گرگ پیر
چون نبودی مرده در پیش امیر
بعد از آن رو شیر با روباه کرد
گفت این را بخش کن از بهر خورد
سجده کرد و گفت کین گاو سمین
چاشت‌خوردت باشد ای شاه گزین
وان بز از بهر میان روز را
یخنیی باشد شه پیروز را
و آن دگر خرگوش بهر شام هم
شب‌چرهٔ این شاه با لطف و کرم
گفت ای روبه تو عدل افروختی
این چنین قسمت ز کی آموختی
از کجا آموختی این ای بزرگ
گفت ای شاه جهان از حال گرگ
گفت چون در عشق ما گشتی گرو
هر سه را بر گیر و بستان و برو
روبها چون جملگی ما را شدی
چونت آزاریم چون تو ما شدی
ما ترا و جمله اشکاران ترا
پای بر گردون هفتم نه بر آ
چون گرفتی عبرت از گرگ دنی
پس تو روبه نیستی شیر منی
عاقل آن باشد که عبرت گیرد از
مرگ یاران در بلای محترز
روبه آن دم بر زبان صد شکر راند
که مرا شیر از پی آن گرگ خواند
گر مرا اول بفرمودی که تو
بخش کن این را، که بردی جان ازو
پس سپاس او را که ما را در جهان
کرد پیدا از پس پیشینیان
تا شنیدیم آن سیاستهای حق
بر قرون ماضیه اندر سبق
تا که ما از حال آن گرگان پیش
همچو روبه پاس خود داریم بیش
امت مرحومه زین رو خواندمان
آن رسول حق و صادق در بیان
استخوان و پشم آن گرگان عیان
بنگرید و پند گیرید ای مهان
عاقل از سر بنهد این هستی و باد
چون شنید انجام فرعونان و عاد
ور بننهد دیگران از حال او
عبرتی گیرند از اضلال او
بخش ۱۴۴ - قصه آنکس کی در یاری بکوفت از درون گفت کیست آن گفت منم گفت چون تو توی در نمی‌گشایم هیچ کس را از یاران نمی‌شناسم کی او من باشد برو: آن یکی آمد در یاری بزدبخش ۱۴۶ - تهدید کردن نوح علیه‌السلام مر قوم را کی با من مپیچید کی من روپوشم با خدای می‌پیچید در میان این بحقیقت ای مخذولان: گفت نوح ای سرکشانْ من، من نیم
اطلاعات
وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
گرگ را بر کند سر، آن سرفراز
تا نماند دوسری و امتیاز
هوش مصنوعی: اگر بخواهی که برتری و افتخاری به دست آوری، باید دشمن را از میان برداری تا دیگر لکه‌ای بر ساحت پیروزی‌ات نماند.
فانتقمنا منهم است ای گرگ پیر
چون نبودی مرده در پیش امیر
هوش مصنوعی: ما از آنها انتقام گرفتیم، ای گرگ پیر، چرا زمانی که در حضور امیر بودی، مردانه عمل نکردی؟
بعد از آن رو شیر با روباه کرد
گفت این را بخش کن از بهر خورد
هوش مصنوعی: شیر به روباه گفت که این غذا را تقسیم کن تا همه از آن بهره‌مند شوند.
سجده کرد و گفت کین گاو سمین
چاشت‌خوردت باشد ای شاه گزین
هوش مصنوعی: او در حالی که سجده کرده بود، گفت: «این گاو چاقی است که برای صبحانه‌ات آماده شده، ای پادشاه برگزیده.»
وان بز از بهر میان روز را
یخنیی باشد شه پیروز را
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که در میانه روز، فرد پیروز و موفق به دلیل قدرت و شجاعت خود به دنبال هدفی خاص است و برای او فرصتی برای پیشرفت و پیروزی فراهم شده است. در واقع، این اشاره به حائز اهمیت بودن تلاش و کوشش در زمان‌های مناسب دارد.
و آن دگر خرگوش بهر شام هم
شب‌چرهٔ این شاه با لطف و کرم
هوش مصنوعی: و آن خرگوش برای شام هم مجبور است که شب‌چره‌ای از این شاه با محبت و مهربانی داشته باشد.
گفت ای روبه تو عدل افروختی
این چنین قسمت ز کی آموختی
هوش مصنوعی: گفت: ای روباه، تو این قدر عدل و انصاف را از کجا یاد گرفتی که اینطور قسمت را بین ما تقسیم می‌کنی؟
از کجا آموختی این ای بزرگ
گفت ای شاه جهان از حال گرگ
هوش مصنوعی: تو از کجا این‌قدر بزرگی را یاد گرفتی؟ پاسخ داد: ای پادشاه جهان، این رفتار را از حال و روز گرگ آموخته‌ام.
گفت چون در عشق ما گشتی گرو
هر سه را بر گیر و بستان و برو
هوش مصنوعی: گفت وقتی که در عشق ما به هم وابسته شدی، هر سه را بگیر و برو.
روبها چون جملگی ما را شدی
چونت آزاریم چون تو ما شدی
هوش مصنوعی: وقتی همه چیز به شکل تو درآمد، آزار ما نیز به مانند تو شد.
ما ترا و جمله اشکاران ترا
پای بر گردون هفتم نه بر آ
هوش مصنوعی: من تو را و همه آشکارا را بر گردونه آسمان هفتم قرار داده‌ام، نه بر زمین.
چون گرفتی عبرت از گرگ دنی
پس تو روبه نیستی شیر منی
هوش مصنوعی: وقتی از تجربه و رفتارهای منفی دنیا (سمبل آن گرگ) درس بگیری، دیگر نمی‌توانی به سادگی و بی‌فکری عمل کنی. در واقع، تو بر لبه‌ی خطر نیستی و خود را در مقام یک فرد قوی و شجاع (به عنوان نماد شیر) قرار می‌دهی.
عاقل آن باشد که عبرت گیرد از
مرگ یاران در بلای محترز
هوش مصنوعی: عاقل کسی است که از مرگ دوستانش در شرایط سخت پند بگیرد و خود را حفظ کند.
روبه آن دم بر زبان صد شکر راند
که مرا شیر از پی آن گرگ خواند
هوش مصنوعی: در آن لحظه، زبانم پر از شکرگزاری شد، زیرا مرا به جای گرگ، شیر نامیدند.
گر مرا اول بفرمودی که تو
بخش کن این را، که بردی جان ازو
هوش مصنوعی: اگر از ابتدا به من می‌گفتی که تو این را ببخش، جانم را از او گرفتی.
پس سپاس او را که ما را در جهان
کرد پیدا از پس پیشینیان
هوش مصنوعی: پس باید از او که ما را در این دنیا به وجود آورد و نسبت به گذشتگان آگاه کرد، سپاسگزاری کنیم.
تا شنیدیم آن سیاستهای حق
بر قرون ماضیه اندر سبق
هوش مصنوعی: وقتی این سیاستهای حق را شنیدیم که در قرون گذشته پیشرفت کرده‌اند.
تا که ما از حال آن گرگان پیش
همچو روبه پاس خود داریم بیش
هوش مصنوعی: تا زمانی که ما از وضعیت آن گرگان آگاه باشیم، مانند روباه باید بیشتر مراقب خود باشیم.
امت مرحومه زین رو خواندمان
آن رسول حق و صادق در بیان
هوش مصنوعی: من از آن پیامبر راستگو و حق، به خاطر امت درخشان و با برکتی که دارد، یاد می‌کنم.
استخوان و پشم آن گرگان عیان
بنگرید و پند گیرید ای مهان
هوش مصنوعی: به استخوان و پشم آن گرگان نمایان نگاه کنید و عبرت بگیرید، ای بزرگواران.
عاقل از سر بنهد این هستی و باد
چون شنید انجام فرعونان و عاد
هوش مصنوعی: یک فرد عاقل در برابر زندگی و همه‌ی چالش‌های آن تسلیم می‌شود و وقتی باد، ماجرای پایان کار فرعون‌ها و قوم عاد را می‌شنود، به فکر فرو می‌رود.
ور بننهد دیگران از حال او
عبرتی گیرند از اضلال او
هوش مصنوعی: اگر دیگران از وضعیت او عبرت بگیرند و از راهی که او رفته، درس بگیرند، باید دقت کنند که چگونه به گمراهی افتاده است.
خوانش ها
بخش ۱۴۵ - ادب کردن شیر گرگ را کی در قسمت بی‌ادبی کرده بود به خوانش بامشاد لطف آبادی
بخش ۱۴۵ - ادب کردن شیر گرگ را کی در قسمت بی‌ادبی کرده بود به خوانش عندلیب
حاشیه ها
1391/02/23 10:04
رضا
سلام
ابتدای این شعر زیبا درج نگردیده...!
شیرو گرگ و روبهی بهر شکار*رفته بودند از طلب در کوهسار
تابه پشت همدگر بر صید ها* سخت بربندند بندو قید ها
...
1391/09/09 11:12
MOHAMMADALI
اول شعر توی دفتر قبل از بچگی این شعر دوست داشتم مرسی از سایت خوبتون حیف که از کتب درسی حذفش کردن
1395/06/05 11:09
هما
خدایش رحمت کناد با این تخیل ماورائی
1396/09/01 22:12
محمد روستایی
در جواب به آقا رضای گل
ابتدای این شعر در بخش 142 هست
البته باید بگم از نظرم من هم زیباست :)
1397/01/10 10:04
وحید
فانتقمنا منهم است ای گرگ پیر
چون نبودی مرده در پیش امیر
سورة الزخرف آیه 25 :
فَانتَقَمْنَا مِنْهُمْ فَانظُرْ کَیْفَ کَانَ عَاقِبَةُ الْمُکَذِّبِینَ
انصاریان: در نتیجه از آنان انتقام گرفتیم. پس با تأمل بنگر سرانجام تکذیب کنندگان چگونه بود.
1397/01/10 10:04
nabavar
فَانتَقَمْنَا
کاش به جای این کلمه ، فَالمُحِبنا ، بود
1397/09/06 18:12
این شعر زیبا داره از توحید کاربردی (وحدت وجود حق) صحبت میکنه
تو خود را به تمامه ازو بدان، تو خود را نبین تا او همه چیزش را به تو بدهد، تا او بلاها را از تو دور کند، بیماری ها، فقرها، ظالمان، نادانی ها و گناهان