گنجور

بخش ۱۲۰ - تسلیم کردن مرد خود را به آنچ التماس زن بود از طلب معیشت و آن اعتراضِ زن را اشارات حق دانستن. به نزد عقلِ هر داننده ای هست، که با گردنده گرداننده ای هست

مرد زان گفتن پیشمان شد چنان
کز عوانی ساعت مردن عوان
گفت خصم جانِ جان چون آمدم
بر سر جان من لگدها چون زدم
چون قضا آید فرو پوشد بصر
تا نداند عقل ما پا را ز سر
چون قضا بگذشت خود را می‌خورد
پرده بدریده گریبان می‌درد
مرد گفت ای زن پیشمان می‌شوم
گر بدم کافر مسلمان می‌شوم
من گنه‌کار توم رحمی بکن
بر مکن یکبارگیم از بیخ و بن
کافر پیر ار پشیمان می‌شود
چونک عذر آرد مسلمان می‌شود
حضرت پر رحمتست و پر کرم
عاشق او هم وجود و هم عدم
کفر و ایمان عاشق آن کبریا
مس و نقره بندهٔ آن کیمیا

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مسدس محذوف یا وزن مثنوی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مرد زان گفتن پیشمان شد چنان
کز عوانی ساعت مردن عوان
هوش مصنوعی: مرد از گفتن این جمله پشیمان شد، مانند کسی که به ناگاه به زمان مرگش نزدیک شده است.
گفت خصم جانِ جان چون آمدم
بر سر جان من لگدها چون زدم
هوش مصنوعی: وقتی که دشمن جانم جلویم آمد، به شدت بر روح و وجود من حمله‌ور شد.
چون قضا آید فرو پوشد بصر
تا نداند عقل ما پا را ز سر
هوش مصنوعی: زمانی که سرنوشت فرا برسد، چشمان انسان را می‌پوشاند تا عقل او نتواند تمایز دهد که پا کجاست و سر کجاست.
چون قضا بگذشت خود را می‌خورد
پرده بدریده گریبان می‌درد
هوش مصنوعی: زمانی که سرنوشت رقم خورده باشد، فرد به شدت از درون خود را می‌آزارد و مانند کسی که پرده‌ای را پاره کرده، دچار بی‌نظمی و آشفتگی می‌شود.
مرد گفت ای زن پیشمان می‌شوم
گر بدم کافر مسلمان می‌شوم
هوش مصنوعی: مرد گفت: ای زن، اگر به خاطر تو بد شوم، از کفر به ایمان در می‌آیم و مسلمان می‌شوم.
من گنه‌کار توم رحمی بکن
بر مکن یکبارگیم از بیخ و بن
هوش مصنوعی: من آدم خطاکاری هستم، لطفی کن و به من رحم کن و یک‌بار هم که شده مرا ببخش.
کافر پیر ار پشیمان می‌شود
چونک عذر آرد مسلمان می‌شود
هوش مصنوعی: اگر فردی که مدت‌ها به کفر و بی‌ایمانی زندگی کرده است، دچار پشیمانی شود و از کارهایش عذرخواهی کند، این امکان وجود دارد که به اسلام و ایمان بازگردد.
حضرت پر رحمتست و پر کرم
عاشق او هم وجود و هم عدم
هوش مصنوعی: خداوند رحمت و کرم بی‌پایانی دارد و عاشق او، چه در وجود و چه در نبود، همواره مورد لطف و محبت او قرار می‌گیرد.
کفر و ایمان عاشق آن کبریا
مس و نقره بندهٔ آن کیمیا
هوش مصنوعی: عشق به بزرگی و عظمت الهی، هیچ ارتباطی با اعتقادات ما ندارد؛ مانند مس و نقره که در برابر آن گنج بزرگ و باارزش قرار دارند.

خوانش ها

بخش ۱۲۰ - تسلیم کردن مرد خود را به آنچ التماس زن بود از طلب معیشت و آن اعتراضِ زن را اشارات حق دانستن. به نزد عقلِ هر داننده ای هست، که با گردنده گرداننده ای هست به خوانش عندلیب

حاشیه ها

1390/11/19 08:02
مصطفی

تیتر شعر:
تسلیم کردن مرد خود را به آنچه التماس زن بود
از طلب معیشت و این اعتراض زن را اشارت حق
دانستن
به نزد عقل هر داننده ای هست
که با گردنده گرداننده ای هست

1396/08/05 22:11

کافر پیر از پشیمان می شود ... با توجه به مفاد ابیات بعدی منظور مولانا فرعون است . می دانیم فرعون در قرآن از اهل جهنم است اما در عرفان می گویند چون پیش از مرگ تن در همان لخظه استغفار نمود بخشیده شد

1396/09/29 11:11

جناب محمد بینش
گرجه شاید اینجا محل مناسبی برای اینگونه مباحث نباشد، اما لازم دانستم مطالبی را به عرض برسانم.
طبق آیات قرآن، فرعون در هنگام غرق شدن پیش از آنکه بمیرد می گوید که ایمان آوردم و تسلیم شدم. و خدا به او می گوید: الان؟! (چه فایده؟!) در حالی که پیش از این عصیان کردی و از مفسدان بودی...
(ولی به پاس همین ایمان و تسلیم لفظی) بدن تو را حفظ می کنیم (مومیایی فرعون هنوز هم در موزه نگهداری می شود) تا نشانه و عبرتی برای دیگران باشد.
آیات مربوطه: سوره یونس، آیات 90:92
وَجَاوَزْنَا بِبَنِی إِسْرَائِیلَ الْبَحْرَ فَأَتْبَعَهُمْ فِرْعَوْنُ وَجُنُودُهُ بَغْیًا وَعَدْوًا حَتَّی إِذَا أَدْرَکَهُ الْغَرَقُ قَالَ آمَنْتُ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا الَّذِی آمَنَتْ بِهِ بَنُو إِسْرَائِیلَ وَأَنَا مِنَ الْمُسْلِمِینَ ﴿90﴾
و فرزندان اسرائیل را از دریا گذراندیم پس فرعون و سپاهیانش از روی ستم و تجاوز آنان را دنبال کردند تا وقتی که در شرف غرق شدن قرار گرفت گفت: "ایمان آوردم که هیچ معبودی جز آنکه فرزندان اسرائیل به او گرویده‏ اند نیست و من از تسلیم ‏شدگانم" (90)
آلْآنَ وَقَدْ عَصَیْتَ قَبْلُ وَکُنْتَ مِنَ الْمُفْسِدِینَ ﴿91﴾
اکنون؟! در حالی که پیش از این نافرمانی میکردی و از تباهکاران بودی (91)
فَالْیَوْمَ نُنَجِّیکَ بِبَدَنِکَ لِتَکُونَ لِمَنْ خَلْفَکَ آیَةً وَإِنَّ کَثِیرًا مِنَ النَّاسِ عَنْ آیَاتِنَا لَغَافِلُونَ ﴿92﴾
پس امروز تو را با زره [زرین] خودت به بلندی [ساحل] می‏ افکنیم تا برای کسانی که از پی تو می ‏آیند عبرتی باشد و بی‏ گمان بسیاری از مردم از نشانه‏ های ما غافلند (92)
**********
همچنین در جای دیگری قرآن می گوید که توبه برای کسانی که بدی می کنند و وقتی مرگ فرا می رسد می گویند الان توبه کردم، نیست.
آیات مربوطه: سوره نساء، آیات 17:18
إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَی اللَّهِ لِلَّذِینَ یَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ یَتُوبُونَ مِنْ قَرِیبٍ فَأُولَئِکَ یَتُوبُ اللَّهُ عَلَیْهِمْ وَکَانَ اللَّهُ عَلِیمًا حَکِیمًا ﴿17﴾
توبه نزد خداوند تنها برای کسانی است که از روی نادانی مرتکب گناه می ‏شوند سپس به زودی توبه می کنند اینانند که خدا توبه‏ شان را می ‏پذیرد و خداوند دانای حکیم است (17)
وَلَیْسَتِ التَّوْبَةُ لِلَّذِینَ یَعْمَلُونَ السَّیِّئَاتِ حَتَّی إِذَا حَضَرَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ إِنِّی تُبْتُ الْآنَ وَلَا الَّذِینَ یَمُوتُونَ وَهُمْ کُفَّارٌ أُولَئِکَ أَعْتَدْنَا لَهُمْ عَذَابًا أَلِیمًا ﴿18﴾
و توبه کسانی که گناه می کنند تا وقتی که مرگ یکی از ایشان دررسد می‏ گوید اکنون توبه کردم پذیرفته نیست و [نیز توبه] کسانی که در حال کفر می‏ میرند پذیرفته نخواهد بود آنانند که برایشان عذابی دردناک آماده کرده‏ ایم (18)

1396/09/29 11:11

من گنه‌کار توم رحمی بکن
بر مکن یکبارگیم از بیخ و بن
"توم" بهتر است به صورت "توام" نوشته شود.
لطفا اصلاح بفرمایید.

1396/09/29 11:11

مرد زان گفتن پیشمان شد چنان
کز عوانی ساعت مردن عوان
یعنی مرد مانند زورگویی که در هنگام مرگ از زورگفتن پشیمان می شود، آن چنان از گفتن پشیمان شد.

1396/09/29 11:11
حسین

حیف عمر که صرف چنین لاطائلات می شود

1403/07/08 16:10
مرتضی کبیری

آقای مهدی کاظمی لطفاً به فعالیت خود ادامه دهید.دست شما را می‌بوسم .برگرد