گنجور

شمارهٔ ۴۹ - تاریخ طالار سعادت‌آباد شاه طهماسب صفوی

شکر کز لطف الهی کرد تسخیر جهان
همچو مهر از تیغ عالم‌گیر شاه دین‌پناه
شمع بزم‌افروز دولت ماه اوج سلطنت
آفتاب برج حشمت سایهٔ لطف اله
وارث ملک سلیمان صاحب تخت کیان
ثانی صاحب قرآن شاه جهان طهماسب شاه
نافذالامری که گردون از ازل دارد به گوش
حلقه بهر بندگیش از گوشوار مهر و ماه
شوکت‌آیینی که گر با پلهٔ تمکین او
کوه را سنجی سبک‌تر آید از یک برگ کاه
معدلت‌کیشی که در ایام عدل او سزد
کار شبنم زآتش سوزان اگر بیند گیاه
ساخت عالی‌منظری کز ارتفاعش دور نیست
گر فتد گاه تماشای از سر گردون کلاه
بر فراز بام او هرکس که آید بنگرد
چون مه کنعان ز پستی مهر را در قعر چاه
بر فراز بامش ار خواهد رساند خویش را
توسن اندیشه از رفتار ماند نیمه راه
گرچه در گامی ز سرعت این سمند تیزرو
از دو عالم بگذرد زآن سان که از عینک نگاه
این بلند ایوان کیوان‌پایه چون اتمام یافت
زاهتمام شاه گردون‌شوکت و انجُم‌سپاه
کلک مشتاق از پی تاریخش این مصرع نوشت
دیدهٔ بد دور زاین ایوان گردون دستگاه

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

شکر کز لطف الهی کرد تسخیر جهان
همچو مهر از تیغ عالم‌گیر شاه دین‌پناه
هوش مصنوعی: شکر که به لطف خداوند، جهان به تسخیر درآمد، همچنان که خورشید با نور خود همه جا را روشن می‌کند و پادشاهی که بر دین و پناه مردم سایه افکنده است.
شمع بزم‌افروز دولت ماه اوج سلطنت
آفتاب برج حشمت سایهٔ لطف اله
هوش مصنوعی: شمعی که جشن و شادی را روشن می‌کند، همان ماهی است که در اوج سلطنت قرار دارد و آفتاب نشانی از بزرگی و شکوه است که سایه لطف خداوند بر آن می‌افتد.
وارث ملک سلیمان صاحب تخت کیان
ثانی صاحب قرآن شاه جهان طهماسب شاه
هوش مصنوعی: وارثی که جانشین سلیمان و صاحب تخت کیان است، همچنین کسی که صاحب قرآن و شاه جهان طهماسب شاه نیز هست.
نافذالامری که گردون از ازل دارد به گوش
حلقه بهر بندگیش از گوشوار مهر و ماه
هوش مصنوعی: فرمانروایی که آسمان‌ها از آغاز خلقت تحت اختیار او بوده، به خاطر عشق و محبتش حلقه‌ای به گوش بندگانش آویخته است.
شوکت‌آیینی که گر با پلهٔ تمکین او
کوه را سنجی سبک‌تر آید از یک برگ کاه
هوش مصنوعی: این بیت به معنای این است که وقتی کسی به مقام و منزلت بالایی دست یابد، حتی سنگین‌ترین بارها هم به نظرش سبک می‌آید. اگر کسی به عظمت و شان بالایی رسید، موانع بزرگ‌تر را نیز به آسانی پشت سر می‌گذارد.
معدلت‌کیشی که در ایام عدل او سزد
کار شبنم زآتش سوزان اگر بیند گیاه
هوش مصنوعی: آیا ممکن است در دوران عدل کسی، شبنم از آتش سوزان گیاه ببیند؟
ساخت عالی‌منظری کز ارتفاعش دور نیست
گر فتد گاه تماشای از سر گردون کلاه
هوش مصنوعی: ایجاد یک منظره زیبا که از بلندی‌اش دور نیست، گاهی فرصتی برای تماشای آن از آسمان را فراهم می‌کند.
بر فراز بام او هرکس که آید بنگرد
چون مه کنعان ز پستی مهر را در قعر چاه
هوش مصنوعی: بر بلندی خانه او هرکس بیفتد به تماشا، ببیند که مانند مه در دل چاه، روشنایی عشق و محبت وجود دارد.
بر فراز بامش ار خواهد رساند خویش را
توسن اندیشه از رفتار ماند نیمه راه
هوش مصنوعی: اگر فردی بخواهد به اوج دست یابد و پیشرفت کند، باید آماده باشد که با تلاش و فکر عمیق، از موانع عبور کند و در میانه راه متوقف نشود.
گرچه در گامی ز سرعت این سمند تیزرو
از دو عالم بگذرد زآن سان که از عینک نگاه
هوش مصنوعی: با اینکه این اسب تندرو با سرعت زیادی می‌تواند از دو جهان عبور کند، اما انسان تنها با نگرش خود می‌تواند به عمق وجود پی ببرد.
این بلند ایوان کیوان‌پایه چون اتمام یافت
زاهتمام شاه گردون‌شوکت و انجُم‌سپاه
هوش مصنوعی: این ایوان بلند که به شکوه و عظمت کیوان (سیاره زهره) می‌ماند، پس از تمام شدن کار آن، به خاطر تلاش و اهتمام شاه آسمان و پرچم ستارگان، به وجود آمده است.
کلک مشتاق از پی تاریخش این مصرع نوشت
دیدهٔ بد دور زاین ایوان گردون دستگاه
هوش مصنوعی: مشتاق باقلم خود یادگاری از تاریخش نوشت؛ چشمی که از این ایوان آسمان دور است، چنین می‌بیند.