گنجور

شمارهٔ ۶ - در منقبت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب (ع)

السلام ای عالم اسرار رب‌العالمین
وارث علم پیمبر فارس میدان دین
السلام ای بارگاهت خلق‌را دارالسلام
آستان رویت بطرف آستین روح‌الامین
السلام ای پیکر زایر نوازت زیر خاک
از پی جنت خریدن خلق را گنج زمین
السلام ای آهن دیوار تیغت آمده
قبلهٔ اسلام را از چارحد حصن حصین
السلام ای نایب پیغمبر آخر زمان
مقتدای اولین و پیشوای آخرین
شاه خیبر گیر اژدر در امام بحر و بر
ناصر حق غالب مطلق امیرالمؤمنین
ملک دین را پادشاه از نصب سلطان رسل
مصطفی را جانشین از نص قرآن مبین
بازوی عونت رسول‌الله را رکن ظفر
رشتهٔ مهرت رجال‌الله را حبل‌المتین
هر که در باب تو خواند فضلی از فصل کلام
در مکان مصطفی داند بلا فصلت مکین
بوترابت تا لقب گردیده دارد آسمان
چون یتیمان گرد غم بر چهره از رشک زمین
چون سگ کویت نهد پا بر زمین در راه او
گستراند پرده‌های چشم خود آهوی چین
مایهٔ تخمیر آدم گشت نور پاک تو
ورنه کی می‌بست صورت امتزاج ماء و طین
آن که خاتم را یدالله کرد در انگشت تو
ساخت نص فوق ایدیهم تو را نقش نگین
چون یدالهی که ابن عم رسول‌الله بود
ایزدت جا داده بالا دست هر بالانشین
آن یدالله را که ابن عم رسول‌الله بود
گر کسی همتاش باشد هم رسول‌الله بود
ای به جز خیرالبشر نگرفته پیشی بر تو کس
پیشکاران بساط قرب را افکنده پس
فتنه را لشگر شکن سرفتنه را تارک شکافت
ظلم را بنیاد کن مظلوم را فریاد رس
چرخ را بر آستانت پاسبانی التماس
عرش را در بارگاهت پاسبانی ملتمس
گر کند کهتر نوازی شاهباز لطف تو
بال عنقا را ز عزت سایبان سازد مگس
ور کند از مهتران عزت ستانی قهر تو
سدره در چشم الوالابصار خوار آید چو خس
همتت لعل و زمرد در کنار سائلان
آن چنان ریزد که پیش سائلان مشت عدس
خادمان صد گنج می‌بخشند اگر از مخزنت
خازنان ز اندیشه جودت نمی‌گویند بس
آسمان از کهکشان وهاله بهر کلب تو
پیشکش آورده زرین طوق با سیمین مرس
روز کین از پردلی گردان نصرت جوی شد
مرغ روح از شوق جانبازی نگنجد در قفس
بار هستی بر شتر بندد عماری‌دار تو
دل تپد در کالبد روئین‌تنان را چون جرس
از هجوم فتنه برخیزد غبار انقلاب
راه بر گشتن ز پیشت گم کند پیک نفس
از سپاه خود مظفروار فردآئی برون
وز ملایک لشگر فتح و ظفر از پیش و پس
حمله‌آور چون شوی بر لشگر اعدا شود
حاملان عرش را نظارهٔ حربت هوس
بر سر گردنکشان چون دست و تیغ آری فرو
وز زبردستی رسد ضربت ز فارس برفرس
لافتی الا علی گویند اهل روزگار
ساکنان آسمان لاسیف الاذوالفقار
ای که پیغمبر مقام از عرش برتر یافته
ز آستانت آسمان معراج دیگر یافته
هم به لطفت از مقام قاب و قوسین از خدا
مصطفی اسرار سبحان‌الذی دریافته
هم به بویت از گلستان ماوحی هر نفس
شاه با اوحی مشام جان معطر یافته
چرخ کز عین سرافرازی رکاب کرده چشم
چشم خود را چشمهٔ خورشید انور یافته
مه که بر رخ دیده از نعل سم رخشت نشان
تا ابد اقبال خود را سکه بر زر یافته
نعل شبرنگت که خورشید سپهر دولت است
چرخ از آن روی زمین را غرق زیور یافته
نزد شهر علم از نزدیک علام‌الغیوب
چون رسیده جبرئیل از ره تو را در یافته
نخل پیوندت که مثمر گشته از باغ نبی
بهر نسبت گوهر شبیر و شبر یافته
حامل افلاک رحم‌آورده بر گاور زمین
بر سر دشمن تو را چون حمله‌آور یافته
طایر قدرت گه پرواز گوی چرخ را
گوی چوگان خورده‌ای از باد شهپر یافته
آن که زیر پای موری رفته در راهت نمرد
دایه از جاه سلیمانی فزونتر یافته
آن که بی‌مزد از برایت بوده یک ساعت به کار
کشور اجرا عظیما را مسخر یافته
کاسهٔ چوبین گدائی هر که پیشت داشته
از کف دریای خاصت کشتی زر یافته
وه چه قدر است نور درگهت را پایه‌وار
دست قدرت با گل آدم مخمر یافته
نور معبودی و آب و گل ظهورت را سبب
ز آسمان می‌آمدی می‌بود اگر آدم عرب
ای وجود اقدست روح روان مصطفی
مصطفی معبود را جانان تو جان مصطفی
گر نبوت هم نصیبت داد ایزد چون گذشت
بعد بلغ انت منی از زبان مصطفی
بر سپهر دولت آن نجمی که روشن گشته است
صد چراغ از پرتوت در دودمان مصطفی
در ریاض عصمت آن نخلی که از پیوند توست
میوه‌های جنت اندر بوستان مصطفی
شمسهٔ دین را درون حجره چون دارد مقام
از نجوم سعد پر گشت آسمان مصطفی
ای تو شهر علم را در آن که در عالم نکرد
سجده در پایت نبوسید آستان مصطفی
سایهٔ تیغت که پهلو می‌زند در ساق عرش
ز افتاب فتنه آمد سایبان مصطفی
داد از فرعون دعوای الوهیت نشان
جز تو هر کس شد مکین اندر مکان مصطفی
گر نباشد حرمت شان نبوت در میان
فرق نتوان کرد شانت را ز شان مصطفی
من که باشم تا که گویم این زمان در مدح تو
آن چنانم من که حسان در زمان مصطفی
این گمان دارم ولی کز دولت مداحیت
هست نام علی در خاندان مصطفی
با چنین حالی که من دارم عجب نبود اگر
شامل حالم شود لطف تو و ان مصطفی
گوشهٔ چشمی فکن سویم به بینائی که داد
نرگست را تازگی ز آب دهان مصطفی
جانم از اقلیم آسایش غریب آواره‌ایست
رحم بر جان غریبم کن به جان مصطفی
تا دم آخر به سوی توست شاها روی من
وای جان من اگر آن دم نه بینی روی من
ای سلام حق ثنایت یا امیرالمؤمنین
وی ثنا خوان مصطفایت یا امیرالمؤمنین
در رکوع انگشتری دادی به سایل گشته است
مهر منشور سخایت یا امیرالمؤمنین
صد سخی زد سکه زر بخشی اما کس نزد
کوس سر بخشی ورایت یا امیرالمؤمنین
گشته تسبیح ملک آهسته هر گه در نماز
بوده رازی با خدایت یا امیرالمؤمنین
دامن گردون شود پرزر اگر تابد از او
گوشهٔ ظل عطایت یا امیرالمؤمنین
راست چون صبح دم روشن شود راه صواب
رایت افرازد چو رایت یا امیرالمؤمنین
روز رزم افکند در سرپنجهٔ خورشید رای
پنجهٔ ماه لوایت یا امیرالمؤمنین
صدره را از پایهٔ خود انتهای اوج داد
رفعت بی‌منتهایت یا امیرالمؤمنین
گه به چشم وهم می‌پوشد لباس اشتباه
عرش تا فرش سرایت یا امیرالمؤمنین
گه به حکم ظن ستون عرش را دارد بپا
بارگاه کبریایت یا امیرالمؤمنین
چون به امرت برنگردد مهر از مغرب که هست
گردش گردون برایت یا امیرالمؤمنین
یافت از دست و لایت فتح بر فتح دیگر
دست در حبل ولایت یا امیرالمؤمنین
جان در آن حالت که از تن می‌برد پیوند هست
آرزومند لقایت یا امیرالمؤمنین
گر مکان برتخت او ادنی کنی جایت دهند
انس و جان کانجاست جایت یا امیرالمؤمنین
حق‌شناسان گر به دست آرند معیار تو را
حد فوق ما سوی دانند مقدار تو را
ای که دیوان قضا قائم به دیوان شماست
تابع حکم خدا محکوم فرمان شماست
گر ید بیضا چه مه شد طالع از جیب کلیم
پنجهٔ خورشید را مطلع گریبان شماست
آن ستون کز پشتی او قایمند ارکان عرش
در حریم کبریا رکنی ز ارکان شماست
این ندامت گوی زنگاری که دارد متصل
گردش از چوگان قدرت گوی میدان شماست
خوان وزیرا که قسمت بر دو عالم کرده‌اند
مایهٔ آن مانده یک ریزه از خوان شماست
اژدهایی کز عدو گنج بقا دارد نهان
چون عصا در دست موسی چوب ردبان شماست
بندهٔ پیرست کیوان کز کمال محرمی
از پی پاس حرم بر بام ایوان شماست
عقل اول کز طفیلش می‌رسد لوح و قلم
پیش دانا واپسین طفل دبستان شماست
هرکه را کاریست بر دیوان خیرالحاکمین
نیک چون روی رجوع او به دیوان شماست
من مریض درد عصیانم که درمانم توئی
دردمند این چنین محتاج درمان شماست
صد شکایت دارم از گردون اما یکی
بر زبانم نیست چون چشمم به احسان شماست
گر درین دور فلک شهری گدای محتشم
محتشم را حشمت این بس کز گدایان شماست
دین من شاها به ذات توست ایمان داشتن
وین به دوران چنین کفر است پنهان داشتن
ای تو را جای دگر در عالم معنی مقام
درگهت را قبله‌ایم و روضه‌ات را کعبهٔ نام
پیکرت گنج نجف نورت در گردون شرف
مرغ روحت از شرف عنقای قاف احترام
ما برین در زایران کعبهٔ اصلیم و هست
حج اکبر زان ما آنست و بس اصل کلام
گر یکی مانع نباشد گویم این بیت‌الحرم
نیست در حرمت سر موئی کم از بیت‌الحرام
گر به قدر اجر بخشی دوستان را منزلت
باشد از تمکین سراسر عرصهٔ دارالسلام
ور ز اعدا منتقم باشی به مقداری که بود
ننهد از کف تا ابد جبار تیغ انتقام
اهل عصیان گر تو را روز جزا حامی کنند
قهر سبحانی کند تیغ جزا را در نیام
گر گشائی از شفاعت بر گنه‌کاران دری
بندد از رحمت خدا درهای دوزخ را تمام
خلق را گر یکسر ایمن خواهی از پیغام موت
وای بر پیک اجل گر کام بگشاید زکام
در جزای خصم اگر سرعت کنی نبود بعید
گر شود پیش از محل واقع قیامت را قیام
دین پناها پادشاها ملک دین را بیش ازین
می‌توانی داد در تایید حق نظم نظام
بس که صیاد زمان دام بلا گسترده است
یک زمان با اهل دل مرغ فراغت نیست رام
راست گویم هست از دست مخالف در عراق
بر بزرگان حسینی مذهب آسایش حرام
اهل کفر از آتش بغض عداوت پخته‌اند
از برای خفت اسلام صد سودای خام
داوری پیش تو می‌آرند زیشان اهل دین
یاوری کن مؤمنان رایا امیرالمؤمنین

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: ترکیب بند
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

حاشیه ها

1389/05/04 15:08
مجید سیدی

رشتهٔ مهرت رجال‌الله را حبل‌المتین صحیح می باشد
---
پاسخ: با تشکر، «متقین» با «متین» جایگزین شد.

1389/06/27 13:08
مجید سیدی

در مصرع "فتنه را لشگر شکن سرفتنه را تارک شکافت" به نظر صحیح تر می آید که نوشته شود
"فتنه را لشگر شکن سرفتنه را تارک شکاف"
---
پاسخ: تغییر این مورد را منوط می‌کنیم به مقایسهٔ دوستان با نسخهٔ چاپی.

1389/06/27 13:08
مجید سیدی

در بیت:
"نزد شهر علم از نزدیک علام‌الغیوب
چون رسیده جبرئیل از ره تو را دریافته"
می بایست آخر مصرع دوم به شکل زیر درج شود
"تو را در یافته"
اشاره به حدیث نبوی "من شهر علم هستم و علی دروازه این شهر"
---
پاسخ: با تشکر، تصحیح شد.

1389/06/27 13:08
مجید سیدی

در مصرع "نخل پیوندت که مثمر گشته ز باغ نبی"
به جای "ز" باید "از" درج شود یعنی:
"نخل پیوندت که مثمر گشته از باغ نبی"
---
پاسخ: با تشکر، تصحیح شد.

1389/06/27 14:08
مجید سیدی

رحم به جان غریبم کن به جان مصطفی
باید باشد
رحم بر جان غریبم کن به جان مصطفی
---
پاسخ: با تشکر، تصحیح شد.

1389/06/27 14:08
مجید سیدی

دامن گردون شود پرزراگر تابد ازو
در مصرع بالا فواصل رعایت نشده است
و همچنین در مصرع زیر صدره المنتها با فاصه آمده که صد ره خوانده می شود
صد ره را از پایهٔ خود انتهای اوج داد
---
پاسخ: با تشکر، تصحیح شد.

1389/06/27 14:08
مجید سیدی

بارگاه کبریات یا امیرالمؤمنین
باید باشد
بارگاه کبریایت یا امیرالمؤمنین
---
پاسخ: با تشکر، تصحیح شد.

1389/06/27 14:08
مجید سیدی

آن ستون کز پشتی اوقایمندار کان عرش
باید باشد
آن ستون کز پشتی او قایمند ارکان عرش
---
پاسخ: با تشکر، تصحیح شد.

1389/06/27 14:08
مجید سیدی

گردش از چو کان قدرت گوی میدان شماست
باید باشد
گردش از چوگان قدرت گوی میدان شماست
---
پاسخ: با تشکر، تصحیح شد.

1389/06/27 14:08
مجید سیدی

با سلام و احترام
حضور مدیریت سایت عارضم
شعر زیبای فوقدارای مشکلات املایی و اشتباهات زیادی است که در برخی از ابیات وزن و معنی شعر را دگرگون کرده است.
برخی را که به ذهن حقیر رسید درج کردم اما از تصحیح برخی دیگر عاجز ماندم.
لطف بفرمایید نسبت به بازخوانی و تصحیح کلی این شعر توسط کارشناسان اقدام فرمایید.
پیشاپیش متشکرم

1389/12/25 09:02

دردهای برترین مظلوم‌ها
ای علی مرتضی شیرخدا
جسم تو آزردة از حق جدا
روح تو بالا به عرش خواهش است
ای که جانت باب شهر دانش است
ای که باب شهر علم و دانشی
ای که بالاتر ز عرش خواهشی
ای که در روز ولادت مادرت
حیدری نامید جان و پیکرت
ای که در کعبه تولد یافتی
در دل محراب حق جان باختی
ای علی مرتضی شیرخدا
جسم تو آزردة از حق جدا
کن شفاعت نزد رب العالمین
این گنهکار نگون بخت غمین
در سقیفه حق تو پامال (منکوب) شد
کوثرت در لای در بیمار (مضروب) شد
میخ چون پهلوی زهرا را شکست
تیغ هم بر حنجر اصغر نشست
مجتبی(ع) در خانه‌اش مسموم شد
ابن‌سفیان شادمان مسرور شد
گر حسین(ع) در کربلا گشته شهید
زان که فرزند تو بود و آن حمید
ظلمها بر زینب کبری رسید
خصم دون بر خیمه‌ها آتش کشید
شعله‌ها، زنجیرها، شلاقها
می‌خراشد چهرة سجادها


ای علی مرتضی شیرخدا
جسم تو آزردة از حق جدا
رنجها بر سینه‌ات بسیار بود
زانکه کوفی همرهت در کار (همرهی بدکار) بود
شیعه از نور رخت محروم شد
یادگار غربتت مظلوم شد
جان تو جای تمام دردها
زخمی بد عهدی نامردها
حال ما دریاب ای شیر خدا
شیعه‌ای هستیم از نورت جدا
کن شفاعت نزد رب العالمین
از تمام بندگان شرمگین
ای علی مرتضی شیرخدا
جسم تو آزردة از حق جدا
جان تو جان حسن جان حسین
جان زهرای بتول عالمین
بازگو با رب دعای عهد را
تا رهاند جان ما از دردها
تا نشاند دولت بیدارها
تا رساند مهدی غمخوارها
خرداد 76
بازنگری 8 تیر 85

1392/07/08 14:10
شهاب

به ذره گر نظر لطف بوتراب کند
به آسمان رود و کار آفتاب کند

1393/12/01 19:03
استاد صفراحمدی

افتنه راتارک شکن سرفتنه راتارک شکاف درست است)

1394/02/01 22:05
بهروز

در بیت دوم آستان‌روبت (جاروکش آستان تو)، آستان رویت آمده است. حرف ب درست است نه ی

1396/06/06 13:09
ف

با عرض سلام و تشکر
بیت 2: آستان روبت
بیت 17: تارک شکاف
بیت 20: اولوالابصار
31: ای چو پیغمبر...
34: رکابت کرده ...
39: گاو زمین
44: وه چه قدر است این که نور ....
45: می بود اگر آدم عزب
65: پر زر
66: صبح دوم
68: سدره
69: لباس
80: خوان روزی را...
81: دربان شماست
86: گردون دون
89: قبله اسم و
94: منتقم باشی به مقدار گنه