گنجور

شمارهٔ ۳۴۳

به عزم رقص چون در جنبش آید نخل بالایش
نماند زنده غیر از نخل بند نخل بالایش
عجب عیبی است غافل بودن از آغاز رقص او
به تخصیص از نخستین جنبش شمشاد بالایش
بمیرم پیش تمکین قد نازک خرام او
که در جنبش به غیر از سایهٔ او نیست همتایش
براندازد ز دل بنیاد آرام آن سهی بالا
چو اندازد هوای رقص جنبش در سر و پایش
به تکلیف آمد اندر رقص اما فتنه کرد آن گه
که میل طبع بی‌تکلیف می‌شد در تماشایش
فشانم بر کدامین جلوه‌اش جان را که پنداری
دگرگون جلوه پردازیست هر عضوی ز اعضایش
به رقص آیند در زنجیر زلفش محتشم دلها
چو باد جلوه بی حد در سر زلف سمن سایش

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن (هزج مثمن سالم)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

به عزم رقص چون در جنبش آید نخل بالایش
نماند زنده غیر از نخل بند نخل بالایش
هوش مصنوعی: وقتی که نخل با عزم رقص حرکت کند، دیگر چیزی جز خود نخل زنده نمی‌ماند. فقط نخل باقی می‌ماند و همه چیز دیگری از بین می‌رود.
عجب عیبی است غافل بودن از آغاز رقص او
به تخصیص از نخستین جنبش شمشاد بالایش
هوش مصنوعی: شگفتا که چه نقصی دارد کسی که از شروع رقص او غافل است، به ویژه وقتی به اولین حرکت شمشاد بالایش توجه نمی‌کند.
بمیرم پیش تمکین قد نازک خرام او
که در جنبش به غیر از سایهٔ او نیست همتایش
هوش مصنوعی: من برای زیبایی و نازکی قد او، که هرگز هیچ چیز دیگری جز سایه‌اش را در حرکت نمی‌بینم، جان می‌دهم.
براندازد ز دل بنیاد آرام آن سهی بالا
چو اندازد هوای رقص جنبش در سر و پایش
هوش مصنوعی: دل را از نگرانی آزاد می‌کند مانند یک درخت بلند که وقتی بادی می‌وزد، رقصی در سر و پاهایش به راه می‌اندازد.
به تکلیف آمد اندر رقص اما فتنه کرد آن گه
که میل طبع بی‌تکلیف می‌شد در تماشایش
هوش مصنوعی: در اینجا به طور غیرمنتظره‌ای در رقص شرکت کرده، اما پس از آن الگوهای رفتاری را به هم ریخته است. این وضعیت زمانی پیش می‌آید که تمایل طبیعی او بدون هیچ قیدی و الزامی به تماشا و لذت‌بردن از آن می‌افتد.
فشانم بر کدامین جلوه‌اش جان را که پنداری
دگرگون جلوه پردازیست هر عضوی ز اعضایش
هوش مصنوعی: من جانم را بر کدام یک از زیبایی‌های او بریزم، که گویی هر یک از اعضای وجودش به طرز دیگری جلوه‌گری می‌کند.
به رقص آیند در زنجیر زلفش محتشم دلها
چو باد جلوه بی حد در سر زلف سمن سایش
هوش مصنوعی: دل‌ها به خاطر زیبایی و جذابیت زلف او همچون باد به رقص می‌آیند، و زیبایی بی‌حد او در سر زلفی چون سمن مشاهده می‌شود.