گنجور

شمارهٔ ۹ - در ثنای امام به حق ناطق امام جعفر صادق علیه السلام

شهی که شیوه ی درویش پروری داند
رموز سلطنت و سرّ سروری داند
بقای دولت آن شاه را بشارت باد
که رسم معدلت و دادگستری داند
بماند نام انوشیروان ز عدل به جای
خلاف آن که بقا در ستمگری داند
ز تیر آه حذر کن که این خدنگ بلا
گذشتن از سپر چرخ چنبری داند
وجود من که از این پیش تیره خاکی بود
ز فیض عشق کنون کیمیاگری داند
کشد به ساحل مقصود تخته پاره ی تن
به بحر عشق هر آن کو شناوری داند
به رهگذار طلب هر که پا ز سر نشناخت
قدم زدن به طریق قلندری داند
بلند مرتبه ی فقر در خرد آن است
که پشت و پای زدن بر توانگری داند
به یمن مقدم دُردی کِشان صاف ضمیر
زمین میکده با چرخ همسری داند
به دفع فتنه ی یاجوج غم ز دل ساقی
به جام بستن سدّ سکندری داند
دلم ربوده به چوگان طُره طَرّاری
که بردن از مه و خور گوی دلبری داند
نگاه آهوی وحشی خرام کبک دری
تجلی مُلک و جلوه ی پری داند
ز حلقه حلقه ی گیسو کند زره سازی
ز نوک ناوک مژگان زره دری داند
ز زرّ جعفریش نقد اعتقاد به است
کسی که مذهب و آئین جعفری داند
ششم امام که ز انوار مهر او طبعم
به هفت اختر رخشنده برتری داند
ز جعفر بن محمد ولیّ حق مددی
اگر به ذرّه رسد، مهرپروری داند
ز فیض صادق آل محمد است اگر
«محیط» طرز سخن گفتن دَری داند
بهای گوهر والای نغز گفتارم
سخن شناس و هنر سنج و گوهری داند

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلن (مجتث مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

شهی که شیوه ی درویش پروری داند
رموز سلطنت و سرّ سروری داند
هوش مصنوعی: شاهی که بتواند درویش‌ها را پرورش دهد و به خویشتن‌داری و عرفان اهمیت دهد، به رازهای سلطنت و هنر رهبری نیز آگاه است.
بقای دولت آن شاه را بشارت باد
که رسم معدلت و دادگستری داند
هوش مصنوعی: باشد که حکومت آن پادشاهی که با عدالت و انصاف رفتار کند، پایدار بماند.
بماند نام انوشیروان ز عدل به جای
خلاف آن که بقا در ستمگری داند
هوش مصنوعی: نام انوشیروان به خاطر عدالتش باقی می‌ماند، نه به خاطر ستمگری که فکر می‌کند با ظلم کردن می‌تواند ماندگار شود.
ز تیر آه حذر کن که این خدنگ بلا
گذشتن از سپر چرخ چنبری داند
هوش مصنوعی: از تیر آه دوری کن؛ چرا که این تیر بدبختی به خوبی می‌داند چگونه از سپر زمان عبور کند.
وجود من که از این پیش تیره خاکی بود
ز فیض عشق کنون کیمیاگری داند
هوش مصنوعی: وجود من که تا پیش از این، از خاک و ظاهری تیره و بی‌روح برخوردار بود، اکنون به برکت عشق، توانسته است به فن کیمیاگری دست پیدا کند.
کشد به ساحل مقصود تخته پاره ی تن
به بحر عشق هر آن کو شناوری داند
هوش مصنوعی: هر کسی که در دریاچه عشق توانایی شنا کردن داشته باشد، می‌تواند تخته‌پاره‌ای از وجود خود را به ساحل آرزوها برساند.
به رهگذار طلب هر که پا ز سر نشناخت
قدم زدن به طریق قلندری داند
هوش مصنوعی: هر کسی که در مسیر جستجو و طلب، خود را از هر گونه تعلق آزاد کند و مفهوم واقعی زندگی را درک کرده باشد، می‌داند چگونه باید در راه معرفت و سیر و سلوک قدم بردارد.
بلند مرتبه ی فقر در خرد آن است
که پشت و پای زدن بر توانگری داند
هوش مصنوعی: فقر، با وجود همه مشکلاتش، از نظر خرد و عقل می‌تواند به فردی بیاموزد که چگونه با توانگری و ثروت کنار بیاید و بر آن مسلط شود.
به یمن مقدم دُردی کِشان صاف ضمیر
زمین میکده با چرخ همسری داند
هوش مصنوعی: به خاطر آمدن کسی که شراب را به زیبایی می‌کشد، زمین پاک و به دور از کدورت می‌شود و میکده به گونه‌ای است که گویی با آسمان هم‌نشینی دارد.
به دفع فتنه ی یاجوج غم ز دل ساقی
به جام بستن سدّ سکندری داند
هوش مصنوعی: ساقی به خاطر جلوگیری از فتنه ی یاجوج، دلش را از غم خالی کرده و می‌داند که چگونه با بستن یک سد محکم، می‌تواند از خطرات و آشوب‌ها محافظت کند.
دلم ربوده به چوگان طُره طَرّاری
که بردن از مه و خور گوی دلبری داند
هوش مصنوعی: دل من درباره زلف زیبای معشوقی به تنگ آمده که مانند گوی در دستان دلبر، جذاب و دلرباست.
نگاه آهوی وحشی خرام کبک دری
تجلی مُلک و جلوه ی پری داند
هوش مصنوعی: چشمان آهوی رام نشده، زیبایی و ظرافت خاصی را مانند جلوه‌ای از یک پری نشان می‌دهد.
ز حلقه حلقه ی گیسو کند زره سازی
ز نوک ناوک مژگان زره دری داند
هوش مصنوعی: موهای پیچ‌خورده‌ات مانند زره‌ای برای من به‌شمار می‌آید و تیرکمانی که از مژگان‌ات بیرون می‌آید، به من یادآوری می‌کند که عشق و زیبایی تو به آرامی اما به شدت مرا در بر می‌گیرد.
ز زرّ جعفریش نقد اعتقاد به است
کسی که مذهب و آئین جعفری داند
هوش مصنوعی: کسی که به مذهب جعفری اعتقاد داشته باشد، به ارزش‌های واقعی و اصیل دست یافته است.
ششم امام که ز انوار مهر او طبعم
به هفت اختر رخشنده برتری داند
هوش مصنوعی: ششمین امام که نور مهر و محبتش باعث می‌شود که من طبیعتا برتری و درخشندگی او را به هفت ستاره تابناک احساس کنم.
ز جعفر بن محمد ولیّ حق مددی
اگر به ذرّه رسد، مهرپروری داند
هوش مصنوعی: اگر کمکی از جعفر بن محمد، ولی حق، به من برسد، حتی اگر به اندازه یک ذره باشد، او می‌داند چگونه مهر و محبت را به من نشان دهد.
ز فیض صادق آل محمد است اگر
«محیط» طرز سخن گفتن دَری داند
هوش مصنوعی: اگر کسی مانند محیط به طرز سخن گفتن آشنا باشد، این به برکت و فضل راستین آل محمد (ص) است.
بهای گوهر والای نغز گفتارم
سخن شناس و هنر سنج و گوهری داند
هوش مصنوعی: مردم با دانش و هنر، ارزش کلمات زیبا و گرانبهای من را درک می‌کنند.