گنجور

شمارهٔ ۶۶ - ایضأ در رثاء حضرت صدیقه ی کبری و سیده ی نساء علیه السلام

ما را کجا به کوی تو ممکن بود وصول
که آنجا خیال را نبود قدرت نزول
طول زمان هوای تو از سر بدر نبرد
اصلی بود محبت و الاصل لا یزول
گفتم به عقل چاره کنم، درد عشق را
غافل از این که عشق بود، آفت عقول
درویشم و به هیچ قناعت همی کنم
بگذاردم به خویش، اگر نفس بوالفضول
اول رفیق باید، آن که طریق از آنک
باید رفیق خضر شدن، نی مرید غول
گر باخبر شوی زبقای پی از فنا
اندر فنای نفس چو نیکان شوی عجول
آسودگی نیابی، در عرصه ی جهان
گر بسپری بسیط زمین را به عرض و طول
در حیرتم که شادی و عیش جهان که راست
هستند چون فقیر و غنی هر دو تن ملول
از آن زمان که بار امانت قبول کرد
معلوم شد که آدم خاکی بود جهول
چشم امید نیست به هیچ آستان مرا
الابه آستانه ی فرخنده ی بتول
ام الائمة النقبا، بانوی جزا
نورالهدی، حبیبه ی حق بضعة الرسول
زهرا که زامر حق پی تعیین جفت او
در شب نمود زهره به کاخ علی نزول
صدیقه آن که کرده پی کسب عزوجاه
روح الامین ز روز ازل خدمتش قبول
در وصف ذات پاک و کرامات بی حدش
گردیده نطق الکن و حیران شود عقول
باشد «محیط» شاد زیمن ولای
او در روز رستخیز که هر کس بود ملول

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ما را کجا به کوی تو ممکن بود وصول
که آنجا خیال را نبود قدرت نزول
هوش مصنوعی: ما چگونه می‌توانستیم به کوی تو برسیم، وقتی که آنجا خیال هم نمی‌توانست فرود بیاید؟
طول زمان هوای تو از سر بدر نبرد
اصلی بود محبت و الاصل لا یزول
هوش مصنوعی: مدت زمان طولانی نمی‌تواند عشق واقعی تو را از ذهن من پاک کند، زیرا عشق حقیقی همیشه باقی است و از بین نمی‌رود.
گفتم به عقل چاره کنم، درد عشق را
غافل از این که عشق بود، آفت عقول
هوش مصنوعی: به عقل گفتم که برای درد عشق تدبیری بیابم، غافل از اینکه خود عشق، موانع بزرگ و مشکلاتی برای عقل به وجود می‌آورد.
درویشم و به هیچ قناعت همی کنم
بگذاردم به خویش، اگر نفس بوالفضول
هوش مصنوعی: من درویش هستم و به هیچ چیز دیگری قناعت می‌کنم. بگذارم به خودم، حتی اگر نفس من پر از خواسته‌های بی‌جا باشد.
اول رفیق باید، آن که طریق از آنک
باید رفیق خضر شدن، نی مرید غول
هوش مصنوعی: ابتدا باید دوستی را انتخاب کنی که راهنمای تو باشد، کسی که بتوانی به او اعتماد کنی و او را همچون خضر خودت در زندگی انتخاب کنی، نه اینکه به دنبال پیروی از افرادی باشی که راهی نادرست را نشان می‌دهند.
گر باخبر شوی زبقای پی از فنا
اندر فنای نفس چو نیکان شوی عجول
هوش مصنوعی: اگر از بقای روح در دنیای فانی آگاه شوی، همان‌طور که نیکان هستند، شتاب‌زده خواهی شد.
آسودگی نیابی، در عرصه ی جهان
گر بسپری بسیط زمین را به عرض و طول
هوش مصنوعی: اگر بخواهی در دنیا آرامش و آسایش بیابی، حتی اگر تمام زمین را دراختیار داشته باشی، به هیچ‌جا نمی‌رسی.
در حیرتم که شادی و عیش جهان که راست
هستند چون فقیر و غنی هر دو تن ملول
هوش مصنوعی: در تعجبم که شادی و لذت‌های دنیا چه حقیقتی دارند، چرا که هم فقیر و هم غنی از زندگیشان نارضی‌اند و احساس خستگی می‌کنند.
از آن زمان که بار امانت قبول کرد
معلوم شد که آدم خاکی بود جهول
هوش مصنوعی: پس از آن که انسان مسئولیت بزرگ را پذیرفت، مشخص شد که او موجودی ضعیف و نادان از خاک است.
چشم امید نیست به هیچ آستان مرا
الابه آستانه ی فرخنده ی بتول
هوش مصنوعی: من به هیچ جایگاهی امید ندارم، تنها به درگاه مبارک بانوی پاک و معصوم یاری می‌طلبم.
ام الائمة النقبا، بانوی جزا
نورالهدی، حبیبه ی حق بضعة الرسول
هوش مصنوعی: این بیت به توصیف مقام والای یک زن بزرگوار می‌پردازد که مادر پیشوایان و انتخاب شده‌هاست. او بانویی است که روشنایی و هدایت را ارائه می‌دهد و محبوب خداوند و فرزند پیامبر می‌باشد.
زهرا که زامر حق پی تعیین جفت او
در شب نمود زهره به کاخ علی نزول
هوش مصنوعی: حضرت زهرا (س)، که به عنوان نشانه‌ای از حق شناخته می‌شود، در شب معین شد که همسر او علی (ع) باشد و این دو در کاخ علی که نماد بزرگی و عظمت است، قرار گرفتند.
صدیقه آن که کرده پی کسب عزوجاه
روح الامین ز روز ازل خدمتش قبول
هوش مصنوعی: صفت او روز ازل پذیرفته شد و او کسی است که به تلاش در کسب مقام و عزت پرداخته و روح‌الامین به او خدمت کرده است.
در وصف ذات پاک و کرامات بی حدش
گردیده نطق الکن و حیران شود عقول
هوش مصنوعی: زمانی که به توصیف ویژگی‌های بی‌نظیر و پاک خداوند می‌پردازیم، زبان ما عاجز می‌ماند و عقل‌ها در تعجب و سردرگمی فرو می‌روند.
باشد «محیط» شاد زیمن ولای
او در روز رستخیز که هر کس بود ملول
هوش مصنوعی: باشد که محیط، روزی شاد و سرشار از خوشحالی باشد، به ویژه در روز قیامت که در آن روز، هر کسی ممکن است دلتنگ و ناراحت باشد.