گنجور

شمارهٔ ۵۹ - ایضاً در مدح سلطان سعید مبرور مغفور

ای دل به راه عشق بتان استوار باش
گر سر رود ز ره مرو، و پای دار باش
گسترده دام ها پی صید تو، دیو نفس
پا در ره طلب چو نهی، هوشیار باش
گر طالبی ز دام رهی، ترک دانه کن
به پذیر، پند نغز من و رستگار باش
محنت فزاست شش جهت خاندان خاک
جویی سلامت از همه سو، بر کنار باش
گیتی چو تل خاکی و گردون غبار او است
آئینه ای تو! دور، زخاک و غبار باش
چون عنکبوت رای به صید مگس مکن
تو شیر شیرزه هستی مردم شکار باش
نی نی چو شیر در پی آزار کس مباش
مانند مور جور کش و بردبار باش
منصور وار لاف انا الحق اگر زدی
آماده ی سیاست، تکفیر وار باش
بگذار تو از مجال است پست همتان
خاک قدوم مردم عالی تبار باش
خواهی که روسیه نشوی گاه امتحان
مانند زر خالص کامل عیار باش
تا کی غم زمانه خوری، باده نوش کن
جانا ترا گفت؟ که دایم فکار باش
سرمست شو زساغر سرشار نیستی
ایمن زبیم شحنه و رنج خمار باش
از عاکفان درگه سلطان عشق شو
از محرمان خلوت اسرار یار باش
آزادی دو کون گرت هست آرزو
از بندگان درگه هشت و چهار باش
بگریز در پناه شه اولیا علی علیه السلام
آسوده از کشاکش روز شمار باش
یا دعوی بزرگی و آزادگی مکن
یا چون امین خلوت نیکو شعار باش
تا روزگار، پایدار ای میر کامکار
دلشاد در پناه شه روزگار باش
ظل الاه ناصر دین شه که آفتاب
گوید به چرخ، در ره وی خاکسار باش
نزد امین خلوت شه خواجه ی «محیط»
ای نظم دلفریب، زمن یادگار باش

اطلاعات

وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای دل به راه عشق بتان استوار باش
گر سر رود ز ره مرو، و پای دار باش
هوش مصنوعی: ای دل، در عشق به معشوقان استوار و پایدار باش. اگر سر از راه عشق برود، همچنان ثابت قدم بمان.
گسترده دام ها پی صید تو، دیو نفس
پا در ره طلب چو نهی، هوشیار باش
هوش مصنوعی: در دام‌هایی که به خاطر تو آماده شده، شیطان نفس در مسیر خواسته‌هایت در کمین است، پس باید حواس‌ت جمع باشد.
گر طالبی ز دام رهی، ترک دانه کن
به پذیر، پند نغز من و رستگار باش
هوش مصنوعی: اگر به دنبال آزاد شدن از دام‌های زندگی هستی، باید از لذایذ زودگذر و دانه‌های فریبنده دوری کنی. با گوش دادن به نصیحت‌های خوب و حکیمانه، می‌توانی به خوشبختی دست یابی.
محنت فزاست شش جهت خاندان خاک
جویی سلامت از همه سو، بر کنار باش
هوش مصنوعی: مشکلات و سختی‌ها در همه جوانب زندگی بیشتر می‌شود، بنابراین از هر طرف به سلامت خود توجه کن و سعی کن در کنار همه این چالش‌ها، خود را حفظ کنی.
گیتی چو تل خاکی و گردون غبار او است
آئینه ای تو! دور، زخاک و غبار باش
هوش مصنوعی: زندگی و جهان مانند تلی از خاک هستند و آسمان نیز پر از غبار است. تو همچون آینه‌ای هستی که باید از این خاک و غبار دور بمانی.
چون عنکبوت رای به صید مگس مکن
تو شیر شیرزه هستی مردم شکار باش
هوش مصنوعی: به دنبال مگس نرو، چون تو مانند شیر قوی هستی و باید شکارچی باشی.
نی نی چو شیر در پی آزار کس مباش
مانند مور جور کش و بردبار باش
هوش مصنوعی: مثل شیر برای آسیب رساندن به دیگران نباش، بلکه مانند یک مور صبور و تحمل‌کننده باش و تحمل کن.
منصور وار لاف انا الحق اگر زدی
آماده ی سیاست، تکفیر وار باش
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی مانند منصور به حق‌گویی بپردازی، باید آماده‌ی سیاست و برخورد با مخالفت‌ها باشی. باید به طرز عاقلانه و محتاطانه با دیگران برخورد کنی.
بگذار تو از مجال است پست همتان
خاک قدوم مردم عالی تبار باش
هوش مصنوعی: اجازه بده که حتی در موقعیت‌های پایین، تو همواره با افتخار و احترام در کنار افراد بزرگ و با اصالت قرار بگیری.
خواهی که روسیه نشوی گاه امتحان
مانند زر خالص کامل عیار باش
هوش مصنوعی: اگر می‌خواهی در زندگی موفق شوی و به مقام بالا برسی، باید در سختی‌ها و چالش‌ها مانند طلای خالص و باکیفیت باشی و نشان دهی که از عیار بالایی برخورداری.
تا کی غم زمانه خوری، باده نوش کن
جانا ترا گفت؟ که دایم فکار باش
هوش مصنوعی: چرا همیشه غصه‌های دنیا را تحمل می‌کنی؟ بیا و از نوشیدنی لذت ببر، کسی به تو گفته که همیشه باید نگران باشی؟
سرمست شو زساغر سرشار نیستی
ایمن زبیم شحنه و رنج خمار باش
هوش مصنوعی: از زندگی لذت ببر و به نوشیدن شراب مشغول شو، زیرا در این دنیا هیچ چیز مطمئن نیست و همیشه خطراتی وجود دارد، بنابراین باید از دردها و ناملایمات فاصله بگیری و شاد باشی.
از عاکفان درگه سلطان عشق شو
از محرمان خلوت اسرار یار باش
هوش مصنوعی: به کانون محبت و عشق بپیوند و از آشنایان به رازهای محبوب باش.
آزادی دو کون گرت هست آرزو
از بندگان درگه هشت و چهار باش
هوش مصنوعی: اگر آرزوی آزادی داری، از بندگان و کسانی که به چهار و هشت وابسته‌اند فاصله بگیر.
بگریز در پناه شه اولیا علی علیه السلام
آسوده از کشاکش روز شمار باش
هوش مصنوعی: به دامان حمایت و هدایت علی (علیه السلام) پناه بیاور و از مشکلات و چالش‌های روزمره آسوده خاطر باش.
یا دعوی بزرگی و آزادگی مکن
یا چون امین خلوت نیکو شعار باش
هوش مصنوعی: یا ادعای بزرگی و آزاده بودن نکن، یا مثل یک شخص امین در خلوت، رفتار نیکو داشته باش.
تا روزگار، پایدار ای میر کامکار
دلشاد در پناه شه روزگار باش
هوش مصنوعی: تا زمانی که زندگی ادامه دارد، ای میر کامکار، دلشاد باش و در سایه حمایت پادشاه روزگار زندگی کن.
ظل الاه ناصر دین شه که آفتاب
گوید به چرخ، در ره وی خاکسار باش
هوش مصنوعی: سایه خدا نجات‌دهنده دین پادشاه است که خورشید در آسمان به او می‌بالد؛ در مسیر او باید با فروتنی و خاکساری حرکت کرد.
نزد امین خلوت شه خواجه ی «محیط»
ای نظم دلفریب، زمن یادگار باش
هوش مصنوعی: در کنار شخص معتبر و مورد اعتماد، ای شعر زیبا و دلنشین، از من یادگاری به جای بگذار.