گنجور

شمارهٔ ۴۹ - در منقبت شاه اولیا و سلطان اوصیا علیه السلام

مرغ دل پر در هوای آشنایی می‌زند
فرصتش بادا که پر در خوش هوایی می‌زند
گوش و دل بگشا و بشنو نغمهٔ جان بخش نی
کین شکر لب دم ز لعل دلربایی می‌زند
این نواهای مخالف را مدد از یک دم است
گرچه هر مطرب دم از دیگر نوایی می‌زند
عارفان دانند فرق، آواز خضر و غول را
ورنه در راه طلب آن هم صدایی می‌زند
پشت پا باید به عالم اسرار نیست
هرکه بینی در خور اندیشه رایی می‌زند
هیچ کس را آگهی از عالم اسرار نیست
هرکه بینی کاسه و با بوریایی می‌زند
همت درویش را نازم که کوس سلطنت
با سفالین کاسه و با بوریایی می‌زند
گر بداند لذت وارستگی سلطان قدم
در ره فقر و فنا با هر گدایی می‌زند
جبهه می‌ساید به درگاه شه مردان «محیط»
نقد قلب خویش را بر کیمیایی می‌زند

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مرغ دل پر در هوای آشنایی می‌زند
فرصتش بادا که پر در خوش هوایی می‌زند
هوش مصنوعی: پرنده‌ی دل در آرزوی آشنایی پرواز می‌کند، ای کاش فرصتی باشد تا در هوای دلپذیر پرواز کند.
گوش و دل بگشا و بشنو نغمهٔ جان بخش نی
کین شکر لب دم ز لعل دلربایی می‌زند
هوش مصنوعی: گوش و دل خود را باز کن و نغمه‌ای که جان را شاد می‌کند بشنو، چرا که این صدا همانند شیرینی لب‌ها، از زیبایی و جذابیت دل، پیوسته در حال نواختن است.
این نواهای مخالف را مدد از یک دم است
گرچه هر مطرب دم از دیگر نوایی می‌زند
هوش مصنوعی: این آهنگ‌های ناموافق تنها به یک لحظه کمک دارند، هرچند که هر نوازنده در هر زمانی نغمه‌ای متفاوت را می‌زند.
عارفان دانند فرق، آواز خضر و غول را
ورنه در راه طلب آن هم صدایی می‌زند
هوش مصنوعی: عاشقان و خردمندان می‌دانند که صدای خضر (نماد علم و روشنایی) با صدای غول (نماد تاریکی و گمراهی) متفاوت است، اما در مسیر جستجو و عشق، هر دو ممکن است صدای مشابهی داشته باشند و انسان را دچار تردید کنند.
پشت پا باید به عالم اسرار نیست
هرکه بینی در خور اندیشه رایی می‌زند
هوش مصنوعی: کسی که به عالم اسرار شناختی ندارد، نباید به او بها داد؛ زیرا او فقط بر اساس افکار و نظرات خود، بدون درک عمیق، سخن می‌گوید.
هیچ کس را آگهی از عالم اسرار نیست
هرکه بینی کاسه و با بوریایی می‌زند
هوش مصنوعی: هیچ کس از رازهای پنهانی باخبر نیست و افرادی را می‌بینی که در ظاهر مشغول کارهایی هستند، اما در واقعیت از حقیقت و عمق امور بی‌خبرند.
همت درویش را نازم که کوس سلطنت
با سفالین کاسه و با بوریایی می‌زند
هوش مصنوعی: من به تلاش و اراده درویش احترام می‌گذارم، چرا که او با وسایل ساده و ابتدایی، مانند کاسه‌های سفالی و پارچه‌های معمولی، به انجام کارهای بزرگ و مهم می‌پردازد و صدای موفقیت را به گوش می‌رساند.
گر بداند لذت وارستگی سلطان قدم
در ره فقر و فنا با هر گدایی می‌زند
هوش مصنوعی: اگر سلطان بداند که چقدر شیرین و لذت‌بخش است زندگی آزاد و رهایی از وابستگی‌ها، حتی در دل فقر و ناداری، با هر گدایی همراه می‌شود و در راه آنها قدم می‌گذارد.
جبهه می‌ساید به درگاه شه مردان «محیط»
نقد قلب خویش را بر کیمیایی می‌زند
هوش مصنوعی: آدمی در مقابل بزرگان و پهلوانان با کمال تواضع و ادای احترام، احساسات و افکار عمیق خود را به گونه‌ای بیان می‌کند که شایسته و ارزشمند به نظر برسد. او می‌کوشد تا در دل خود به جستجوی حقیقت و ارزش‌های ناب بپردازد.