گنجور

شمارهٔ ۳۱ - در مدح سیّد صادق طباطبایی فرماید

خوبان جهان از چو جهان مهر وفا نیست
این سلسله را پیشه به جز جور و جفا نیست
آغاز فنا بود، جهان را و چو آغاز
انجام مر این غمکده را غیر فنا نیست
از زهد فروشان بگریزند که دیدیم
این سلسله را دوستی و مهر و وفا نیست
تا خرقه ی صوفی به می صاف نشویند
بی شبه ی آلایش تزویر و ریا نیست
از خاک در میکده با همت رندان
آن فیض توان یافت که در آب بقا نیست
آشفته اگر گویم، معذور بدارید
سودایی عشقم، دل شوریده به جا نیست
در شهر یکی نیست که از دست غم تو
مانند منش پیرهن صبر قبا نیست
لعل لب میگون تو پیمود به عشاق
زآن راح روان بخش که در میکده ها نیست
نتوان رخ زیبای تو را شمس و قمر خواند
این همه خوبی و صفا نیست
ای بنده خمش باش که در کار خدایی
جای سخن و دم زدن از چون و چرا نیست
کردیم بسی تجربه با پنجه ی تقدیر
تدبیر به جز شیوه ی تسلیم و رضا نیست
گر شهد به اعدا دهد و زهر به احباب
باشد ز ره حکمت و از روی خطا نیست
سرمایه ی عیش ابد و دولت جاوید
ای خواجه به جز نیکی با خلق خدا نیست
در مردمی و جود یکی در همه آفاق
چون زاده سلطان رسل خواجه ی ما نیست
مولی العماء «صادق» کان در نظر او
ملک دو جهان را چو کنی خاک بها نیست
غیر از علی و آل «محیط» به ره حق
کس بعد نبی راهبر و راهنما نیست

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

خوبان جهان از چو جهان مهر وفا نیست
این سلسله را پیشه به جز جور و جفا نیست
هوش مصنوعی: در این دنیا افراد نیکو و خوب وجود ندارند و محبت و وفا در میانشان دیده نمی‌شود. این ارتباطات و رفتارها تنها پر از ظلم و بی‌رحمی است.
آغاز فنا بود، جهان را و چو آغاز
انجام مر این غمکده را غیر فنا نیست
هوش مصنوعی: جهان از همان ابتدا به سمت زوال و نابودی رفت و در نهایت، هیچ چیزی جز فنا برای این مکان غم‌انگیز وجود ندارد.
از زهد فروشان بگریزند که دیدیم
این سلسله را دوستی و مهر و وفا نیست
هوش مصنوعی: از افرادی که فقط ظاهر خود را تزکیه کرده‌اند و به زهد می‌پردازند، دوری کنید، زیرا مشاهده کرده‌ایم که در این مسیر، دوستی و محبت و پایبندی وجود ندارد.
تا خرقه ی صوفی به می صاف نشویند
بی شبه ی آلایش تزویر و ریا نیست
هوش مصنوعی: تا زمانی که جامه‌ی صوفی را با شراب خالص نشویند، بدون تردید آغشته به نیرنگ و فریب نخواهد بود.
از خاک در میکده با همت رندان
آن فیض توان یافت که در آب بقا نیست
هوش مصنوعی: از خاک میکده و با تلاش کسانی که اهل دل هستند، می‌توان به نعمتی دست یافت که در آب زندگی ابدی وجود ندارد.
آشفته اگر گویم، معذور بدارید
سودایی عشقم، دل شوریده به جا نیست
هوش مصنوعی: اگر دلم آشفت و در این حالت سخن گفتم، مرا ببخشید. عشق من باعث این حال پریشانی شده و جدا از آن، دلی که در شوق عشق می‌تپد، نمی‌تواند آرام باشد.
در شهر یکی نیست که از دست غم تو
مانند منش پیرهن صبر قبا نیست
هوش مصنوعی: در این شهر هیچ‌کس نیست که به اندازه من برای غم تو لباس صبر و شکیبایی داشته باشد.
لعل لب میگون تو پیمود به عشاق
زآن راح روان بخش که در میکده ها نیست
هوش مصنوعی: لبان زیبا و دلربای تو می‌نوشد، به عاشقان نشان می‌دهد که آن شراب شیرین و شفا بخش، در میکده‌ها پیدا نمی‌شود.
نتوان رخ زیبای تو را شمس و قمر خواند
این همه خوبی و صفا نیست
هوش مصنوعی: رخسار زیبا و دلربایی تو را نمی‌توان به ماه و خورشید تشبیه کرد، چرا که زیبایی و صفای تو فراتر از این‌هاست.
ای بنده خمش باش که در کار خدایی
جای سخن و دم زدن از چون و چرا نیست
هوش مصنوعی: ای انسان، در برابر اراده و کارهای خداوند تسلیم باش و بدان که در این امور جایی برای بحث و سوال کردن وجود ندارد.
کردیم بسی تجربه با پنجه ی تقدیر
تدبیر به جز شیوه ی تسلیم و رضا نیست
هوش مصنوعی: ما بسیاری از تجارب را با سرنوشت خود گذراندیم، و به جز روش تسلیم و رضا هیچ گزینه دیگری نداریم.
گر شهد به اعدا دهد و زهر به احباب
باشد ز ره حکمت و از روی خطا نیست
هوش مصنوعی: اگر شکر را به دشمنان بدهند و زهر را به دوستان، این کار از روی حکمت و عمد نیست، بلکه از روی اشتباه و خطاست.
سرمایه ی عیش ابد و دولت جاوید
ای خواجه به جز نیکی با خلق خدا نیست
هوش مصنوعی: ای بزرگوار، تنها چیزی که می‌تواند به شادی دائمی و خوشبختی همیشگی‌ات منجر شود، انجام نیکی و داشتن رفتار خوب با مردم است.
در مردمی و جود یکی در همه آفاق
چون زاده سلطان رسل خواجه ی ما نیست
هوش مصنوعی: بسیاری از مردم در بخشندگی و بزرگی مشابه‌اند، اما کسی مانند خواجه ما که فرزند نبی است، در همه جهان وجود ندارد.
مولی العماء «صادق» کان در نظر او
ملک دو جهان را چو کنی خاک بها نیست
هوش مصنوعی: مولی‌العماء «صادق» به نظر او، سلطنت دو جهان ارزشی ندارد و همچون خاک بی‌ارزش است.
غیر از علی و آل «محیط» به ره حق
کس بعد نبی راهبر و راهنما نیست
هوش مصنوعی: جز علی و خاندان او، هیچ‌کس در راه حق بعد از پیامبر، راهنما و هدایت‌کننده‌ای نیست.