گنجور

شمارهٔ ۲۵ - مختوم به منقبت شاه ولایت علیه السلام

بی رخ و زلف تو دل را روز و شب آرام نیست
با کسی این طایر وحشی به جز تو رام نیست
ناصحم گوید: دهد بر باد، نام نیک، عشق
می نداند عاشقان را قید ننگ و نام نیست
عقدهٔ زلف دو تا را برگشا، از پای دل
مرغ دست‌آموز را، حاجت به بند و دام نیست
آتشین می، پختگان سخت بنیان را سزد
در خور این لقمه هر نازک مزاج خام نیست
ساقیا می ده که از کلید سپهر و اختران
هیچ کس ایمن مگر در دور و رطل جام نیست
خاصیه گان را نیست آگاهی چو زاسرار وجود
دار معذورش اگر زین رمز، آگه عام نیست
تا نشنیدم در دم مرگم، نماید شاه رخ
در همه عمرم به جز ادراک آن دم کام نیست
شاه درویشان علی مرتضی که افلاک را
بهر طوف آستانش روز و شب آرام نیست
با خبر از شوق و ذوق و شور مستی «محیط»
کس به جز صافی دلان رند دُرد آشام نیست

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

بی رخ و زلف تو دل را روز و شب آرام نیست
با کسی این طایر وحشی به جز تو رام نیست
هوش مصنوعی: دل من بدون دیدار و زیبایی تو هیچ آرامش ندارد. هیچ موجودی مانند این پرنده وحشی، جز تو، تسلیم عشق نمی‌شود.
ناصحم گوید: دهد بر باد، نام نیک، عشق
می نداند عاشقان را قید ننگ و نام نیست
هوش مصنوعی: راهنمایم می‌گوید که نام نیک و شهرت را در معرض خطر قرار دهد، اما عاشقان نمی‌دانند که به چه چیزی باید اهمیت دهند و برای آن‌ها مسائلی مانند ننگ و نام اهمیت ندارد.
عقدهٔ زلف دو تا را برگشا، از پای دل
مرغ دست‌آموز را، حاجت به بند و دام نیست
هوش مصنوعی: گیسوی دوشنگ را باز کن و دل خود را از قید و بند آزاد کن، نیازی به زنجیر و دام برای دستیابی به آزادی و خوشبختی نیست.
آتشین می، پختگان سخت بنیان را سزد
در خور این لقمه هر نازک مزاج خام نیست
هوش مصنوعی: نوشیدن می داغ و پرحرارت، برای کسانی که پایه‌های محکمی دارند مناسب است، اما هر کسی که شخصیت ضعیفی دارد، نمی‌تواند این نوع می را تحمل کند.
ساقیا می ده که از کلید سپهر و اختران
هیچ کس ایمن مگر در دور و رطل جام نیست
هوش مصنوعی: ای ساقی، به من می‌ریز که هیچ‌کس از سرنوشت و ستاره‌ها در امان نیست، مگر در دوری و سرمشقی که از می‌نوشد.
خاصیه گان را نیست آگاهی چو زاسرار وجود
دار معذورش اگر زین رمز، آگه عام نیست
هوش مصنوعی: ویژگی‌های خاص افراد، از جزییات و اسرار وجود آگاه نیستند. اگر کسی از این رازها خبر نداشته باشد، نباید او را سرزنش کرد.
تا نشنیدم در دم مرگم، نماید شاه رخ
در همه عمرم به جز ادراک آن دم کام نیست
هوش مصنوعی: تا زمانی که در لحظه مرگم صدای او را نشنوم، تمام عمرم بدون درک آن لحظه، بی‌معنی است.
شاه درویشان علی مرتضی که افلاک را
بهر طوف آستانش روز و شب آرام نیست
هوش مصنوعی: علی مرتضی، معتبرترین و برجسته‌ترین درویش‌ها، به قدری بزرگ و باعظمت است که آسمان‌ها و عالم هستی نیز به خاطر احترام به وجودش، همواره در حالت تلاطم و تغییرند و هیچ وقت آرامش ندارند.
با خبر از شوق و ذوق و شور مستی «محیط»
کس به جز صافی دلان رند دُرد آشام نیست
هوش مصنوعی: تنها افرادی که دل‌های پاک و ساده‌ای دارند، می‌توانند از شادی و شوق واقعی لذت ببرند و در این حالت مستی را درک کنند. دیگران نمی‌توانند طعم این شور را بچشند.