گنجور

شمارهٔ ۱۱۵ - در تهنیت قرن شهید مبرور ناصرالدّین شاه طاب ثراه

به ماند بر سریر کامرانی
شهنشاه مظفر جاودانی
خدیو دادگستر ناصرالدین
شرف افزای دیهیم کیانی
جهانداری که زد بر خوان احسان
جهانی را صلای میهمانی
به نام وی به فیروزی و اقبال
برآمد سکه ی صاحب قرانی
زآغاز جهانبانی قاجار
چو یک صد سال شد با کامرانی
به فرخ روزگارش تازه گردید
جهان پیر را عهد جوانی
اساس ظلم و کین را داد بر باد
بنای معدلت را گشت بانی
کف بخشنده اش ابر است گر ابر
نماید جاودان گوهر فشانی
همایون رأی شه را خواندمی مهر
نبودی گر فروغ مهر فانی
پی کسب شرف بر آستانش
کند بهرام هرشب پاسبانی
چنین شاهنشه عالی همم را
نشاید خواند ذوالقرنین ثانی
سکندر گر بدی در روزگارش
ز وی آموختی کشور ستانی
بود در فیض بخشی خاک راهش
بسی خوشتر زآب زندگانی
ملک ظلّ خداوند است و وصفش
بود بیرون زحدّ نکته دانی
توانی گر سپس ذات بی چون
ثنای داور دوران توانی
جهان تا پایدی پیوسته بادا
به کام شاه، دور آسمانی
نهال دولت فرخنده ی وی
نگردد رنجه از باد خزانی
قرون بی شُمَر بر تخت شاهی
به پاید با نشاط و شادمانی
به جو تاریخ قرن ناصری را
«محیطا» بیت مقطع را چو خوانی
به نام شاه عادل آمده نیک
همایون سکه ی صاحب قرانی

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: چکامه

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

به ماند بر سریر کامرانی
شهنشاه مظفر جاودانی
هوش مصنوعی: این جمله به تصویر کشیدن حالتی است که فردی به مقام و خوشبختی رسیده و در اوج قدرت و موفقیت به سر می‌برد. او به مانند شاهی است که بر تختی نشسته است و این مقام و خوشبختی برای او ماندگار و جاودانه به نظر می‌رسد.
خدیو دادگستر ناصرالدین
شرف افزای دیهیم کیانی
هوش مصنوعی: فرمانروای دادگستر و بزرگوار ناصرالدین، که به مقام پادشاهی کیانی افتخار می‌بخشد.
جهانداری که زد بر خوان احسان
جهانی را صلای میهمانی
هوش مصنوعی: حاکمی که بر سر سفره‌ی نعمت و بخشش نشسته، به همه‌ی مردم جهان دعوت می‌دهد تا به مهمانی او بیایند.
به نام وی به فیروزی و اقبال
برآمد سکه ی صاحب قرانی
هوش مصنوعی: به نام خداوند و به واسطه‌ی خوش‌یمنی و موفقیت، سکه‌ای از صاحب قرانی به گردش درآمد.
زآغاز جهانبانی قاجار
چو یک صد سال شد با کامرانی
هوش مصنوعی: از آغاز سلطنت قاجار، که صد سال طول کشید، با موفقیت و خوشبختی همراه بوده است.
به فرخ روزگارش تازه گردید
جهان پیر را عهد جوانی
هوش مصنوعی: در روز خوشبختی او، دنیا دوباره جوان و شاداب شد و دوران پیری را تازه کرد.
اساس ظلم و کین را داد بر باد
بنای معدلت را گشت بانی
هوش مصنوعی: بنیاد ظلم و دشمنی را از بین برد و پایه‌گذار عدالت شد.
کف بخشنده اش ابر است گر ابر
نماید جاودان گوهر فشانی
هوش مصنوعی: باران رحمت و نعمت را از آسمان نازل می‌کند و اگر آن ابر به طور مداوم درخشانی و فیض را پخش کند، همچون جواهرات ارزشمندی خواهد بود که به زمین می‌ریزد.
همایون رأی شه را خواندمی مهر
نبودی گر فروغ مهر فانی
هوش مصنوعی: اگر مهر و محبت نباشد، من چطور می‌توانم رأی و نظر شاه را که بسیار بزرگ و محترم است، بپذیرم؟ روشنایی عشق و محبت، همواره پایدار نیست.
پی کسب شرف بر آستانش
کند بهرام هرشب پاسبانی
هوش مصنوعی: بهرام هر شب برای جستجوی شرف، در برابر درگاه او نگهبانی می‌کند.
چنین شاهنشه عالی همم را
نشاید خواند ذوالقرنین ثانی
هوش مصنوعی: نباید کسی را که این‌چنین بزرگ و عالی است، به عنوان ثانی ذوالقرنین نامید.
سکندر گر بدی در روزگارش
ز وی آموختی کشور ستانی
هوش مصنوعی: اگر سکندر در دوران خود کارهای نادرستی انجام داد، تو می‌توانی از آن اشتباهات درس بیاموزی و در کشورگشایی محتاط‌تر باشی.
بود در فیض بخشی خاک راهش
بسی خوشتر زآب زندگانی
هوش مصنوعی: خاکِ راه او در پُرباری و خوشی، از آب زندگی هم بهتر است.
ملک ظلّ خداوند است و وصفش
بود بیرون زحدّ نکته دانی
هوش مصنوعی: پادشاهی تجلی و سایه‌ای از خداوند است و ویژگی‌های او فراتر از توانایی درک انسان‌هاست.
توانی گر سپس ذات بی چون
ثنای داور دوران توانی
هوش مصنوعی: اگر بتوانی، سپس با ستایش بی‌نظیر حق، بر تواناهای زمان خود تسلط پیدا کنی.
جهان تا پایدی پیوسته بادا
به کام شاه، دور آسمانی
هوش مصنوعی: همواره دنیا تا زمانی که پابرجاست باید به کام و خوشحالی شاه باشد، در حالی که آسمان دور همواره وجود دارد.
نهال دولت فرخنده ی وی
نگردد رنجه از باد خزانی
هوش مصنوعی: نهال خوشبختی او تحت تأثیر سرما و بادهای بد نمی‌گیرد و همیشه شکوفا خواهد ماند.
قرون بی شُمَر بر تخت شاهی
به پاید با نشاط و شادمانی
هوش مصنوعی: مدت‌های طولانی و بی‌پایان بر تخت سلطنت با شادی و خوشحالی بمانید.
به جو تاریخ قرن ناصری را
«محیطا» بیت مقطع را چو خوانی
هوش مصنوعی: در تاریخ قرن ناصری، وقتی به «محیطا» می‌رسیم، می‌بینیم که بیت پایانی را با دقت و توجه خاصی خوانده است.
به نام شاه عادل آمده نیک
همایون سکه ی صاحب قرانی
هوش مصنوعی: به نام پادشاه عادل، سکه‌ای با نشان نیک و خوش شانسی به بازار آمده است.