گنجور

شمارهٔ ۶ - فی لیلة الحادی عشر

خاک عم بر سر گلزار جهان باد امشب
رفته گلزار نبوت همه بر باد امشب
خرگه چرخ ستم پیشه بسوزد که بسوخت
خرگه معدلت از آتش بیداد امشب
سقف مرفوع نگون باد که گردیده نگون
خانۀ محکم تنزیل ز بنیاد امشب
شد سرا پردۀ عصمت ز اجانب ناپاک
در رواق عظمت زلزله افتاد امشب
شده از سیل سیه کعبۀ توحید خراب
وین عجبتر شده بیت الصنم آباد امشب
از دل پرده نشینان حجازی عراق
می دود تا بفلک ناله و فریاد امشب
شورش روز قیامت رود از یاد گهی
کز ابوالفضل کنند اهل حرم یاد امشب
از غم اکبر نا شاد و نهال قد او
خون دل می چکد از شاخۀ شمشاد امشب
نو عروسان چمن را زده آتش بجگر
شعلۀ شمع قد قاسم داماد امشب
مادر اصغر شیرین دهن از داغ کباب
تیشه بر سر زند از غصه چه فرهاد امشب
حجت حق چه بنا حق بغل جامه رفت
کفر مطلق شده از بند غم آزاد امشب
بانوان اشکفشان، لیک چو یاقوت روان
خاطر زادۀ مرجانه بود شاد امشب
دیو، انگشتر و انگشت سلیمان را برد
نه عجب خون رود از چشم پریزاد امشب
ای دریغا که به همدستی جمال لعین
دست بیداد فلک داد ستم داد امشب
چهرۀ مهر سیه باد که بر خاکستر
خفته آن آینۀ حسن خدا داد امشب
برق غیرت زده در خرمن هستی ز تنور
که دو گیتی شده چون رعد پر از داد امشب

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: سید محمدرضا شهیم

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

خاک عم بر سر گلزار جهان باد امشب
رفته گلزار نبوت همه بر باد امشب
هوش مصنوعی: امشب خاک بر سر باغ و گلزار دنیا افتاده و همه زیبایی‌های اینجا تحت تاثیر قرار گرفته‌اند؛ زیرا گلزار نبوت به طور کامل در حال نابودی است.
خرگه چرخ ستم پیشه بسوزد که بسوخت
خرگه معدلت از آتش بیداد امشب
هوش مصنوعی: خانه‌ای که از ظلم و ستم چرخ زندگی می‌چرخد، باید بسوزد؛ چون امروز شب، خانه‌ای که بر پایه‌ی انصاف ساخته شده، نیز از آتش بی‌عدالتی سوخت.
سقف مرفوع نگون باد که گردیده نگون
خانۀ محکم تنزیل ز بنیاد امشب
هوش مصنوعی: سقف بلند و باشکوه برباد برود، زیرا امشب خانه‌ای که به خوبی ساخته شده و برپاست، از اساس ویران شده است.
شد سرا پردۀ عصمت ز اجانب ناپاک
در رواق عظمت زلزله افتاد امشب
هوش مصنوعی: امشب در جایگاه مقدس و باعظمت، تحولی بزرگ رخ داده است که نشان می‌دهد فضای پاک و مقدس آن تحت تأثیر ناپاکان قرار گرفته است.
شده از سیل سیه کعبۀ توحید خراب
وین عجبتر شده بیت الصنم آباد امشب
هوش مصنوعی: از شدت طوفان، خانه توحید ویران شده است، اما جالب اینجاست که در همین شب، خانه بت‌ها سرشار از زندگی و شادابی است.
از دل پرده نشینان حجازی عراق
می دود تا بفلک ناله و فریاد امشب
هوش مصنوعی: از دل کسانی که در حجاز و عراق هستند، صدا و فریاد دردناک و مظلومانه‌ای به آسمان می‌رسد که امشب بلند شده است.
شورش روز قیامت رود از یاد گهی
کز ابوالفضل کنند اهل حرم یاد امشب
هوش مصنوعی: در روز قیامت، همهمه و آشفتگی‌ها فراموش می‌شود، اما امشب یاد ابوالفضل و مقام او در دل اهل حرم زنده خواهد بود.
از غم اکبر نا شاد و نهال قد او
خون دل می چکد از شاخۀ شمشاد امشب
هوش مصنوعی: امشب از غم بزرگ، نه خوشحالم و نه نگران، بلکه درختی که قد کشیده، از شاخۀ خود قطرات خون دل را می‌چکاند.
نو عروسان چمن را زده آتش بجگر
شعلۀ شمع قد قاسم داماد امشب
هوش مصنوعی: امشب، دختردیوانه‌وار شمعی را روشن کرده‌اند که گرما و روشنی‌اش شبیه به قد قاسم داماد است و این باعث شده که جوانان تازه ازدواج‌کرده در چمن، احساس شور و حرارت کنند.
مادر اصغر شیرین دهن از داغ کباب
تیشه بر سر زند از غصه چه فرهاد امشب
هوش مصنوعی: مادر اصغر که دلبستگی خاصی به او دارد، از درد و غم فراق و کبابی که دلتنگش کرده، به شدت ناراحت و پریشان است، به طوری که مانند فرهاد، در درد عشق و تأسف به سر و صورتش می‌زند.
حجت حق چه بنا حق بغل جامه رفت
کفر مطلق شده از بند غم آزاد امشب
هوش مصنوعی: حجت الهی با حق به نزدیکی آمد و بی‌پرده، کفر از زیر بار غم رهایی یافته است امشب.
بانوان اشکفشان، لیک چو یاقوت روان
خاطر زادۀ مرجانه بود شاد امشب
هوش مصنوعی: زنان زیبا و دلربا هستند، اما همچون یاقوتی که در دلش سنگ مرجان دارد، خاطرۀ خوشی را به همراه دارند و امشب حالشان شاد است.
دیو، انگشتر و انگشت سلیمان را برد
نه عجب خون رود از چشم پریزاد امشب
هوش مصنوعی: دیو انگشتر و انگشت سلیمان را دزدید و این موضوع عجیب نیست، چون امشب اشک و اندوه بر چهره پریزاد نمایان است.
ای دریغا که به همدستی جمال لعین
دست بیداد فلک داد ستم داد امشب
هوش مصنوعی: ای کاش که به خاطر زیبایی زشت، دست ستمگری آسمان امشب ظلم و ستمی را وارد کرد.
چهرۀ مهر سیه باد که بر خاکستر
خفته آن آینۀ حسن خدا داد امشب
هوش مصنوعی: پوشش تیره ماه، که بر روی خاکستر خوابیده، شباهت زیبایی خدا را به ما نشان داد.
برق غیرت زده در خرمن هستی ز تنور
که دو گیتی شده چون رعد پر از داد امشب
هوش مصنوعی: امشب در دل این هستی، شوری و هیجانی مشابه رعد و برق وجود دارد. مانند شعله‌ای از غیرت که همه چیز را در بر گرفته و فضای دو جهان را پر از حق و حقیقت کرده است.