گنجور

شمارهٔ ۲ - فی النزول بکربلا

موکب شاه فلک فر در زمین نینوا
چون فرود آمد تجلی الله فی وادی طُویٰ
تا که خرگاه امامت شد در آنجا استوار
آسمان زد کوس الرحمن علی العرش استویٰ
گرچه شد ملک عراق از مقدمش رشک حجاز
لیک ز آهنگ حسینی شد پر از شور و نوا
کایدریغا این سلیمان را بساط سلطنت
می رود بر باد و کام اهرمن گردد روا
کعبۀ اسلام را اینجا شود ارکان خراب
قبلۀ توحید را از هم فرو ریزد قوا
رایت گردون دون در این زمین گردد نگون
چون بیفتد از کف ماه بنی هاشم لوا
باز خواهد شد نمایان صورت شق القمر
باز خواهد شد هویدا معنی نجم هوی
سروها در این چمن از بیخ و بن گردد قلم
شاخهای گل در این گلزار، بی برک و نوا
خاک این وادی بیامیزد بسی با خون پاک
تا که گردد خاک پاکش دردمندان را دوا
در کنار آب، مهمان جان سپارد تشنه لب
آنچنان کز دود آهش تیره گون گردد هوا
خون روان گردد چه نیل از چشمۀ چشم فرات
از فغان کودکان تشنه کام نینوا
کاروان غم رود منزل بمنزل تا بشام
صبح روی شاه روی نی دلیل و پیشوا
بر سر نی سرپرست بانوان خود بود
ماه روی شاه چون خورشید خط استوا
زیر زنجیر ستم سر حلقۀ اهل کرم
دستگیر خصم گردد دست گیر ماسوا

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن (رمل مثمن محذوف)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: سید محمدرضا شهیم

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

موکب شاه فلک فر در زمین نینوا
چون فرود آمد تجلی الله فی وادی طُویٰ
هوش مصنوعی: وقتی که لشکر شاه آسمان در زمین نینوا فرود آمد، تجلی خداوند در وادی طور نمایان شد.
تا که خرگاه امامت شد در آنجا استوار
آسمان زد کوس الرحمن علی العرش استویٰ
هوش مصنوعی: زمانی که مقام و منزلت رهبری به ثبات رسید، آسمان به صدا درآورد و صدای رحمت الهی بر عرش ایجاد شد.
گرچه شد ملک عراق از مقدمش رشک حجاز
لیک ز آهنگ حسینی شد پر از شور و نوا
هوش مصنوعی: هرچند که سرزمین عراق به خاطر حضور او به حجاز می‌بالد، اما با فرا رسیدن آهنگ حسینی، این دیار پر از هیجان و سر و صدا شد.
کایدریغا این سلیمان را بساط سلطنت
می رود بر باد و کام اهرمن گردد روا
هوش مصنوعی: سلیمان، شاه بزرگ، دارد به زودی حکومتش از بین می‌رود و خواسته‌های دشمنانش برآورده خواهد شد.
کعبۀ اسلام را اینجا شود ارکان خراب
قبلۀ توحید را از هم فرو ریزد قوا
هوش مصنوعی: اگر مرکز اسلام در اینجا ویران شود، ارکان آن شگسته خواهد شد و باعث فروپاشی اصول و بنیادی‌ترین اعتقادات توحیدی خواهد گردید.
رایت گردون دون در این زمین گردد نگون
چون بیفتد از کف ماه بنی هاشم لوا
هوش مصنوعی: پرچم آسمان بر روی زمین به زمین می‌افتد، زمانی که پرچم ماه بنی‌هاشم از دست برود.
باز خواهد شد نمایان صورت شق القمر
باز خواهد شد هویدا معنی نجم هوی
هوش مصنوعی: به زودی چهره‌ زیبای شق‌القمر نمایان خواهد شد و معنا و مفهوم ستاره‌ی هوی نیز به روشنی آشکار خواهد گردید.
سروها در این چمن از بیخ و بن گردد قلم
شاخهای گل در این گلزار، بی برک و نوا
هوش مصنوعی: در این چمن، درختان سرو از ریشه و پایه خود تغییر شکل می‌دهند و شاخ و برگ‌های گل در این باغ، بدون زیبایی و آواز هستند.
خاک این وادی بیامیزد بسی با خون پاک
تا که گردد خاک پاکش دردمندان را دوا
هوش مصنوعی: در این سرزمین، خاک و خون پاک باید با هم ترکیب شوند تا زمین، به درمانی برای دردهای مردم تبدیل شود.
در کنار آب، مهمان جان سپارد تشنه لب
آنچنان کز دود آهش تیره گون گردد هوا
هوش مصنوعی: در کنار آب، مهمانی از تشنگی جان می‌دهد، آن‌چنان که بخار ناشی از افسوس او فضای اطراف را تیره می‌کند.
خون روان گردد چه نیل از چشمۀ چشم فرات
از فغان کودکان تشنه کام نینوا
هوش مصنوعی: چشمان پر از اشک و غم، مانند نهر نیل، به جاری شدن خون شبیه است. این اشک‌ها به خاطر درد و فریاد کودکانیست که در نینوا به شدت تشنه و نیازمند هستند.
کاروان غم رود منزل بمنزل تا بشام
صبح روی شاه روی نی دلیل و پیشوا
هوش مصنوعی: کاروان غم به سفر خود ادامه می‌دهد و از یک منزل به منزل دیگر می‌رود تا صبح برسد. در این مسیر، زیبایی و شکوه واقعی را می‌توان دید که نشان‌دهنده راهنما و پیشوای حق است.
بر سر نی سرپرست بانوان خود بود
ماه روی شاه چون خورشید خط استوا
هوش مصنوعی: در بالای نی، نگهدارنده بانوان، چهره زیبایی مانند ماه دارد و شاه او همچون خورشید در مرکز جهان می‌درخشد.
زیر زنجیر ستم سر حلقۀ اهل کرم
دستگیر خصم گردد دست گیر ماسوا
هوش مصنوعی: در زیر فشار و ستم، کسانی که نیکوکار و سخاوتمند هستند، به کمک مظلومان می‌آیند و دشمنان را می‌شکستند و همه چیز را به نفع خود تغییر می‌دهند.