گنجور

شمارهٔ ۱۶ - نوحه خطاب به حضرت ولی عصر علیه السلام

یا امام العصر یا ابن الطاهری الطیبین
یا ولی المؤمنین
شور محشر را عیان با دیده حق بین ببین
یا ولی المؤمنین
عترت خیر الوری را بنگر اندر کربلا
دشت پر رنج و بلا
بین مقتول و مأسور بأیدی الظالمین
یا ولی المؤمنین
حرمه الرحمن أضحت فی انتهاک و انتهاک
أحسن الله عزاک
بس که خون حق بنا حق ریخت در آن سرزمین
یا ولی المؤمنین
از حضیض خاک شد تا اوج گردون موج خون
آسمان شد لاله‌گون
فاستبانت حمره من قبل ما کادت تبین
یا ولی المؤمنین
أمست الغبراء حمری لدماء سائلات
من نحور زاکیات
شد پر از خون دامن صحرا و ما را آستین
یا ولی المؤمنین
از سموم کین خزان شد گلشن آل رسول
روضۀ قدس بتول
و علی الاغصان للو رقاء نوح و أنین
یا ولی المؤمنین
لهف نفسی قامت الساعه وانشق القمر
حین وافاء الحجر
رنگ خون بنشست بر آیینهٔ غیب مبین
یا ولی المؤمنین
سهم کین اندر مقام قاب قوسین کرد جای
یا که در عرش خدای
فهوی لله شکراً و هو مقطوع الوتین
یا ولی المؤمنین
لست أنساء سریعاً و هو مغشی علیه
إذ أتی الشمر إلیه
برد آن ملحد سر از سر دفتر ایمان و دین
یا ولی المؤمنین
سر ز گنج معرفت برداشت آن افعی‌صفت
با کمال معرفت
لم یراقب فیه جبار السما ذات اللعین
یا ولی المؤمنین
و نعاه بعد ما ناغاه دهراً جبرئیل:
قتل السبط الأصیل
جانِ جانان کرد جان قربانیِ جان‌آفرین
یا ولی المؤمنین
بحر مواج بقا، سرچشمۀ آب حیات
بر لب شط فرات
لم یذق حتی قضی من بارد الماء المعین
یا ولی المؤمنین
و لقد أمسی سلیباً و هو من علیا نزار
فاکتسی ثوب الفخار
کرد در بر جامه‌ای از خون حلق نازنین
یا ولی المؤمنین
روح قرآن معنی تورات و انجیل و زبور
گشت پامال ستور
یا له صدراً حوی أسرار رب العالمین!
یا ولی المؤمنین
أشرقت شمس الهدی من مطلع الرمح الطویل
یا له رزه جلیل
عالم تکوین شده پر نور از آن ماه جبین
یا ولی المؤمنین
کوکب دری و مصباح ازل مشکات نور
سر زد از کنج تنور
فانثنی رأس العلی ذلاله و هو حزین
یا ولی المؤمنین
فی خباء لم یخب وفاده عند الوفود
أضرموا نارالحقود
شعلۀ او زد علم بر قبۀ عرش برین
یا ولی المؤمنین
کعبۀ توحید شد پامال جمعی پیل مست
یا گروهی بت‌پرست
فاستحلوا و استبا حواثقل خیر المرسلین
یا ولی المؤمنین
أبرزت أسری بنات الوحی ربات الخدور
حسر احُری الصدور
همنشین ناله و همراه آه آتشین
یا ولی المؤمنین
بانوان ملک یثرب رهسپار شام شوم
همچو سبی ترک و روم
ناوبات باکیات خلف زین العابدین
یا ولی المؤمنین
قائد الاسلام امسی فی قیود من حدید
و هو یُهدی لیزید
شاهباز اوج وحدت شد به دام مشرکین
یا ولی المؤمنین
ای امام منتظر ای شهسوار نشأتین
یا لثارات الحسین
سیدی قم، فمتی تشفی صدور المسلمین؟
یا ولی المؤمنین

اطلاعات

وزن: فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن فاعلاتن فاعلن
منبع اولیه: سید محمدرضا شهیم

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

یا امام العصر یا ابن الطاهری الطیبین
یا ولی المؤمنین
هوش مصنوعی: ای امام زمان، ای فرزند پاکان، ای ولی مؤمنان.
شور محشر را عیان با دیده حق بین ببین
یا ولی المؤمنین
هوش مصنوعی: شور و هیجان قیامت را با چشم بصیرت و حقیقت‌جو ببین، ای ولی مؤمنان.
عترت خیر الوری را بنگر اندر کربلا
دشت پر رنج و بلا
هوش مصنوعی: به عترت بهترین مخلوقات خدا نظر کن که در کربلا در دشتی پر از رنج و سختی قرار دارند.
بین مقتول و مأسور بأیدی الظالمین
یا ولی المؤمنین
هوش مصنوعی: بین قتلی که توسط ظالمین انجام شده و کسی که در زنجیر آنهاست، ای ولی مؤمنان.
حرمه الرحمن أضحت فی انتهاک و انتهاک
أحسن الله عزاک
هوش مصنوعی: حرمت و حرمت‌گذاری خداوند دچار آسیب و لطمه شده است و به این ترتیب، نیکوترین دعاها و تسلیت‌ها به تو، ای عزیر، داده می‌شود.
بس که خون حق بنا حق ریخت در آن سرزمین
یا ولی المؤمنین
هوش مصنوعی: به قدری که در آن سرزمین به ناحق خون انسان‌ها ریخته شده است، ای ولی مؤمنان!
از حضیض خاک شد تا اوج گردون موج خون
آسمان شد لاله‌گون
هوش مصنوعی: این بیت به تحولی عمیق اشاره دارد که از پایین‌ترین سطح وجود انسان به بالاترین مراحل روحانی و آسمانی می‌رسد. دلالت بر این دارد که در این فرایند، احساسات و عواطف نیز به شدت تحت تأثیر قرار می‌گیرد، به طوری که آسمان به رنگ خون و لاله در می‌آید، نشان‌دهنده شوری عاطفی و دل‌تنگی است. به طور کلی، تصویر سازی از صعود و تحول در زندگی و وجود انسان را به تصویر کشیده است.
فاستبانت حمره من قبل ما کادت تبین
یا ولی المؤمنین
هوش مصنوعی: رنگ سرخ آن قبل از آن‌که جلوه‌اش روشن شود، نمایان شد، ای ولی مؤمنان.
أمست الغبراء حمری لدماء سائلات
من نحور زاکیات
هوش مصنوعی: غبار سرخ رنگی بر زمین نشسته که بر اثر ریخته شدن خون انسان‌های پاک و معصوم است.
شد پر از خون دامن صحرا و ما را آستین
یا ولی المؤمنین
هوش مصنوعی: دشت پر از خون شده و ما هم به ولی المؤمنین دست نیاز دراز کرده‌ایم.
از سموم کین خزان شد گلشن آل رسول
روضۀ قدس بتول
هوش مصنوعی: به خاطر زهر دشمنی، باغ گل‌های آل رسول به زمستانی سرد و بی‌برگی بدل شده است.
و علی الاغصان للو رقاء نوح و أنین
یا ولی المؤمنین
هوش مصنوعی: بر شاخه‌ها نوای بلبل و ناله‌های پرنده‌ای به گوش می‌رسد، ای ولی مؤمنان.
لهف نفسی قامت الساعه وانشق القمر
حین وافاء الحجر
هوش مصنوعی: ای کاش جانم فدای آن لحظه‌ای باشد که قیامت برپاست و ماه در زمان نزول سنگ، شکافته می‌شود.
رنگ خون بنشست بر آیینهٔ غیب مبین
یا ولی المؤمنین
هوش مصنوعی: رنگ خون بر آینهٔ پنهان نشسته است، ای ولی مؤمنان.
سهم کین اندر مقام قاب قوسین کرد جای
یا که در عرش خدای
هوش مصنوعی: در اینجا اشاره شده است که سهمی از انتقام در مقام بالایی قرار دارد، آیا این سهم در عرش خداوند جای دارد یا خیر؟
فهوی لله شکراً و هو مقطوع الوتین
یا ولی المؤمنین
هوش مصنوعی: شکر و سپاس نسبت به خداوندی است که در حالی که سنش به پایان رسیده است، همچنان وجود دارد، ای ولی مؤمنان.
لست أنساء سریعاً و هو مغشی علیه
إذ أتی الشمر إلیه
هوش مصنوعی: من به زودی فراموش نخواهم کرد و او در حالتی ناهوشیار بود زمانی که شمر به سوی او آمد.
برد آن ملحد سر از سر دفتر ایمان و دین
یا ولی المؤمنین
هوش مصنوعی: آن بی‌دینی که دین و ایمان را زیر سوال برد، به اندازه‌ی سر از دفتر مؤمنان دور افتاده است.
سر ز گنج معرفت برداشت آن افعی‌صفت
با کمال معرفت
هوش مصنوعی: آن موجود با نیرنگ و فریب، به خوبی و با دانایی از گنجینه‌ی دانش بهره‌برداری کرد.
لم یراقب فیه جبار السما ذات اللعین
یا ولی المؤمنین
هوش مصنوعی: در اینجا به معنای نادیده گرفتن ظلم و قدرت ظالمانی اشاره شده است که بر سرنوشت بندگان خدا تسلط دارند. همچنین، به کسی اشاره دارد که می‌تواند در این شرایط یاری‌گر مؤمنان باشد.
و نعاه بعد ما ناغاه دهراً جبرئیل:
قتل السبط الأصیل
هوش مصنوعی: پس از لحظاتی که جبرئیل خبر مرگ فرزند برحق پیامبر را رساند، زمانه در فراق او به سوگ نشست.
جانِ جانان کرد جان قربانیِ جان‌آفرین
یا ولی المؤمنین
هوش مصنوعی: عشق و دل‌باختگی عمیق شخصی را به تصویر می‌کشد که جان خود را فدای محبوبی می‌کند که زندگی‌بخش و منبع وجود اوست. این فرد به احترام و محبت والایی که نسبت به محبوبش دارد، تمامی وجودش را قربانی می‌کند.
بحر مواج بقا، سرچشمۀ آب حیات
بر لب شط فرات
هوش مصنوعی: دریای پرموج جاودانگی، منبع آب زندگی در کنار رود فرات.
لم یذق حتی قضی من بارد الماء المعین
یا ولی المؤمنین
هوش مصنوعی: او هیچ طعم و لذتی را نچشیده است تا زمانی که از آب زلال و گوارا سیراب شود، ای ولی مؤمنان.
و لقد أمسی سلیباً و هو من علیا نزار
فاکتسی ثوب الفخار
هوش مصنوعی: او به راستی در شرایطی سخت و دشوار قرار گرفته است، در حالی که از خانواده‌ی بزرگ و محترم نزار است، پس باید جلال و بزرگی خود را حفظ کند.
کرد در بر جامه‌ای از خون حلق نازنین
یا ولی المؤمنین
هوش مصنوعی: در آغوش خود لباس‌هایی از خون حلقه نازنین را به دوش کشید یا ولی مؤمنان.
روح قرآن معنی تورات و انجیل و زبور
گشت پامال ستور
هوش مصنوعی: روح قرآن مفهوم‌ها و معانی کتاب‌های آسمانی دیگر مانند تورات، انجیل و زبور را در خود گنجانده و این معانی تحت تأثیر و فراموشی قرار گرفته‌اند.
یا له صدراً حوی أسرار رب العالمین!
یا ولی المؤمنین
هوش مصنوعی: ای کاش، سینه‌ای داشت که رازهای خداوند عالم را در خود جای دهد! ای ولی مؤمنان!
أشرقت شمس الهدی من مطلع الرمح الطویل
یا له رزه جلیل
هوش مصنوعی: خورشید هدایت از سمت نیزه بلند تابید، چه درخشش بزرگی دارد.
عالم تکوین شده پر نور از آن ماه جبین
یا ولی المؤمنین
هوش مصنوعی: جهان آکنده از نور است، به خاطر آن چهره تابناک تو، ای ولی مؤمنان.
کوکب دری و مصباح ازل مشکات نور
سر زد از کنج تنور
هوش مصنوعی: ستاره دریا و چراغ ابدیت، نور خود را از گوشه‌ی تنور بیرون آورد.
فانثنی رأس العلی ذلاله و هو حزین
یا ولی المؤمنین
هوش مصنوعی: سر بلند خود را به خاطر ناامیدی خم کرد و در حالی که غمگین بود، ای ولی مؤمنین.
فی خباء لم یخب وفاده عند الوفود
أضرموا نارالحقود
هوش مصنوعی: در پناهی امن، کسی نتوانسته است از افشای رازها جلوگیری کند، در زمان‌هایی که بر دشمنی‌ها افزوده می‌شود.
شعلۀ او زد علم بر قبۀ عرش برین
یا ولی المؤمنین
هوش مصنوعی: شعله‌ای از او نور علم را بر بالای عرش آسمان روشن کرد، ای ولی المؤمنین.
کعبۀ توحید شد پامال جمعی پیل مست
یا گروهی بت‌پرست
هوش مصنوعی: خانه‌ی یکتاپرستی تو، زیر پا و آسیب‌دیده از گروهی از فیل‌های مست یا گروهی از بت‌پرستان است.
فاستحلوا و استبا حواثقل خیر المرسلین
یا ولی المؤمنین
هوش مصنوعی: آنها خود را مجاز دانستند و حلال کردند، در حالی که بهترین فرستاده‌ها و ولی مؤمنان در آنجا بود.
أبرزت أسری بنات الوحی ربات الخدور
حسر احُری الصدور
هوش مصنوعی: بیت اشاره به ظهور و بروز شخصیت‌های بزرگ و دخترانی دارد که از نسل وحی هستند و در شرایطی که پرده‌نشین و محجبه‌اند، شجاعت و عواطف درونی خود را به نمایش می‌گذارند. این شخصیت‌ها به گونه‌ای از خود قدرت و زیبایی را نشان می‌دهند که در دل‌ها جا و منزلت ویژه‌ای دارند.
همنشین ناله و همراه آه آتشین
یا ولی المؤمنین
هوش مصنوعی: در کنار ناله‌ها و در هم‌آوایی با آه‌های آتشین، ای ولی مؤمنان.
بانوان ملک یثرب رهسپار شام شوم
همچو سبی ترک و روم
هوش مصنوعی: زنان شهر یثرب به سمت شام می‌روند، مانند افرادی از سرزمین‌های ترک و روم.
ناوبات باکیات خلف زین العابدین
یا ولی المؤمنین
هوش مصنوعی: ای ناوگان تو، پشتیبان زین العابدین و ولی مؤمنان هستی.
قائد الاسلام امسی فی قیود من حدید
و هو یُهدی لیزید
هوش مصنوعی: رئیس اسلام امروز در زنجیرهایی از آهن به سر می‌برد و در حال خدمت به یزید است.
شاهباز اوج وحدت شد به دام مشرکین
یا ولی المؤمنین
هوش مصنوعی: پرندۀ بزرگ به اوج کمال و اتحاد دست یافت، اما در دام افراد غیرمؤمن گرفتار شد.
ای امام منتظر ای شهسوار نشأتین
یا لثارات الحسین
هوش مصنوعی: ای امام منتظر، ای قهرمان دو جهان، یا انتقام‌گیرنده امام حسین (علیه‌السلام)
سیدی قم، فمتی تشفی صدور المسلمین؟
یا ولی المؤمنین
هوش مصنوعی: ای بزرگوار قمی، کی قرار است دل‌های مسلمانان شاد شود؟ ای ولی مؤمنان؛ این سوالی است که مطرح می‌شود.