گنجور

بخش ۷ - منقبت علی (ع)

نفس نبی باب مدینه ی علوم
در کف او آهن مریخ موم
سید ابرار و شه اتقیا
سرور و سرخیل همه اصفیا
خازن سبحانی تنزیل وحی
عالم ربانی تأویل وحی
داغ کش نافه او مشگ ناب
جزیه ده سایه او آفتاب
فذلکه عالم و باب وجود
سوره توحید و کتاب وجود
حامل دین غیبته علم خدا
عقل دهم کرده بر او اقتدا
خاک درش تاج سر سروران
آب کفش کوثر دین پروران
راست به بازوش همی پشت دین
لاغر ازو پهلوی کفر اینچنین
اوست که در ظلمت سمت جهات
کعبه نور است و سفینه ی نجات
کفر بر آویخته دینش ز دار
بر در او شرک همی سنگسار
گردن او گوش نه در بیعت است
عروه کفر وعلم شقوت است
جبهه او گوش نه خاک ره است
تیه ضلالیست که در لهله است
نسل نبی زایچه صلب اوست
خیل سعادت همه در طلب اوست
تا که شده کنیت او بوتراب
نه فلک از جوی زمین خورده آب
صورت اشراق چو از خاک اوست
در ره معنی سگ چالاک اوست

اطلاعات

وزن: مفتعلن مفتعلن فاعلن (سریع مطوی مکشوف)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

نفس نبی باب مدینه ی علوم
در کف او آهن مریخ موم
هوش مصنوعی: نفس پیامبر مانند درب ورودی به شهر علم و دانش است و در دست او همچون فلز نرم و قابل تغییر، قابلیت و قدرت وجود دارد.
سید ابرار و شه اتقیا
سرور و سرخیل همه اصفیا
هوش مصنوعی: این بیت به شخصیت مهمی اشاره دارد که در علم و تقوا از همه برجسته‌تر است و رهبری را بر عهده دارد. او پیشوای نیکان و پاکان است و به عنوان واسطه‌ای میان مردم و معنویت شناخته می‌شود.
خازن سبحانی تنزیل وحی
عالم ربانی تأویل وحی
هوش مصنوعی: خازن سبحانی به نگهدارنده و موجودی اشاره دارد که کلام خداوند را در دل دارد و عالم ربانی نیز به موجودی حکیم و عالم اشاره می‌کند که معنای این کلام را تفسیر و توضیح می‌دهد. در این متن، ارتباط بین وحی و تفسیر آن به وضوح بیان شده است.
داغ کش نافه او مشگ ناب
جزیه ده سایه او آفتاب
هوش مصنوعی: درد و ناراحتی ناشی از زیبایی و جذابیت او به اندازه‌ای است که مانند عطر خالص و دل‌انگیز در فضا پخش می‌شود، و سایه‌اش به اندازه آفتاب می‌درخشد.
فذلکه عالم و باب وجود
سوره توحید و کتاب وجود
هوش مصنوعی: این متن به مفاهیم عمیق و فلسفی اشاره دارد، به گونه‌ای که به نوعی معرّف رابطه بین عالم و وجود است. به عبارتی، این عالم و وجود به نوعی به وحدت و یکپارچگی در کائنات اشاره می‌کنند که با فضای سوره توحید و کتاب وجود مقایسه می‌شود. می‌توان گفت که وجود و حقیقت به نوعی در اینجا به شناخت و درک عمیق‌تری از وجود به عنوان یک کل اشاره دارد.
حامل دین غیبته علم خدا
عقل دهم کرده بر او اقتدا
هوش مصنوعی: دین مخفی را کسی به دوش می‌کشد که دانش و عقل خداوند به او داده شده و او به آن آموزه‌ها عمل می‌کند.
خاک درش تاج سر سروران
آب کفش کوثر دین پروران
هوش مصنوعی: خاک درگاه او، مانند تاج بر سر بزرگان است و آب در او، همچون کفش فرشتگان، مظهر پرورش‌دهندگی دین و ایمان است.
راست به بازوش همی پشت دین
لاغر ازو پهلوی کفر اینچنین
هوش مصنوعی: دست راستش به خاطر تقوا و دیانت لاغر و ضعیف است، اما در کنارش، کفر و بی‌دینی به شکل قوی‌تری وجود دارد.
اوست که در ظلمت سمت جهات
کعبه نور است و سفینه ی نجات
هوش مصنوعی: او کسی است که در تاریکی‌ها، راهنمایی به سمت کعبه است و کشتی نجات را به ما نشان می‌دهد.
کفر بر آویخته دینش ز دار
بر در او شرک همی سنگسار
هوش مصنوعی: کافر بودن او به وضوح نمایان است و دینش را به چوبه‌دار آویخته، در حالی که شرک همواره او را مورد عتاب قرار می‌دهد.
گردن او گوش نه در بیعت است
عروه کفر وعلم شقوت است
هوش مصنوعی: گردن او همچون گوش، در پیمان و تعهد نیست؛ بلکه پیوندی از کفر و نشانه‌ای است از دانش بدبختی و زشتی.
جبهه او گوش نه خاک ره است
تیه ضلالیست که در لهله است
هوش مصنوعی: صورت او نه تنها یک چهره عادی است، بلکه در نگاهش عمق و گمراهی‌ای وجود دارد که باعث سردرگمی می‌شود.
نسل نبی زایچه صلب اوست
خیل سعادت همه در طلب اوست
هوش مصنوعی: نسل پیامبر از صلب او به وجود آمده است و همه در جستجوی سعادت هستند که در او قرار دارد.
تا که شده کنیت او بوتراب
نه فلک از جوی زمین خورده آب
هوش مصنوعی: تا زمانی که او به بوتراب تبدیل شده، نه اینکه آسمان از جوی زمین آب گرفته باشد.
صورت اشراق چو از خاک اوست
در ره معنی سگ چالاک اوست
هوش مصنوعی: چهره نورانی و الهی که از عالم خاکی به دست آمده است، در مسیر فهم و درک عمیق معانی، به سگی چابک و تیزپا شباهت دارد.