گنجور

بخش ۵ - درنعت رسول اکرم (ص)

شاه رسل خواجه این چارسوی
ساخته از خاک قدم آبروی
آب رخ عقل نم جوی او
هر دو جهان تعبیه در کوی او
حلقه آن میم که در نام اوست
کش افق از خاک نشینان اوست
نه فلکش پیش کشند از نخست
نسخه ده منطقه خود درست
خاک بیاراست به انعام او
دوش خود از غاشیه نام او
حلقه اش از گوش فلک خواست باج
دامنش از دور معدل خراج
دال که از نافه اسمش نشان
داد ستد جزیه ز زلف بتان
گر ز درش حلقه ای آید به چنگ
گوش خرد جزیه دهد بیدرنگ
خاک درش کاصل دوای تن است
کوثر و تسنیم روان من است
خود شرف گوهراشراق از اوست
در همه عالم به شرف طاق از اوست

اطلاعات

وزن: مفتعلن مفتعلن فاعلن (سریع مطوی مکشوف)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

شاه رسل خواجه این چارسوی
ساخته از خاک قدم آبروی
هوش مصنوعی: این بیت به توصیف مقام و عظمت شخصیتی اشاره دارد که به مانند شاهی در جامعه یا در میان مردم محسوب می‌شود. او با اراده و نیک‌سیرتی خویش، محیطی را به وجود آورده که نشان‌دهنده قدرت و تاثیرگذاری اوست. به عبارت دیگر، این شخص با تلاش و زنیت خود، آبرو و اعتبار خود را در میان دیگران حفظ کرده و به نوعی تأثیر مثبتی بر محیط اطرافش گذاشته است.
آب رخ عقل نم جوی او
هر دو جهان تعبیه در کوی او
هوش مصنوعی: عقل و فهم از نشانه‌های او هستند و هر دو دنیا در عشق و وجود او طراحی شده‌اند.
حلقه آن میم که در نام اوست
کش افق از خاک نشینان اوست
هوش مصنوعی: حلقه‌ای که در نام او وجود دارد، مانند افق، به دور از خاک نشینان اوست. این عبارت نشان‌دهنده‌ی قدرت و عظمت اوست که فراتر از دنیای مادی در نظر گرفته می‌شود.
نه فلکش پیش کشند از نخست
نسخه ده منطقه خود درست
هوش مصنوعی: زندگی را نمی‌توان به سادگی تغییر داد، بلکه ابتدا باید خود را اصلاح کرد و سپس به پیشرفت و تغییرات بزرگ‌تری اندیشید.
خاک بیاراست به انعام او
دوش خود از غاشیه نام او
هوش مصنوعی: خاک به خاطر لطف و رحمت او تزیین شد و من نیز رنگین شدم از یاد او.
حلقه اش از گوش فلک خواست باج
دامنش از دور معدل خراج
هوش مصنوعی: حلقه‌ای که در گوش آسمان وجود دارد، به فرمان آن به دور دامنش می‌چرخد و به او خراج و مالیاتی می‌دهد.
دال که از نافه اسمش نشان
داد ستد جزیه ز زلف بتان
هوش مصنوعی: دال که از نافه اسمش نشان داد یعنی با آمدن نام او از درون موهایش، یک علامت و نشانه ای برای ما بوجود آورد، به گونه ای که به خاطر زیبایی و دلنشینی زلف این معشوق، ما از آن جزیه که به عشق او می‌پردازیم، هیچ‌گاه دریغ نمی‌کنیم.
گر ز درش حلقه ای آید به چنگ
گوش خرد جزیه دهد بیدرنگ
هوش مصنوعی: اگر از در او حلقه ای به دست آید، ذهن هوشیار به سرعت پاسخ می‌دهد و سهمی می‌پردازد.
خاک درش کاصل دوای تن است
کوثر و تسنیم روان من است
هوش مصنوعی: خاک درب این مکان، درمانی برای جسم من است و آب‌های کوثر و تسنیم، زندگی‌ام را پر می‌کند.
خود شرف گوهراشراق از اوست
در همه عالم به شرف طاق از اوست
هوش مصنوعی: ذات و ارزش خود را از نور و درخشندگی او می‌گیرد و در تمام جهان، مقام و بزرگی به خاطر اوست.