قوله تعالی: وَ جاءَتْ سَکْرَةُ الْمَوْتِ بِالْحَقِّ، آورد مستی مرگ کار راست و داد پاک، ذلِکَ ما کُنْتَ مِنْهُ تَحِیدُ (۱۹) این آن کار و روز است که همه عمر از آن دور باز میشدی.
وَ نُفِخَ فِی الصُّورِ، و دردمند در صور، ذلِکَ یَوْمُ الْوَعِیدِ (۲۰) آنست آن روز وعید.
وَ جاءَتْ کُلُّ نَفْسٍ و آمد هر تنی فردا مَعَها سائِقٌ، با او راننده، وَ شَهِیدٌ (۲۱) و گواهی بر.
لَقَدْ کُنْتَ فِی غَفْلَةٍ مِنْ هذا، در بیآگاهی و ناساخته بودی ازین کار و ازین روز، فَکَشَفْنا عَنْکَ غِطاءَکَ، باز بردیم و برکشیدیم از تو پرده گمان تو، فَبَصَرُکَ الْیَوْمَ حَدِیدٌ (۲۲)، چشم تو امروز تیزبین است.
وَ قالَ قَرِینُهُ، فریشته او گوید دبیر و گواه او، هذا ما لَدَیَّ عَتِیدٌ (۲۳) این آن است که بنزدیک من ساخته و کوشیده و نوشته بود.
أَلْقِیا فِی جَهَنَّمَ، که در افکنید در دوزخ، کُلَّ کَفَّارٍ عَنِیدٍ (۲۴) هر ناگرویده گردنکشی شوخ.
مَنَّاعٍ لِلْخَیْرِ، باز دارنده از گرویدن بخدای، مُعْتَدٍ مُرِیبٍ (۲۵) اندازه در گذارنده بایمان.
الَّذِی جَعَلَ مَعَ اللَّهِ او که با اللَّه خدایی دیگر میبجوید و میپرستد، فَأَلْقِیاهُ فِی الْعَذابِ الشَّدِیدِ (۲۶) در افکنید او را در عذاب سخت.
قالَ قَرِینُهُ، دیو او گوید، رَبَّنا ما أَطْغَیْتُهُ خداوند ما من او را بر نافرمانی و گزافکاری نداشتم، وَ لکِنْ کانَ فِی ضَلالٍ بَعِیدٍ (۲۷) لکن او خود در بیراهی بود از راه راست دور.
قالَ لا تَخْتَصِمُوا لَدَیَّ، گوید نزدیک من جنگ مکنید و خصومت مگیرید، وَ قَدْ قَدَّمْتُ إِلَیْکُمْ بِالْوَعِیدِ (۲۸) و پیش از این سخن خویش بشما رسانیده بودم بوعید.
ما یُبَدَّلُ الْقَوْلُ لَدَیَّ، جز نگردانند سخن من، وَ ما أَنَا بِظَلَّامٍ لِلْعَبِیدِ (۲۹) و من ستمکار نیستم رهیگان خویش را.
یَوْمَ نَقُولُ لِجَهَنَّمَ، آن روز که دوزخ را گوئیم، هَلِ امْتَلَأْتِ، پر شدی؟ وَ تَقُولُ هَلْ مِنْ مَزِیدٍ (۳۰) و دوزخ گوید انیز داری؟
وَ أُزْلِفَتِ الْجَنَّةُ لِلْمُتَّقِینَ، و نزدیک آرند بهشت پرهیزکاران را، غَیْرَ بَعِیدٍ (۳۱) نه دور.
هذا ما تُوعَدُونَ، این آنست که شما را وعده میدادند، لِکُلِّ أَوَّابٍ حَفِیظٍ (۳۲) هر باز گردیدهای را با خدای نگه دارنده.
مَنْ خَشِیَ الرَّحْمنَ بِالْغَیْبِ، او که میترسد از رحمن نادیده او را، وَ جاءَ بِقَلْبٍ مُنِیبٍ (۳۳) و آید و دلی آرد گراینده با او.
ادْخُلُوها بِسَلامٍ، در روید در آن سرای بدرود و آزادی، ذلِکَ یَوْمُ الْخُلُودِ (۳۴) آن روز روز جاوید است کان را شب ناید.
لَهُمْ ما یَشاؤُنَ فِیها، ایشان را در آن هر چه ایشان خواهند، وَ لَدَیْنا مَزِیدٌ (۳۵) و نزدیک ما نیز از خواسته و نابیوسیده.
وَ کَمْ أَهْلَکْنا قَبْلَهُمْ، و چند نیست کردیم پیش از ایشان، مِنْ قَرْنٍ هُمْ أَشَدُّ مِنْهُمْ بَطْشاً، ازینان بزورتر بودند و برکونیده تر، فَنَقَّبُوا فِی الْبِلادِ، دور شدند و فراوان رفتند در زمین، هَلْ مِنْ مَحِیصٍ (۳۶) تا هیچ از مرگ رستند؟
إِنَّ فِی ذلِکَ لَذِکْری، درین سخن پند است، لِمَنْ کانَ لَهُ قَلْبٌ، آن کس را که او را دلی زنده است، أَوْ أَلْقَی السَّمْعَ، و یا گوش فرا دارد، وَ هُوَ شَهِیدٌ (۳۷) و او دریافت را حاضر است بر جای.
وَ لَقَدْ خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ، بیافریدیم هفت آسمان و هفت زمین وَ ما بَیْنَهُما، و هر چه در میان آنست، فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ، در شش روز، وَ ما مَسَّنا مِنْ لُغُوبٍ (۳۸) و ماندگی بما نرسید.
فَاصْبِرْ عَلی ما یَقُولُونَ، شکیبایی کن بر آنچه میگویند، وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ نماز کن بحمد خداوند خویش، قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ (۳۹) پیش از برآمد آفتاب و پیش از فروشد آفتاب.
وَ مِنَ اللَّیْلِ فَسَبِّحْهُ، و از شب او را نماز کن، وَ أَدْبارَ السُّجُودِ (۴۰) و پس نماز شب بر وقت دمیدن.
وَ اسْتَمِعْ یَوْمَ یُنادِ الْمُنادِ مِنْ مَکانٍ قَرِیبٍ (۴۱) گوش بر روزی دار که آواز دهنده آواز دهد از جایی سخت نزدیک.
یَوْمَ یَسْمَعُونَ الصَّیْحَةَ بِالْحَقِّ، آن روز که بانگ شنوند بکار پیش شدنی و فرمان روان، ذلِکَ یَوْمُ الْخُرُوجِ (۴۲) آنست روز بیرون آمد از گورها.
إِنَّا نَحْنُ نُحْیِی وَ نُمِیتُ، مائیم که مرده زنده کنیم و زنده میرانیم، وَ إِلَیْنَا الْمَصِیرُ (۴۳) و بازگشت با ماست.
یَوْمَ تَشَقَّقُ الْأَرْضُ عَنْهُمْ، آن روز که پارهپاره باز شکافد زمین از ایشان، سِراعاً، زودازود، ذلِکَ حَشْرٌ، آن فراهم آوردی است و انگیختنی، عَلَیْنا یَسِیرٌ (۴۴) بر ما آسان.
نَحْنُ أَعْلَمُ بِما یَقُولُونَ، ما داناتریم از تو بآنچه ایشان میگویند، وَ ما أَنْتَ عَلَیْهِمْ بِجَبَّارٍ، و تو بر ایشان نه پادشاهی و نه کامران، فَذَکِّرْ بِالْقُرْآنِ مَنْ یَخافُ وَعِیدِ (۴۵) پند ده بقرآن او را که ترسد از تهدید و وعید من.
برگردان به زبان ساده
قوله تعالی: وَ جاءَتْ سَکْرَةُ الْمَوْتِ بِالْحَقِّ، آورد مستی مرگ کار راست و داد پاک، ذلِکَ ما کُنْتَ مِنْهُ تَحِیدُ (۱۹) این آن کار و روز است که همه عمر از آن دور باز میشدی.
هوش مصنوعی: آیه نشان میدهد که وقتی زمان مرگ فرا میرسد، انسان در حالت مستی و حیرانی قرار میگیرد و حقیقت مرگ را میبیند. این چیزی است که هر فرد همواره از آن هراس داشته و میکوشیده از آن دوری کند.
وَ نُفِخَ فِی الصُّورِ، و دردمند در صور، ذلِکَ یَوْمُ الْوَعِیدِ (۲۰) آنست آن روز وعید.
هوش مصنوعی: در روز قیامت، در صور دمیده میشود و آن روز، روز وعدهای است که به آن هشدار داده شده است.
وَ جاءَتْ کُلُّ نَفْسٍ و آمد هر تنی فردا مَعَها سائِقٌ، با او راننده، وَ شَهِیدٌ (۲۱) و گواهی بر.
هوش مصنوعی: و هر فردی در روز قیامت با یک راننده و یک گواه به محضر خداوند میآید.
لَقَدْ کُنْتَ فِی غَفْلَةٍ مِنْ هذا، در بیآگاهی و ناساخته بودی ازین کار و ازین روز، فَکَشَفْنا عَنْکَ غِطاءَکَ، باز بردیم و برکشیدیم از تو پرده گمان تو، فَبَصَرُکَ الْیَوْمَ حَدِیدٌ (۲۲)، چشم تو امروز تیزبین است.
هوش مصنوعی: تو در بیخبری و نادانی از این موضوع بودی، اما ما پردهای که بر چشمانت بود را کنار زدیم. اکنون چشمت کاملاً تیزبین و روشن است.
وَ قالَ قَرِینُهُ، فریشته او گوید دبیر و گواه او، هذا ما لَدَیَّ عَتِیدٌ (۲۳) این آن است که بنزدیک من ساخته و کوشیده و نوشته بود.
هوش مصنوعی: و همنشین او، که فرشتهاش است، میگوید: "این است آنچه من آماده کردهام."
أَلْقِیا فِی جَهَنَّمَ، که در افکنید در دوزخ، کُلَّ کَفَّارٍ عَنِیدٍ (۲۴) هر ناگرویده گردنکشی شوخ.
هوش مصنوعی: در دوزخ بیفکنید، هر کسی که در برابر حق ستیزهجو و سرسخت است.
مَنَّاعٍ لِلْخَیْرِ، باز دارنده از گرویدن بخدای، مُعْتَدٍ مُرِیبٍ (۲۵) اندازه در گذارنده بایمان.
هوش مصنوعی: او مانع خوبیهاست و از گرایش به خدا جلوگیری میکند، به حدی که اهل تجاوز و تردید است.
الَّذِی جَعَلَ مَعَ اللَّهِ او که با اللَّه خدایی دیگر میبجوید و میپرستد، فَأَلْقِیاهُ فِی الْعَذابِ الشَّدِیدِ (۲۶) در افکنید او را در عذاب سخت.
هوش مصنوعی: او که به جز الله، خدایی دیگر برای خود انتخاب کرده و میپرستد، پس او را در عذاب سخت بیفکنید.
قالَ قَرِینُهُ، دیو او گوید، رَبَّنا ما أَطْغَیْتُهُ خداوند ما من او را بر نافرمانی و گزافکاری نداشتم، وَ لکِنْ کانَ فِی ضَلالٍ بَعِیدٍ (۲۷) لکن او خود در بیراهی بود از راه راست دور.
هوش مصنوعی: همنشین او میگوید: خداوند، من او را به فساد و نافرمانی وادار نکردم، بلکه او خود در گمراهی و دوری از راه راست بود.
قالَ لا تَخْتَصِمُوا لَدَیَّ، گوید نزدیک من جنگ مکنید و خصومت مگیرید، وَ قَدْ قَدَّمْتُ إِلَیْکُمْ بِالْوَعِیدِ (۲۸) و پیش از این سخن خویش بشما رسانیده بودم بوعید.
هوش مصنوعی: او گفت: نزد من با هم نزاع نکنید و خصومت نداشته باشید، زیرا من قبلاً شما را به عواقب کارتان هشدار دادهام.
ما یُبَدَّلُ الْقَوْلُ لَدَیَّ، جز نگردانند سخن من، وَ ما أَنَا بِظَلَّامٍ لِلْعَبِیدِ (۲۹) و من ستمکار نیستم رهیگان خویش را.
هوش مصنوعی: سخن من تغییر نخواهد کرد و من به هیچ عنوان برای بندگان خود ستمکار نیستم.
یَوْمَ نَقُولُ لِجَهَنَّمَ، آن روز که دوزخ را گوئیم، هَلِ امْتَلَأْتِ، پر شدی؟ وَ تَقُولُ هَلْ مِنْ مَزِیدٍ (۳۰) و دوزخ گوید انیز داری؟
هوش مصنوعی: در روزی که ما به دوزخ میگوییم: آیا پر شدی؟ و دوزخ پاسخ میدهد: آیا باز هم موجودی برای اضافه کردن هست؟
وَ أُزْلِفَتِ الْجَنَّةُ لِلْمُتَّقِینَ، و نزدیک آرند بهشت پرهیزکاران را، غَیْرَ بَعِیدٍ (۳۱) نه دور.
هوش مصنوعی: بهشت برای پرهیزکاران نزدیک خواهد شد و دور نیست.
هذا ما تُوعَدُونَ، این آنست که شما را وعده میدادند، لِکُلِّ أَوَّابٍ حَفِیظٍ (۳۲) هر باز گردیدهای را با خدای نگه دارنده.
هوش مصنوعی: این همان چیزی است که به شما وعده داده میشد، برای هر کسی که به خداوند بازگردد و مراقب باشد.
مَنْ خَشِیَ الرَّحْمنَ بِالْغَیْبِ، او که میترسد از رحمن نادیده او را، وَ جاءَ بِقَلْبٍ مُنِیبٍ (۳۳) و آید و دلی آرد گراینده با او.
هوش مصنوعی: کسی که از رحمن، حتی در غیاب و ناپیداییاش، میترسد و دلی بازگشته و متمایل به او دارد، به نزد او میآید.
ادْخُلُوها بِسَلامٍ، در روید در آن سرای بدرود و آزادی، ذلِکَ یَوْمُ الْخُلُودِ (۳۴) آن روز روز جاوید است کان را شب ناید.
هوش مصنوعی: وارد شوید به این مکان با آرامش، این روزی است که همیشگی است و شب بر آن نمیآید.
لَهُمْ ما یَشاؤُنَ فِیها، ایشان را در آن هر چه ایشان خواهند، وَ لَدَیْنا مَزِیدٌ (۳۵) و نزدیک ما نیز از خواسته و نابیوسیده.
هوش مصنوعی: در آنجا هر چه بخواهند برایشان فراهم است و نزد ما هم چیزهای بیشتری دارند.
وَ کَمْ أَهْلَکْنا قَبْلَهُمْ، و چند نیست کردیم پیش از ایشان، مِنْ قَرْنٍ هُمْ أَشَدُّ مِنْهُمْ بَطْشاً، ازینان بزورتر بودند و برکونیده تر، فَنَقَّبُوا فِی الْبِلادِ، دور شدند و فراوان رفتند در زمین، هَلْ مِنْ مَحِیصٍ (۳۶) تا هیچ از مرگ رستند؟
هوش مصنوعی: بسیاری از اقوام را پیش از آنها هلاک کردیم، که از لحاظ قدرت و زور از اینها قویتر بودند. آنها در زمین گشتند و به مناطق مختلفی سفر کردند. آیا از مرگ جایی برای فرار وجود دارد؟
إِنَّ فِی ذلِکَ لَذِکْری، درین سخن پند است، لِمَنْ کانَ لَهُ قَلْبٌ، آن کس را که او را دلی زنده است، أَوْ أَلْقَی السَّمْعَ، و یا گوش فرا دارد، وَ هُوَ شَهِیدٌ (۳۷) و او دریافت را حاضر است بر جای.
هوش مصنوعی: در اینجا اشاره به یادآوری است که پندی برای کسانی است که قلبی زنده دارند یا گوش شنوا دارند و به خوبی درک میکنند.
وَ لَقَدْ خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ، بیافریدیم هفت آسمان و هفت زمین وَ ما بَیْنَهُما، و هر چه در میان آنست، فِی سِتَّةِ أَیَّامٍ، در شش روز، وَ ما مَسَّنا مِنْ لُغُوبٍ (۳۸) و ماندگی بما نرسید.
هوش مصنوعی: ما آسمانها و زمین را آفریدیم و همچنین هر چیزی که در میان آنهاست، در شش روز. و هیچ خستگی و ماندن به ما دست نداد.
فَاصْبِرْ عَلی ما یَقُولُونَ، شکیبایی کن بر آنچه میگویند، وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّکَ نماز کن بحمد خداوند خویش، قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ الْغُرُوبِ (۳۹) پیش از برآمد آفتاب و پیش از فروشد آفتاب.
هوش مصنوعی: شکیبایی کن بر آنچه دیگران میگویند و با ستایش خداوند، نمازت را در پیش از طلوع و غروب آفتاب به جا بیاور.
وَ مِنَ اللَّیْلِ فَسَبِّحْهُ، و از شب او را نماز کن، وَ أَدْبارَ السُّجُودِ (۴۰) و پس نماز شب بر وقت دمیدن.
هوش مصنوعی: و از شب، او را تسبيح بگو و در پایان سجود، نماز بخوان. همچنین در وقت دمیدن صبح نیز نماز بگذار.
وَ اسْتَمِعْ یَوْمَ یُنادِ الْمُنادِ مِنْ مَکانٍ قَرِیبٍ (۴۱) گوش بر روزی دار که آواز دهنده آواز دهد از جایی سخت نزدیک.
هوش مصنوعی: در روزی که ندا دهنده از مکانی بسیار نزدیک فریاد میزند، به حرفهای او گوش کنید.
یَوْمَ یَسْمَعُونَ الصَّیْحَةَ بِالْحَقِّ، آن روز که بانگ شنوند بکار پیش شدنی و فرمان روان، ذلِکَ یَوْمُ الْخُرُوجِ (۴۲) آنست روز بیرون آمد از گورها.
هوش مصنوعی: روزی که صدای حق را میشنوند، روزی است که فراخوانی برای انجام کاری و جاری شدن فرمانی به گوش میرسد. این همان روزی است که از گورها بیرون میآیند.
إِنَّا نَحْنُ نُحْیِی وَ نُمِیتُ، مائیم که مرده زنده کنیم و زنده میرانیم، وَ إِلَیْنَا الْمَصِیرُ (۴۳) و بازگشت با ماست.
هوش مصنوعی: ما هستیم که زندگی و مرگ را به وجود میآوریم، مردهها را زنده میکنیم و زندهها را میرانیم، و سرانجام همه به سوی ما بازمیگردند.
یَوْمَ تَشَقَّقُ الْأَرْضُ عَنْهُمْ، آن روز که پارهپاره باز شکافد زمین از ایشان، سِراعاً، زودازود، ذلِکَ حَشْرٌ، آن فراهم آوردی است و انگیختنی، عَلَیْنا یَسِیرٌ (۴۴) بر ما آسان.
هوش مصنوعی: در آن روز که زمین به سرعت از آنها جدا میشود و شکاف میخورد، این بازگشت و تجمع برای ما آسان خواهد بود.
نَحْنُ أَعْلَمُ بِما یَقُولُونَ، ما داناتریم از تو بآنچه ایشان میگویند، وَ ما أَنْتَ عَلَیْهِمْ بِجَبَّارٍ، و تو بر ایشان نه پادشاهی و نه کامران، فَذَکِّرْ بِالْقُرْآنِ مَنْ یَخافُ وَعِیدِ (۴۵) پند ده بقرآن او را که ترسد از تهدید و وعید من.
هوش مصنوعی: ما از آنچه آنها میگویند آگاهتر هستیم و تو بر آنها تسلطی نداری. پس به کسانی که از угроз و عذاب من میترسند، با قرآن یادآوری کن.