قوله تعالی: إِنَّ أَصْحابَ الْجَنَّةِ الْیَوْمَ فِی شُغُلٍ بهشتیان آن روز در ناپرداختند، فاکِهُونَ (۵۵) شادان و نازان میوه خواران.
هُمْ وَ أَزْواجُهُمْ فِی ظِلالٍ ایشان و جفتان ایشان در زیر سایههااند، عَلَی الْأَرائِکِ مُتَّکِؤُنَ (۵۶) بر تختهای آراسته و بر حجلههای تکیه زده.
لَهُمْ فِیها فاکِهَةٌ ایشانراست در ان هر میوه، وَ لَهُمْ ما یَدَّعُونَ (۵۷) و ایشانراست هر چه آرزو کنند و خواهند.
سَلامٌ قَوْلًا سلامی بگفتار، مِنْ رَبٍّ رَحِیمٍ (۵۸) از خداوند مهربان که خود گوید.
وَ امْتازُوا الْیَوْمَ أَیُّهَا الْمُجْرِمُونَ (۵۹) و گویند فرا کافران که از هم جدا شوید امروز ای ناگرویدگان.
أَ لَمْ أَعْهَدْ إِلَیْکُمْ یا بَنِی آدَمَ نه پیمان بستم با شما ای فرزندان آدم، أَنْ لا تَعْبُدُوا الشَّیْطانَ که دیو مپرستید، إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ (۶۰) که او شما را دشمنی آشکار است؟
وَ أَنِ اعْبُدُونِی و مرا پرستید، هذا صِراطٌ مُسْتَقِیمٌ (۶۱) که راه راست اینست؟
وَ لَقَدْ أَضَلَّ مِنْکُمْ بدرستی که بیراه کرد از شما، جِبِلًّا کَثِیراً گروهانی انبوه، أَ فَلَمْ تَکُونُوا تَعْقِلُونَ (۶۲) خرد نداشتید ؟
هذِهِ جَهَنَّمُ الَّتِی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ (۶۳) این آن دوزخ است که شما را میگفتند و وعده میدادند.
اصْلَوْهَا الْیَوْمَ بآتش آن در شوید امروز، بِما کُنْتُمْ تَکْفُرُونَ (۶۴) بآن که کافر شدید و ناسپاس.
الْیَوْمَ نَخْتِمُ عَلی أَفْواهِهِمْ آن روز مهر نهیم بر دهانهای ایشان، وَ تُکَلِّمُنا أَیْدِیهِمْ و دستهای ایشان با ما بسخن آید، وَ تَشْهَدُ أَرْجُلُهُمْ و پایهای ایشان بر ایشان گواهی دهد، بِما کانُوا یَکْسِبُونَ (۶۵) بآنچه میکردند
وَ لَوْ نَشاءُ لَطَمَسْنا عَلی أَعْیُنِهِمْ ما اگر خواهیم چشمهای ایشان ناپیدا کنیم فَاسْتَبَقُوا الصِّراطَ تا آهنگ راه کنند، فَأَنَّی یُبْصِرُونَ (۶۶) هرگز چون فرا راه ببینند؟
وَ لَوْ نَشاءُ لَمَسَخْناهُمْ عَلی مَکانَتِهِمْ و اگر ما خواهیم ایشان را صورت بگردانیم بر جای خویش، فَمَا اسْتَطاعُوا مُضِیًّا وَ لا یَرْجِعُونَ (۶۷) تا نه از پیش توانند که روند و نه از بس.
وَ مَنْ نُعَمِّرْهُ و هر کرا عمر دراز دهیم، نُنَکِّسْهُ فِی الْخَلْقِ خلق وی برگردانیم بپس، أَ فَلا یَعْقِلُونَ (۶۸) در نمییابند؟
وَ ما عَلَّمْناهُ الشِّعْرَ ما وی را شعر نیاموختیم، وَ ما یَنْبَغِی لَهُ و او را خود نسزد شعر گفتن، إِنْ هُوَ إِلَّا ذِکْرٌ نیست آن مگر یادی، وَ قُرْآنٌ مُبِینٌ (۶۹) و قرآنی آشکارا پیدا کننده.
لِیُنْذِرَ مَنْ کانَ حَیًّا تا بیم نماید و آگاه کند هر که زنده دل بود، وَ یَحِقَّ الْقَوْلُ عَلَی الْکافِرِینَ (۷۰) و عذاب واجب شود بر ناگرویدگان.
أَ وَ لَمْ یَرَوْا أَنَّا خَلَقْنا لَهُمْ نمیبینند که بیافریدیم ما ایشان را، مِمَّا عَمِلَتْ أَیْدِینا از آنچه ما کردیم و آفریدیم، أَنْعاماً چهار پایان شتران و گاوان و گوسپندان فَهُمْ لَها مالِکُونَ (۷۱) تا ایشان را زیر دست میدارند و با ایشان میتاوند.
وَ ذَلَّلْناها لَهُمْ و آن چهارپایان نرم کردیم ایشان را، فَمِنْها رَکُوبُهُمْ از ان لغتی بر نشستنیاند بر ان مینشینند، وَ مِنْها یَأْکُلُونَ (۷۲) و از ان لختی خوردنیاند از ان میخورند.
وَ لَهُمْ فِیها مَنافِعُ وَ مَشارِبُ و ایشان را در ان سودهاست و بکار آمدها، أَ فَلا یَشْکُرُونَ (۷۳) بآزادی نیند و سپاس داری نکنند ؟
وَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ آلِهَةً کافران فرود از اللَّه خدایان گرفتند، لَعَلَّهُمْ یُنْصَرُونَ (۷۴) تا ایشان را بکار آیند و یاری دهند.
لا یَسْتَطِیعُونَ نَصْرَهُمْ یاری دادن ایشان نتوانند، وَ هُمْ لَهُمْ جُنْدٌ مُحْضَرُونَ (۷۵) این کافران فردا بتان را سیاهیاند حاضر کرده
فَلا یَحْزُنْکَ قَوْلُهُمْ سخن ایشان اندهگن مدارد ترا، إِنَّا نَعْلَمُ ما یُسِرُّونَ وَ ما یُعْلِنُونَ (۷۶) که آنچه میگویند بر ما پوشیده نیست، میدانیم آنچه نهان میدارند و آنچه آشکارا میدارند.
أَ وَ لَمْ یَرَ الْإِنْسانُ نمیبیند این مردم، أَنَّا خَلَقْناهُ مِنْ نُطْفَةٍ که ما بیافریدیم او را از نطفهای، فَإِذا هُوَ خَصِیمٌ مُبِینٌ (۷۷) آن گه با ما خصمی کند خصمیی آشکارا.
وَ ضَرَبَ لَنا مَثَلًا ما را مثل زد، وَ نَسِیَ خَلْقَهُ و آفرینش او فراموش کرد، قالَ مَنْ یُحْیِ الْعِظامَ گفت آن کیست که استخوان را زنده خواهد کرد؟ وَ هِیَ رَمِیمٌ (۷۸) و آن ریزیده و تباه گشته.
قُلْ یُحْیِیهَا گوی زنده کند آن استخوانهای پوسیده تباه گشته، الَّذِی أَنْشَأَها أَوَّلَ مَرَّةٍ او که بیافرید نخست بار آن را، وَ هُوَ بِکُلِّ خَلْقٍ عَلِیمٌ (۷۹) و او بهمه آفریدهای و همه آفرینش داناست
الَّذِی جَعَلَ لَکُمْ آن خدایی که شما را کرد و آفرید، مِنَ الشَّجَرِ الْأَخْضَرِ ناراً از درخت سبز آتشی، فَإِذا أَنْتُمْ مِنْهُ تُوقِدُونَ (۸۰) که تا شما از ان آتش میفروزید.
أَ وَ لَیْسَ الَّذِی خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ بِقادِرٍ نیست آن کس که آسمان.
و زمین آفرید توانا، عَلی أَنْ یَخْلُقَ مِثْلَهُمْ بران که چون ایشان را آفریند؟ بَلی وَ هُوَ الْخَلَّاقُ الْعَلِیمُ (۸۱) آری اوست آن آفریدگار آسان آفرین دانا، إِنَّما أَمْرُهُ فرمان او آنست، إِذا أَرادَ شَیْئاً که چیزی خواهد که بود، أَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ (۸۲) آن را گوید که باش و میبود
فَسُبْحانَ الَّذِی بِیَدِهِ مَلَکُوتُ کُلِّ شَیْءٍ پاکی و بیعیبی او را که بدست اوست پادشاهی همه چیز، وَ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ (۸۳) و بازگشت همگان با اوست.
برگردان به زبان ساده
قوله تعالی: إِنَّ أَصْحابَ الْجَنَّةِ الْیَوْمَ فِی شُغُلٍ بهشتیان آن روز در ناپرداختند، فاکِهُونَ (۵۵) شادان و نازان میوه خواران.
هوش مصنوعی: خداوند میفرماید: در روز قیامت، اهل بهشت در حال مشغولیت و سرگرمی هستند و در حال لذت بردن از میوهها شاد و خوشحالند.
هُمْ وَ أَزْواجُهُمْ فِی ظِلالٍ ایشان و جفتان ایشان در زیر سایههااند، عَلَی الْأَرائِکِ مُتَّکِؤُنَ (۵۶) بر تختهای آراسته و بر حجلههای تکیه زده.
هوش مصنوعی: آنها و همسرانشان در زیر سایهها قرار دارند و بر تختهای زینتیافته تکیه زدهاند.
لَهُمْ فِیها فاکِهَةٌ ایشانراست در ان هر میوه، وَ لَهُمْ ما یَدَّعُونَ (۵۷) و ایشانراست هر چه آرزو کنند و خواهند.
هوش مصنوعی: در آنجا برای آنان میوههایی وجود دارد و همچنین هر چیزی که آرزو کنند به آنان داده میشود.
سَلامٌ قَوْلًا سلامی بگفتار، مِنْ رَبٍّ رَحِیمٍ (۵۸) از خداوند مهربان که خود گوید.
هوش مصنوعی: سلامی که به زبان میآید، از جانب خداوندی مهربان است که خود این را میفرماید.
وَ امْتازُوا الْیَوْمَ أَیُّهَا الْمُجْرِمُونَ (۵۹) و گویند فرا کافران که از هم جدا شوید امروز ای ناگرویدگان.
هوش مصنوعی: امروز ای مجرمان، از یکدیگر جدا شوید. کسانی که کافر شدهاید، به خاطر اعمالتان جدا خواهید شد.
أَ لَمْ أَعْهَدْ إِلَیْکُمْ یا بَنِی آدَمَ نه پیمان بستم با شما ای فرزندان آدم، أَنْ لا تَعْبُدُوا الشَّیْطانَ که دیو مپرستید، إِنَّهُ لَکُمْ عَدُوٌّ مُبِینٌ (۶۰) که او شما را دشمنی آشکار است؟
هوش مصنوعی: آیا من با شما، ای فرزندان آدم، پیمان نبستم که دیوان را نپرستید؟ زیرا او دشمنی آشکار برای شماست.
وَ أَنِ اعْبُدُونِی و مرا پرستید، هذا صِراطٌ مُسْتَقِیمٌ (۶۱) که راه راست اینست؟
هوش مصنوعی: و مرا بپرستید، این راهی است راست و درست.
وَ لَقَدْ أَضَلَّ مِنْکُمْ بدرستی که بیراه کرد از شما، جِبِلًّا کَثِیراً گروهانی انبوه، أَ فَلَمْ تَکُونُوا تَعْقِلُونَ (۶۲) خرد نداشتید ؟
هوش مصنوعی: و حقیقتاً بسیاری از شما را به انحراف کشاندند، آیا شما خرد و اندیشه نداشتید؟
هذِهِ جَهَنَّمُ الَّتِی کُنْتُمْ تُوعَدُونَ (۶۳) این آن دوزخ است که شما را میگفتند و وعده میدادند.
هوش مصنوعی: این دوزخی است که به شما وعده داده شده بود.
اصْلَوْهَا الْیَوْمَ بآتش آن در شوید امروز، بِما کُنْتُمْ تَکْفُرُونَ (۶۴) بآن که کافر شدید و ناسپاس.
هوش مصنوعی: امروز آن را با آتش بسوزانید، به خاطر کفر و ناسپاسی که داشتید.
الْیَوْمَ نَخْتِمُ عَلی أَفْواهِهِمْ آن روز مهر نهیم بر دهانهای ایشان، وَ تُکَلِّمُنا أَیْدِیهِمْ و دستهای ایشان با ما بسخن آید، وَ تَشْهَدُ أَرْجُلُهُمْ و پایهای ایشان بر ایشان گواهی دهد، بِما کانُوا یَکْسِبُونَ (۶۵) بآنچه میکردند
هوش مصنوعی: روزی فرا خواهد رسید که بر دهانهای آنها مهر خواهیم زد و دستهایشان با ما گفتگو خواهند کرد و پاهایشان بر اعمالشان شهادت خواهند داد.
وَ لَوْ نَشاءُ لَطَمَسْنا عَلی أَعْیُنِهِمْ ما اگر خواهیم چشمهای ایشان ناپیدا کنیم فَاسْتَبَقُوا الصِّراطَ تا آهنگ راه کنند، فَأَنَّی یُبْصِرُونَ (۶۶) هرگز چون فرا راه ببینند؟
هوش مصنوعی: اگر بخواهیم میتوانیم چشمهای آنان را نابینا کنیم، سپس آنها به راهی خواهند رفت، اما چگونه میتوانند به مسیر خود نگاه کنند؟
وَ لَوْ نَشاءُ لَمَسَخْناهُمْ عَلی مَکانَتِهِمْ و اگر ما خواهیم ایشان را صورت بگردانیم بر جای خویش، فَمَا اسْتَطاعُوا مُضِیًّا وَ لا یَرْجِعُونَ (۶۷) تا نه از پیش توانند که روند و نه از بس.
هوش مصنوعی: اگر بخواهیم، میتوانیم آنها را به گونهای تغییر دهیم که نتوانند از جایشان حرکت کنند و نه به جلو بروند و نه به عقب برگردند.
وَ مَنْ نُعَمِّرْهُ و هر کرا عمر دراز دهیم، نُنَکِّسْهُ فِی الْخَلْقِ خلق وی برگردانیم بپس، أَ فَلا یَعْقِلُونَ (۶۸) در نمییابند؟
هوش مصنوعی: هر کسی را که عمر طولانی بدهیم، خلق و ظاهری او را به عقب برمیگردانیم. آیا آنها نمیفهمند؟
وَ ما عَلَّمْناهُ الشِّعْرَ ما وی را شعر نیاموختیم، وَ ما یَنْبَغِی لَهُ و او را خود نسزد شعر گفتن، إِنْ هُوَ إِلَّا ذِکْرٌ نیست آن مگر یادی، وَ قُرْآنٌ مُبِینٌ (۶۹) و قرآنی آشکارا پیدا کننده.
هوش مصنوعی: ما شعر را به او نیاموختیم و او را بر این کار سزا نیست. این تنها یادآوری است و قرآنی روشن و واضح است.
لِیُنْذِرَ مَنْ کانَ حَیًّا تا بیم نماید و آگاه کند هر که زنده دل بود، وَ یَحِقَّ الْقَوْلُ عَلَی الْکافِرِینَ (۷۰) و عذاب واجب شود بر ناگرویدگان.
هوش مصنوعی: تا آنها را از عذاب الهی آگاه کند و به کسانی که قلبشان زنده است هشدار دهد، و برای کافران عذاب قطعی است.
أَ وَ لَمْ یَرَوْا أَنَّا خَلَقْنا لَهُمْ نمیبینند که بیافریدیم ما ایشان را، مِمَّا عَمِلَتْ أَیْدِینا از آنچه ما کردیم و آفریدیم، أَنْعاماً چهار پایان شتران و گاوان و گوسپندان فَهُمْ لَها مالِکُونَ (۷۱) تا ایشان را زیر دست میدارند و با ایشان میتاوند.
هوش مصنوعی: آیا آنها نمیبینند که ما برای آنها موجوداتی را خلق کردهایم که با دستان خود ساختهایم، شامل چهارپایان، شتران، گاوان و گوسفندان، و آنها مالک این حیوانات هستند و با آنها کار میکنند؟
وَ ذَلَّلْناها لَهُمْ و آن چهارپایان نرم کردیم ایشان را، فَمِنْها رَکُوبُهُمْ از ان لغتی بر نشستنیاند بر ان مینشینند، وَ مِنْها یَأْکُلُونَ (۷۲) و از ان لختی خوردنیاند از ان میخورند.
هوش مصنوعی: و ما چهارپایان را برای آنان رام کردیم. برخی از آنها وسیلهای برای سوار شدن هستند و برخی دیگر، منبع غذایی برای ایشان به شمار میروند.
وَ لَهُمْ فِیها مَنافِعُ وَ مَشارِبُ و ایشان را در ان سودهاست و بکار آمدها، أَ فَلا یَشْکُرُونَ (۷۳) بآزادی نیند و سپاس داری نکنند ؟
هوش مصنوعی: ایشان در آن چیزهایی دارند که برایشان سودمند و مفید است. آیا پس نباید شکرگزار باشند؟
وَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ آلِهَةً کافران فرود از اللَّه خدایان گرفتند، لَعَلَّهُمْ یُنْصَرُونَ (۷۴) تا ایشان را بکار آیند و یاری دهند.
هوش مصنوعی: کافران به جای خدا، خدایانی دیگر انتخاب کردند تا شاید آنها به کمکشان بیایند و در این زمینه یاریشان کنند.
لا یَسْتَطِیعُونَ نَصْرَهُمْ یاری دادن ایشان نتوانند، وَ هُمْ لَهُمْ جُنْدٌ مُحْضَرُونَ (۷۵) این کافران فردا بتان را سیاهیاند حاضر کرده
هوش مصنوعی: آنها نمیتوانند به یاری آنها بشتابند، در حالی که آنها (کافران) سربازانی آماده و حاضر دارند. فردا بتهایشان را به کمک خود میطلبند.
فَلا یَحْزُنْکَ قَوْلُهُمْ سخن ایشان اندهگن مدارد ترا، إِنَّا نَعْلَمُ ما یُسِرُّونَ وَ ما یُعْلِنُونَ (۷۶) که آنچه میگویند بر ما پوشیده نیست، میدانیم آنچه نهان میدارند و آنچه آشکارا میدارند.
هوش مصنوعی: نترس از سخنان آنها، ما به خوبی میدانیم آنچه را که در دل دارند و آنچه را که به زبان میآورند. هیچ چیزی برای ما پنهان نیست.
أَ وَ لَمْ یَرَ الْإِنْسانُ نمیبیند این مردم، أَنَّا خَلَقْناهُ مِنْ نُطْفَةٍ که ما بیافریدیم او را از نطفهای، فَإِذا هُوَ خَصِیمٌ مُبِینٌ (۷۷) آن گه با ما خصمی کند خصمیی آشکارا.
هوش مصنوعی: آیا انسان نمیبیند که ما او را از یک نطفه ایجاد کردیم؟ اما او در کمال تعجب به ما مخالفت میکند و با ما بحث میکند.
وَ ضَرَبَ لَنا مَثَلًا ما را مثل زد، وَ نَسِیَ خَلْقَهُ و آفرینش او فراموش کرد، قالَ مَنْ یُحْیِ الْعِظامَ گفت آن کیست که استخوان را زنده خواهد کرد؟ وَ هِیَ رَمِیمٌ (۷۸) و آن ریزیده و تباه گشته.
هوش مصنوعی: او برای ما مثالی آورد و در حالی که آفرینش خود را فراموش کرده بود، پرسید: چه کسی میتواند استخوانهای پوسیده را زنده کند؟
قُلْ یُحْیِیهَا گوی زنده کند آن استخوانهای پوسیده تباه گشته، الَّذِی أَنْشَأَها أَوَّلَ مَرَّةٍ او که بیافرید نخست بار آن را، وَ هُوَ بِکُلِّ خَلْقٍ عَلِیمٌ (۷۹) و او بهمه آفریدهای و همه آفرینش داناست
هوش مصنوعی: بگو: آن کس که بار دیگر آن استخوانهای پوسیده را زنده خواهد کرد، همان کسی است که در ابتدا آنها را آفرید و او به تمام مخلوقات آگاه است.
الَّذِی جَعَلَ لَکُمْ آن خدایی که شما را کرد و آفرید، مِنَ الشَّجَرِ الْأَخْضَرِ ناراً از درخت سبز آتشی، فَإِذا أَنْتُمْ مِنْهُ تُوقِدُونَ (۸۰) که تا شما از ان آتش میفروزید.
هوش مصنوعی: خدای شما که شما را آفرید، از درخت سبز آتشی به وجود آورد و حالا شما از آن آتش روشن میکنید.
أَ وَ لَیْسَ الَّذِی خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ بِقادِرٍ نیست آن کس که آسمان.
هوش مصنوعی: آیا کسی که آسمانها و زمین را خلق کرده، قدرت ندارد؟
و زمین آفرید توانا، عَلی أَنْ یَخْلُقَ مِثْلَهُمْ بران که چون ایشان را آفریند؟ بَلی وَ هُوَ الْخَلَّاقُ الْعَلِیمُ (۸۱) آری اوست آن آفریدگار آسان آفرین دانا، إِنَّما أَمْرُهُ فرمان او آنست، إِذا أَرادَ شَیْئاً که چیزی خواهد که بود، أَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ (۸۲) آن را گوید که باش و میبود
هوش مصنوعی: خداوند توانای زمین را آفرید و آیا نتواند مانند آنها را بیافریند؟ بله، اوست آن آفریدگار دانا و آگاه. فرمان او این است که وقتی چیزی را اراده کند، تنها میگوید "باش" و آن چیز میشود.
فَسُبْحانَ الَّذِی بِیَدِهِ مَلَکُوتُ کُلِّ شَیْءٍ پاکی و بیعیبی او را که بدست اوست پادشاهی همه چیز، وَ إِلَیْهِ تُرْجَعُونَ (۸۳) و بازگشت همگان با اوست.
هوش مصنوعی: پاک و بیعیب است آن کسی که سلطنت و حاکمیت همه چیز در دست اوست و همه شما به سوی او باز میگردید.