گنجور

۲ - النوبة الاولى

قوله تعالی: وَ لِسُلَیْمانَ الرِّیحَ و سلیمان را باد، غُدُوُّها شَهْرٌ بامداد بردن باد او را بیک ماهه راه، وَ رَواحُها شَهْرٌ و شبانگاه بردن او را بیک ماهه راه، وَ أَسَلْنا لَهُ عَیْنَ الْقِطْرِ و او را چشمه مس روانییم؟، وَ مِنَ الْجِنِّ مَنْ یَعْمَلُ بَیْنَ یَدَیْهِ و از پریان کسانی پیش او ایستاده، بِإِذْنِ رَبِّهِ بفرمان خداوند او، وَ مَنْ یَزِغْ مِنْهُمْ و هر که بگشتید ازیشان، عَنْ أَمْرِنا از فرمان ما، نُذِقْهُ مِنْ عَذابِ السَّعِیرِ (۱۲) چشانیم او را از عذاب آتش.

یَعْمَلُونَ لَهُ ما یَشاءُ میکردند او را هر چه او میخواست، مِنْ مَحارِیبَ وَ تَماثِیلَ از محرابها و دیسها، وَ جِفانٍ کَالْجَوابِ و کأس‌ها چون حوضها وَ قُدُورٍ راسِیاتٍ و دیگها بر جای نه جنبانیدنی از جای، اعْمَلُوا آلَ داوُدَ شُکْراً کار کنید ای کسان داود بآزادی، وَ قَلِیلٌ مِنْ عِبادِیَ الشَّکُورُ (۱۳) و اندکی از رهیکان ما که سپاس دارست.

فَلَمَّا قَضَیْنا عَلَیْهِ الْمَوْتَ چون برو قضا کردیم و براندیم برو مرگ، ما دَلَّهُمْ عَلی‌ مَوْتِهِ آگاه نکرد ایشان را و نشان ننمود بر مرگ او، إِلَّا دَابَّةُ الْأَرْضِ مگر ترده، تَأْکُلُ مِنْسَأَتَهُ که بخورد عصای او، فَلَمَّا خَرَّ چون بیفتاد، تَبَیَّنَتِ الْجِنُّ بجای آوردند پریان و فرادید آمد ایشان را، أَنْ لَوْ کانُوا یَعْلَمُونَ الْغَیْبَ که اگر ایشان غیب دانستندی، ما لَبِثُوا فِی الْعَذابِ الْمُهِینِ (۱۴) درنگ نکردندی در عذاب خوارکننده.

لَقَدْ کانَ لِسَبَإٍ قبیلة سبا را بود، فِی مَسْکَنِهِمْ در زمین ایشان و در نشستنگاههای ایشان، آیَةٌ شگفتی بس نیکو، جَنَّتانِ دو بهشت، عَنْ یَمِینٍ وَ شِمالٍ از راست رود و از چپ آن، کُلُوا مِنْ رِزْقِ رَبِّکُمْ میخورید از روزی خداوند خویش، وَ اشْکُرُوا لَهُ و او را پرستید آزادی او را کنید، بَلْدَةٌ طَیِّبَةٌ وَ رَبٌّ غَفُورٌ (۱۵) شهری و زمینی خوش خداوندی آمرزگار.

فَأَعْرَضُوا روی گردانیدند از فرمان برداری، فَأَرْسَلْنا عَلَیْهِمْ سَیْلَ الْعَرِمِ فرو گشادیم بر ایشان سیل عرم، وَ بَدَّلْناهُمْ بِجَنَّتَیْهِمْ و بدل دادیم ایشان را از ان بوستانهای ایشان، جَنَّتَیْنِ ذَواتَیْ أُکُلٍ خَمْطٍ دو بوستان با میوه کوهی پر خار، وَ أَثْلٍ و گز، وَ شَیْ‌ءٍ مِنْ سِدْرٍ قَلِیلٍ (۱۶) و چیزی از کنار اندک.

ذلِکَ جَزَیْناهُمْ بِما کَفَرُوا آن پاداش ایشان کردیم بآن نسپاسی که کردند و بما کافر شدند، وَ هَلْ نُجازِی إِلَّا الْکَفُورَ (۱۷) و ما پاداش در خور کنیم مگر ناگرویده ناسپاس را؟

وَ جَعَلْنا بَیْنَهُمْ و کردیم میان ایشان، وَ بَیْنَ الْقُرَی الَّتِی بارَکْنا و میان شهرهای مبارک برکت کرده در ان، قُریً ظاهِرَةً دههای آبادان بپای، وَ قَدَّرْنا فِیهَا السَّیْرَ و تقدیر کردیم در آن دهها رونده را سِیرُوا فِیها لَیالِیَ وَ أَیَّاماً می‌روید در آن شبها و روزها: آمِنِینَ (۱۸) ایمن.

فَقالُوا رَبَّنا گفتند: خداوند ما، باعِدْ بَیْنَ أَسْفارِنا دورادورتر دورتر کن سفرهای ما، وَ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ و بر خویشتن ستم کردند، فَجَعَلْناهُمْ أَحادِیثَ ایشان را سمری کردیم، وَ مَزَّقْناهُمْ کُلَّ مُمَزَّقٍ و ایشان را پاره پاره باز گسستیم از از هر گونه گسستنی، إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ در ان نشانه‌های است، لِکُلِّ صَبَّارٍ شَکُورٍ (۱۹) هر شکیبایی را سپاس دار.

وَ لَقَدْ صَدَّقَ عَلَیْهِمْ إِبْلِیسُ ظَنَّهُ راست کرد ابلیس بر ایشان ظنّ خویش، فَاتَّبَعُوهُ بر پی وی برفتند خلق، إِلَّا فَرِیقاً مِنَ الْمُؤْمِنِینَ (۲۰) مگر گروهی از گرویدگان.

وَ ما کانَ لَهُ عَلَیْهِمْ مِنْ سُلْطانٍ و نبود ابلیس را بر ایشان دست رسی، إِلَّا لِنَعْلَمَ مگر تا به بینیم، مَنْ یُؤْمِنُ بِالْآخِرَةِ که آن کیست که برستاخیز بگرود، مِمَّنْ هُوَ مِنْها فِی شَکٍّ از انکس که از کار رستاخیز در گمانست، وَ رَبُّکَ عَلی‌ کُلِّ شَیْ‌ءٍ حَفِیظٌ (۲۱) و خداوند تو بر همه چیز نگهبانست و گواه.

قُلِ ادْعُوا الَّذِینَ زَعَمْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ گوی خوانید ایشان را که بدروغ می‌گویید که خدایانند فرود از اللَّه، لا یَمْلِکُونَ مِثْقالَ ذَرَّةٍ فِی السَّماواتِ وَ لا فِی الْأَرْضِ نه پادشاه‌اند نه خداوند بر همسنگ ذرّه در هفت آسمان و در هفت زمین، وَ ما لَهُمْ فِیهِما مِنْ شِرْکٍ و ایشان را با خدای در آسمان و زمین هیچ انبازی نیست، وَ ما لَهُ مِنْهُمْ مِنْ ظَهِیرٍ (۲۲) و اللَّه را در آفرینش آسمان و زمین و کار آن هیچ ازیشان یار نیست و یار بکار نیست.

وَ لا تَنْفَعُ الشَّفاعَةُ عِنْدَهُ و سود ندارد شفاعت کردن بنزدیک اللَّه، إِلَّا لِمَنْ أَذِنَ لَهُ مگر کسی را که اللَّه دستوری دهد او را، حَتَّی إِذا فُزِّعَ عَنْ قُلُوبِهِمْ تا آن گه که بیم از دلهای ایشان باز برند، قالُوا ما ذا قالَ رَبُّکُمْ یکدیگر را میگویند: چه گفت خداوند شما؟ قالُوا الْحَقَّ گویند: فرمان روان داد و سخن راست گفت، وَ هُوَ الْعَلِیُّ الْکَبِیرُ (۲۳) و اوست آن خداوند برتر بزرگوار.

۱ - النوبة الثالثة: بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ امیر المؤمنین علی (ع) گفت: «بسم اللَّه فاتقة للرتوق، مسهّلة للوعور، مجنّة للشرور، شفاء لما فی الصدور» بسم اللَّه گشاینده بستگیهاست، آسان کننده دشواریهاست، دور کننده بدیهاست، آرام دلها و شفای دردها و شستن غمهاست. از خزائن غیب تحفه‌ای در صحرای وجود نیاید مگر ببدرقه عزت بسم اللَّه، هیچ دعا در معرض حاجت بقبله اجابت نرسد مگر بمدد حشمت بسم اللَّه، هیچ کس قدم از منزل مجاهدت در مقام مشاهدت ننهد مگر بآثار انوار «بسم اللَّه»، در فرادیس اعلی و جنات مأوی شراب طهور از ملک غیور نتوان یافت مگر بوسیلت و ذریعت بسم اللَّه.۲ - النوبة الثانیة: قوله: وَ لِسُلَیْمانَ الرِّیحَ ای و سخّرنا لسلیمان الریح، و بقراءت ابو بکر از عاصم «الریح» برفع خواند و الوجه انّ «الریح» مبتداء و «لسلیمان» خبره و قد حذف المضاف من المبتدا و التقدیر: و لسلیمان تسخیر الریح، فلمّا حذف «التسخیر» الذی هو المضاف اقیمت «الریح» الّتی هی المضاف الیها مقامه فصارت مرفوعة بالابتداء و المعنی: و تسخیر الریح لسلیمان. باقی قرّاء و حفص از عاصم «الریح» خوانند بنصب علی تقدیر فعل محذوف، و المعنی: و سخرنا لسلیمان الریح.

اطلاعات

منبع اولیه: کتابخانهٔ تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

قوله تعالی: وَ لِسُلَیْمانَ الرِّیحَ و سلیمان را باد، غُدُوُّها شَهْرٌ بامداد بردن باد او را بیک ماهه راه، وَ رَواحُها شَهْرٌ و شبانگاه بردن او را بیک ماهه راه، وَ أَسَلْنا لَهُ عَیْنَ الْقِطْرِ و او را چشمه مس روانییم؟، وَ مِنَ الْجِنِّ مَنْ یَعْمَلُ بَیْنَ یَدَیْهِ و از پریان کسانی پیش او ایستاده، بِإِذْنِ رَبِّهِ بفرمان خداوند او، وَ مَنْ یَزِغْ مِنْهُمْ و هر که بگشتید ازیشان، عَنْ أَمْرِنا از فرمان ما، نُذِقْهُ مِنْ عَذابِ السَّعِیرِ (۱۲) چشانیم او را از عذاب آتش.
هوش مصنوعی: سلیمان می‌توانست از باد به عنوان وسیله‌ای برای سفر استفاده کند، به طوری که باد در صبح‌ها او را به مسافتی به اندازه یک ماه می‌برد و در شب‌ها نیز همین‌طور. همچنین، خداوند چشمه‌ای از قلع را برای او جاری کرده بود. علاوه بر این، از میان جن‌ها، افرادی در خدمت او بودند که به فرمان خدا مشغول به کار بودند. اگر کسی از آنان از دستور او سرپیچی می‌کرد، عذابی سخت را تجربه می‌کرد.
یَعْمَلُونَ لَهُ ما یَشاءُ میکردند او را هر چه او میخواست، مِنْ مَحارِیبَ وَ تَماثِیلَ از محرابها و دیسها، وَ جِفانٍ کَالْجَوابِ و کأس‌ها چون حوضها وَ قُدُورٍ راسِیاتٍ و دیگها بر جای نه جنبانیدنی از جای، اعْمَلُوا آلَ داوُدَ شُکْراً کار کنید ای کسان داود بآزادی، وَ قَلِیلٌ مِنْ عِبادِیَ الشَّکُورُ (۱۳) و اندکی از رهیکان ما که سپاس دارست.
هوش مصنوعی: آنها آنچه را که او می‌خواست به انجام می‌رساندند، از محراب‌ها و تندیس‌ها، و ظرف‌هایی مانند حوض‌ها و دیگ‌هایی که ثابت و بدون حرکت بودند. ای خانواده داوود، کار کنید و شکرگزاری کنید؛ اما اندکی از بندگان من سپاسگزارند.
فَلَمَّا قَضَیْنا عَلَیْهِ الْمَوْتَ چون برو قضا کردیم و براندیم برو مرگ، ما دَلَّهُمْ عَلی‌ مَوْتِهِ آگاه نکرد ایشان را و نشان ننمود بر مرگ او، إِلَّا دَابَّةُ الْأَرْضِ مگر ترده، تَأْکُلُ مِنْسَأَتَهُ که بخورد عصای او، فَلَمَّا خَرَّ چون بیفتاد، تَبَیَّنَتِ الْجِنُّ بجای آوردند پریان و فرادید آمد ایشان را، أَنْ لَوْ کانُوا یَعْلَمُونَ الْغَیْبَ که اگر ایشان غیب دانستندی، ما لَبِثُوا فِی الْعَذابِ الْمُهِینِ (۱۴) درنگ نکردندی در عذاب خوارکننده.
هوش مصنوعی: وقتی که ما مرگ او را مقرر کردیم، آن‌ها را از فوتش آگاه نکردیم و نشانه‌ای از مرگ او به آن‌ها ندادیم، جز اینکه یک موجودی از زمین (سوسمار) عصایش را خورد. وقتی او به زمین افتاد، جن‌ها متوجه شدند که اگر آن‌ها علم غیب داشتند، در عذاب خوارکننده نمی‌ماندند.
لَقَدْ کانَ لِسَبَإٍ قبیلة سبا را بود، فِی مَسْکَنِهِمْ در زمین ایشان و در نشستنگاههای ایشان، آیَةٌ شگفتی بس نیکو، جَنَّتانِ دو بهشت، عَنْ یَمِینٍ وَ شِمالٍ از راست رود و از چپ آن، کُلُوا مِنْ رِزْقِ رَبِّکُمْ میخورید از روزی خداوند خویش، وَ اشْکُرُوا لَهُ و او را پرستید آزادی او را کنید، بَلْدَةٌ طَیِّبَةٌ وَ رَبٌّ غَفُورٌ (۱۵) شهری و زمینی خوش خداوندی آمرزگار.
هوش مصنوعی: در سرزمین قبیله سبا، نشانه‌ای شگفت‌انگیز وجود داشت: دو بهشت واقع در دو سمت راست و چپ آن، و مردم می‌توانستند از روزی‌های پروردگار خود بهره‌مند شوند و او را شکرگزاری کنند. این سرزمین، شهری خوش و پروردگاری بخشنده بود.
فَأَعْرَضُوا روی گردانیدند از فرمان برداری، فَأَرْسَلْنا عَلَیْهِمْ سَیْلَ الْعَرِمِ فرو گشادیم بر ایشان سیل عرم، وَ بَدَّلْناهُمْ بِجَنَّتَیْهِمْ و بدل دادیم ایشان را از ان بوستانهای ایشان، جَنَّتَیْنِ ذَواتَیْ أُکُلٍ خَمْطٍ دو بوستان با میوه کوهی پر خار، وَ أَثْلٍ و گز، وَ شَیْ‌ءٍ مِنْ سِدْرٍ قَلِیلٍ (۱۶) و چیزی از کنار اندک.
هوش مصنوعی: آنها از اطاعت کردن روی گردانیدند، بنابراین سیل عرم را بر ایشان فرستادیم و به جای دو باغشان، دو باغ دیگر با میوه‌های تلخ و بی‌کیفیت به آنها دادیم؛ باغ‌هایی که پر از درخت گز و مقداری نیز کنار بودند.
ذلِکَ جَزَیْناهُمْ بِما کَفَرُوا آن پاداش ایشان کردیم بآن نسپاسی که کردند و بما کافر شدند، وَ هَلْ نُجازِی إِلَّا الْکَفُورَ (۱۷) و ما پاداش در خور کنیم مگر ناگرویده ناسپاس را؟
هوش مصنوعی: ما به خاطر ناسپاسی و کفرشان به آنان چنین پاداش دادیم، و آیا جز افراد ناسپاس سزاوار پاداش هستیم؟
وَ جَعَلْنا بَیْنَهُمْ و کردیم میان ایشان، وَ بَیْنَ الْقُرَی الَّتِی بارَکْنا و میان شهرهای مبارک برکت کرده در ان، قُریً ظاهِرَةً دههای آبادان بپای، وَ قَدَّرْنا فِیهَا السَّیْرَ و تقدیر کردیم در آن دهها رونده را سِیرُوا فِیها لَیالِیَ وَ أَیَّاماً می‌روید در آن شبها و روزها: آمِنِینَ (۱۸) ایمن.
هوش مصنوعی: ما میان آن‌ها و شهرهای مبارکی که برکت داده‌ایم، دهکده‌های روشنی قرار دادیم و در آن‌ها مسیر سفر را مشخص کردیم تا شب‌ها و روزها در آن‌ها بگردند. این‌ها ایمن هستند.
فَقالُوا رَبَّنا گفتند: خداوند ما، باعِدْ بَیْنَ أَسْفارِنا دورادورتر دورتر کن سفرهای ما، وَ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ و بر خویشتن ستم کردند، فَجَعَلْناهُمْ أَحادِیثَ ایشان را سمری کردیم، وَ مَزَّقْناهُمْ کُلَّ مُمَزَّقٍ و ایشان را پاره پاره باز گسستیم از از هر گونه گسستنی، إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ در ان نشانه‌های است، لِکُلِّ صَبَّارٍ شَکُورٍ (۱۹) هر شکیبایی را سپاس دار.
هوش مصنوعی: آنان گفتند: پروردگارا، سفرهای ما را دورتر کن. و بر خود ستم کردند. ما هم آنان را به قصه‌ها تبدیل کردیم و آنان را به طور کامل پاره پاره کردیم. در این امر نشانه‌هایی است برای هر کس که صبوری کند و شکر گزار باشد.
وَ لَقَدْ صَدَّقَ عَلَیْهِمْ إِبْلِیسُ ظَنَّهُ راست کرد ابلیس بر ایشان ظنّ خویش، فَاتَّبَعُوهُ بر پی وی برفتند خلق، إِلَّا فَرِیقاً مِنَ الْمُؤْمِنِینَ (۲۰) مگر گروهی از گرویدگان.
هوش مصنوعی: ابلیس به ظن خودشان ایمان آورد و مردم به او پیوستند، به جز گروهی از مؤمنان.
وَ ما کانَ لَهُ عَلَیْهِمْ مِنْ سُلْطانٍ و نبود ابلیس را بر ایشان دست رسی، إِلَّا لِنَعْلَمَ مگر تا به بینیم، مَنْ یُؤْمِنُ بِالْآخِرَةِ که آن کیست که برستاخیز بگرود، مِمَّنْ هُوَ مِنْها فِی شَکٍّ از انکس که از کار رستاخیز در گمانست، وَ رَبُّکَ عَلی‌ کُلِّ شَیْ‌ءٍ حَفِیظٌ (۲۱) و خداوند تو بر همه چیز نگهبانست و گواه.
هوش مصنوعی: ابلیس هیچ تسلطی بر آنها نداشت، مگر این که خداوند بخواهد تا ببینیم چه کسی به آخرت ایمان دارد و چه کسی در مورد آن شک و تردید دارد. پروردگار تو بر همه چیز نظارت دارد و شاهد است.
قُلِ ادْعُوا الَّذِینَ زَعَمْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ گوی خوانید ایشان را که بدروغ می‌گویید که خدایانند فرود از اللَّه، لا یَمْلِکُونَ مِثْقالَ ذَرَّةٍ فِی السَّماواتِ وَ لا فِی الْأَرْضِ نه پادشاه‌اند نه خداوند بر همسنگ ذرّه در هفت آسمان و در هفت زمین، وَ ما لَهُمْ فِیهِما مِنْ شِرْکٍ و ایشان را با خدای در آسمان و زمین هیچ انبازی نیست، وَ ما لَهُ مِنْهُمْ مِنْ ظَهِیرٍ (۲۲) و اللَّه را در آفرینش آسمان و زمین و کار آن هیچ ازیشان یار نیست و یار بکار نیست.
هوش مصنوعی: خود را به خواندن دیگرانی که خارج از خداوند فرض کرده‌اید، فرابخوانید. آنان که به دروغ می‌گویید خدایند، هیچ قدرتی در آسمان‌ها و زمین ندارند و نمی‌توانند حتی به اندازه‌ی یک ذره مالکیت داشته باشند. نه پادشاهی دارند و نه بر ذره‌ای در آسمان‌ها و زمین تسلط دارند. هیچ شریک و هم‌پایی با خداوند در آفرینش آسمان‌ها و زمین ندارند و در کارهای او هیچ کمکی برای او نیست.
وَ لا تَنْفَعُ الشَّفاعَةُ عِنْدَهُ و سود ندارد شفاعت کردن بنزدیک اللَّه، إِلَّا لِمَنْ أَذِنَ لَهُ مگر کسی را که اللَّه دستوری دهد او را، حَتَّی إِذا فُزِّعَ عَنْ قُلُوبِهِمْ تا آن گه که بیم از دلهای ایشان باز برند، قالُوا ما ذا قالَ رَبُّکُمْ یکدیگر را میگویند: چه گفت خداوند شما؟ قالُوا الْحَقَّ گویند: فرمان روان داد و سخن راست گفت، وَ هُوَ الْعَلِیُّ الْکَبِیرُ (۲۳) و اوست آن خداوند برتر بزرگوار.
هوش مصنوعی: شفاعت در پیشگاه خداوند به درد نمی‌خورد، مگر برای کسانی که خدا به آنها اجازه دهد. سپس، وقتی بیم و ترس از دل‌هایشان برطرف شود، به یکدیگر می‌گویند: پروردگار شما چه گفت؟ و آنها پاسخ می‌دهند: حق گفت و سخن راست گفت، و اوست خداوند بزرگ و بلندمرتبه.

حاشیه ها

1400/02/05 03:05
امین کیخا

رهیک را برای بنده بکار برده است . اندکی از رهیکان ما سپاسگزارند

1400/02/05 03:05
امین کیخا

ترده را بر آهنگ پرده به معنای موریانه بکار برده است .

1400/02/05 03:05
امین کیخا

یاربکار : نیازمند به یاری

1402/02/06 20:05
یزدانپناه عسکری

8- وَ مَزَّقْناهُمْ کُلَّ مُمَزَّقٍ و ایشان را پاره پاره باز گسستیم.

***

قرآن مبین – سبأ/19

وَ مَزَّقْناهُمْ کُلَّ مُمَزَّقٍ‏

[یزدانپناه عسکری]*

پاره شدن نیروی زندگی و حیات

و پراکندگی مجموعه نعمت (ایادی) آگاهی و مرگ.

«تفرقوا ایدی سبا» وَ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ