گنجور

۴ - النوبة الاولى

قوله تعالی: ما کانَ مُحَمَّدٌ أَبا أَحَدٍ مِنْ رِجالِکُمْ محمد پدر هیچ کس نیست از مردان شما، وَ لکِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَ خاتَمَ النَّبِیِّینَ لکن رسول خداست و مهر پیغامبران، وَ کانَ اللَّهُ بِکُلِّ شَیْ‌ءٍ عَلِیماً (۴۰) و اللَّه بهمه چیز داناست و از همه آگاه.

یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا ای ایشان که بگرویدید، اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْراً کَثِیراً (۴۱) یاد کنید اللَّه را یاد کردنی فراوان.

وَ سَبِّحُوهُ بُکْرَةً وَ أَصِیلًا (۴۲) و بپاکی بستائید او را بامداد و شبانگاه.

هُوَ الَّذِی یُصَلِّی عَلَیْکُمْ اوست که می‌درود دهد بر شما، وَ مَلائِکَتُهُ و فریشتگان او، لِیُخْرِجَکُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَی النُّورِ تا شما را بیرون می‌آرد از تاریکیها بروشنایی، وَ کانَ بِالْمُؤْمِنِینَ رَحِیماً (۴۳) و اللَّه بر مؤمنان مهربان است، همیشه.

تَحِیَّتُهُمْ یَوْمَ یَلْقَوْنَهُ سَلامٌ نواخت ایشان آن روز که ملک الموت را بینند درودست و سلام کردن ملک الموت بر ایشان، وَ أَعَدَّ لَهُمْ أَجْراً کَرِیماً (۴۴) و ساخت اللَّه ایشان را مزدی نیکو، بیرنج.

یا أَیُّهَا النَّبِیُّ ای پیغامبر، إِنَّا أَرْسَلْناکَ ما فرستادیم ترا، شاهِداً گواهی، وَ مُبَشِّراً وَ نَذِیراً (۴۵) و بشارت دهی و بیم نمایی.

وَ داعِیاً إِلَی اللَّهِ بِإِذْنِهِ و باز خواننده‌ای با اللّه بفرمان او، وَ سِراجاً مُنِیراً (۴۶) و چراغی دروشان.

وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِینَ و بشارت ده گرویدگان را، بِأَنَّ لَهُمْ مِنَ اللَّهِ که ایشانراست از خدای، فَضْلًا کَبِیراً (۴۷) نیکویی بزرگ.

وَ لا تُطِعِ الْکافِرِینَ وَ الْمُنافِقِینَ و کافران را و دورویان را فرمان مبر وَ دَعْ أَذاهُمْ و رنجانیدن کافران بگذار، وَ تَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ و پشت بخدا باز کن، وَ کَفی‌ بِاللَّهِ وَکِیلًا (۴۸) و اللَّه کارسازی بسنده است.

یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا ای ایشان که بگرویدند، إِذا نَکَحْتُمُ الْمُؤْمِناتِ‌ هر گه که زنی گرویده بزنی کنید، ثُمَّ طَلَّقْتُمُوهُنَّ و آن گه وی را پای گشاده کنید، مِنْ قَبْلِ أَنْ تَمَسُّوهُنَّ پیش از آنکه بایشان رسید بجماع، فَما لَکُمْ عَلَیْهِنَّ مِنْ عِدَّةٍ تَعْتَدُّونَها شما را بر آن زنان عدّت نیست که شمارید، فَمَتِّعُوهُنَّ چیزی دهید ایشان را، وَ سَرِّحُوهُنَّ سَراحاً جَمِیلًا (۴۹) و بگذارید ایشان را بگذاشتنی نیکو.

یا أَیُّهَا النَّبِیُّ ای پیغامبر، إِنَّا أَحْلَلْنا لَکَ ما ترا حلال کردیم و گشاده، أَزْواجَکَ اللَّاتِی آتَیْتَ أُجُورَهُنَّ زنان که بزنی میکنی و کاوین ایشان میدهی، وَ ما مَلَکَتْ یَمِینُکَ و برده که میگیری، مِمَّا أَفاءَ اللَّهُ عَلَیْکَ از برده‌ای که اللَّه با تو گرداند و در دست تو دهد، وَ بَناتِ عَمِّکَ و زنان قریش که نیازادان تواند، وَ بَناتِ خالِکَ وَ بَناتِ خالاتِکَ و زنان بنی زهره که ایشان را باخوال تو می‌باز خوانند، اللَّاتِی هاجَرْنَ مَعَکَ آن زنان که با تو هجرت کردند بمدینه، وَ امْرَأَةً مُؤْمِنَةً و زنی گرویده، إِنْ وَهَبَتْ نَفْسَها لِلنَّبِیِّ اگر آن زن خویشتن را به پیغامبر دهد، إِنْ أَرادَ النَّبِیُّ أَنْ یَسْتَنْکِحَها اگر پیغامبر خواهد که آن را بزنی گیرد و بزناشویی پذیرد، خالِصَةً لَکَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنِینَ ما حلال داشتیم آن ترا جدا از همه گرویدگان، قَدْ عَلِمْنا ما فَرَضْنا عَلَیْهِمْ دانسته‌ایم آنچه فریضه کردیم و باز بریدیم و تقدیر کردیم بر مؤمنان، فِی أَزْواجِهِمْ وَ ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُمْ در کار زنان و کنیزکان ایشان، لِکَیْلا یَکُونَ عَلَیْکَ حَرَجٌ تا بر تو تنگی نبود، وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِیماً (۵۰) و اللَّه آمرزگارست مهربان.

تُرْجِی مَنْ تَشاءُ مِنْهُنَّ از زنان خویش هر که خواهی از خود دور می‌داری، وَ تُؤْوِی إِلَیْکَ مَنْ تَشاءُ و هر که خواهی با خود میداری، وَ مَنِ ابْتَغَیْتَ و هر که خواهی می باز طلب و می باز جوی، مِمَّنْ عَزَلْتَ از آن که ارجا کرده‌ای و دور داشته، فَلا جُناحَ عَلَیْکَ بر تو تنگی نیست، ذلِکَ أَدْنی‌ أَنْ تَقَرَّ أَعْیُنُهُنَّ این نزدیک‌تر است بآنکه روشن بود چشم ایشان، وَ لا یَحْزَنَّ و اندوهگن نباشند ایشان، وَ یَرْضَیْنَ بِما آتَیْتَهُنَّ کُلُّهُنَّ و خشنود باشند بآنچه هر دو گروه را میدهی از نفس خویش، وَ اللَّهُ یَعْلَمُ ما فِی قُلُوبِکُمْ اللَّه میداند آنچه در دلهای شماست، وَ کانَ اللَّهُ عَلِیماً حَلِیماً (۵۱) و اللَّه دانای بردبارست همیشه.

لا یَحِلُّ لَکَ النِّساءُ مِنْ بَعْدُ حلال و گشاده نیست ترا زنان از پس، وَ لا أَنْ تَبَدَّلَ بِهِنَّ مِنْ أَزْواجٍ و حلال نیست و گشاده ترا که هیچ زن ازیشان بدیگر بدل کنی، وَ لَوْ أَعْجَبَکَ حُسْنُهُنَّ و هر چند که زنان یابی که خوش آید ترا نیکویی ایشان، إِلَّا ما مَلَکَتْ یَمِینُکَ مگر برده‌ای که آن را خداوند باشی که زیردست تو شود، وَ کانَ اللَّهُ عَلی‌ کُلِّ شَیْ‌ءٍ رَقِیباً (۵۲) و اللَّه بر همه چیز گوشوان است.

۳ - النوبة الثالثة: قوله تعالی: مِنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجالٌ سباق و سیاق این آیت، مدح صحابه رسول است و ذکر سیر و بیان شرف ایشان که اعلام اسلام‌اند و امان ایمان، ارکان دولت و آثار ملّت و اختران سپهر دعوت، بر بساط توحید صف پیشین ایشانند، در دفتر تفرید سطر نخستین ایشانند، ناقلان شرع و ناقدان دین ایشانند، مشاهدان وحی و تنزیل ایشانند، خواب و آرام بر خود حرام کردند تا در میدان دین خرام کردند، روز و شب همی تاختند تا سراپرده کفر برانداختند، تخم عبادت کاشتند تا بر سعادت برداشتند، علم شعار ایشان و زهد دثار ایشان و رحمت نثار ایشان، نصرت رایت ایشان وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ آیت ایشان، سَبَقَتْ لَهُمْ مِنَّا الْحُسْنی‌ بدایت ایشان و سقاهم ربهم غایت ایشان. مِنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجالٌ در شأن ایشان. حقّ جلّ جلاله در قرآن بسه جایگه ایشان را رجال خواند: رِجالٌ یُحِبُّونَ أَنْ یَتَطَهَّرُوا پاکی دوست دارند و بپاکی کوشند از آنکه دین اسلام را بنا بر پاکی است.۴ - النوبة الثانیة: قوله: ما کانَ مُحَمَّدٌ أَبا أَحَدٍ مِنْ رِجالِکُمْ سبب نزول آیت آن بود که زید بن حارثه که پسر خوانده رسول بود مردم او را زید بن محمد میخواندند، پس چون زینب را بزنی کرد قومی گفتند: تزوّج بامرأة ابنه زن پسر خوانده خود را بزنی کرد، و در شرع وی نیست زن پسر را بزنی کردن. ربّ العالمین این آیت بجواب ایشان فرستاد یعنی که محمد پدر زید حارثه نیست، ای لیس محمد ابا احد من رجالکم الّذی لم یلده فیحرم علیه نکاح زوجته بعد فراقه ایّاها. زن پسر آن گه بر پدر حرام گشت که آن پسر از صلب وی باشد و از وی زاده و زید بن حارثه نه از صلب محمد است و نه از وی زاده و محمد خود پدر هیچ مرد بالغ رسیده بمردی نیست.

اطلاعات

منبع اولیه: کتابخانهٔ تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

قوله تعالی: ما کانَ مُحَمَّدٌ أَبا أَحَدٍ مِنْ رِجالِکُمْ محمد پدر هیچ کس نیست از مردان شما، وَ لکِنْ رَسُولَ اللَّهِ وَ خاتَمَ النَّبِیِّینَ لکن رسول خداست و مهر پیغامبران، وَ کانَ اللَّهُ بِکُلِّ شَیْ‌ءٍ عَلِیماً (۴۰) و اللَّه بهمه چیز داناست و از همه آگاه.
هوش مصنوعی: این آیه بیان می‌کند که محمد پدر هیچ یک از مردان شما نیست، بلکه او رسول خدا و آخرین پیامبر است. همچنین اشاره می‌کند که خداوند به تمامی امور علم و آگاهی دارد.
یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا ای ایشان که بگرویدید، اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْراً کَثِیراً (۴۱) یاد کنید اللَّه را یاد کردنی فراوان.
هوش مصنوعی: ای کسانی که ایمان آورده‌اید، خدا را بسیار یاد کنید.
وَ سَبِّحُوهُ بُکْرَةً وَ أَصِیلًا (۴۲) و بپاکی بستائید او را بامداد و شبانگاه.
هوش مصنوعی: صبح و عصر او را به پاکی و ستایش بگسترانید.
هُوَ الَّذِی یُصَلِّی عَلَیْکُمْ اوست که می‌درود دهد بر شما، وَ مَلائِکَتُهُ و فریشتگان او، لِیُخْرِجَکُمْ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَی النُّورِ تا شما را بیرون می‌آرد از تاریکیها بروشنایی، وَ کانَ بِالْمُؤْمِنِینَ رَحِیماً (۴۳) و اللَّه بر مؤمنان مهربان است، همیشه.
هوش مصنوعی: اوست که بر شما درود می‌فرستد و فرشتگانش نیز این کار را انجام می‌دهند، تا شما را از تاریکی‌ها به روشنایی هدایت کنند و خداوند بر مؤمنان همواره مهربان است.
تَحِیَّتُهُمْ یَوْمَ یَلْقَوْنَهُ سَلامٌ نواخت ایشان آن روز که ملک الموت را بینند درودست و سلام کردن ملک الموت بر ایشان، وَ أَعَدَّ لَهُمْ أَجْراً کَرِیماً (۴۴) و ساخت اللَّه ایشان را مزدی نیکو، بیرنج.
هوش مصنوعی: در روزی که انسان‌ها ملک الموت را می‌بینند، درود و سلامی از جانب او بر آن‌ها نثار می‌شود. خداوند نیز برای آن‌ها پاداشی نیکو و بی‌دردسر آماده کرده است.
یا أَیُّهَا النَّبِیُّ ای پیغامبر، إِنَّا أَرْسَلْناکَ ما فرستادیم ترا، شاهِداً گواهی، وَ مُبَشِّراً وَ نَذِیراً (۴۵) و بشارت دهی و بیم نمایی.
هوش مصنوعی: ای پیامبر، ما تو را به عنوان گواه، بشارت‌دهنده و بیم‌دهنده فرستاده‌ایم.
وَ داعِیاً إِلَی اللَّهِ بِإِذْنِهِ و باز خواننده‌ای با اللّه بفرمان او، وَ سِراجاً مُنِیراً (۴۶) و چراغی دروشان.
هوش مصنوعی: و به سوی خدا دعوت‌کننده‌ای به اذن او و چراغی روشنگر.
وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِینَ و بشارت ده گرویدگان را، بِأَنَّ لَهُمْ مِنَ اللَّهِ که ایشانراست از خدای، فَضْلًا کَبِیراً (۴۷) نیکویی بزرگ.
هوش مصنوعی: به مؤمنان بشارت بده که از جانب خداوند، پاداشی بزرگ برای آنان در نظر گرفته شده است.
وَ لا تُطِعِ الْکافِرِینَ وَ الْمُنافِقِینَ و کافران را و دورویان را فرمان مبر وَ دَعْ أَذاهُمْ و رنجانیدن کافران بگذار، وَ تَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ و پشت بخدا باز کن، وَ کَفی‌ بِاللَّهِ وَکِیلًا (۴۸) و اللَّه کارسازی بسنده است.
هوش مصنوعی: از کافران و دورویان پیروی نکن و به آزارهایشان اهمیتی نده. بر خدا توکل کن که او کافی است و در کارهایت کمک می‌کند.
یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا ای ایشان که بگرویدند، إِذا نَکَحْتُمُ الْمُؤْمِناتِ‌ هر گه که زنی گرویده بزنی کنید، ثُمَّ طَلَّقْتُمُوهُنَّ و آن گه وی را پای گشاده کنید، مِنْ قَبْلِ أَنْ تَمَسُّوهُنَّ پیش از آنکه بایشان رسید بجماع، فَما لَکُمْ عَلَیْهِنَّ مِنْ عِدَّةٍ تَعْتَدُّونَها شما را بر آن زنان عدّت نیست که شمارید، فَمَتِّعُوهُنَّ چیزی دهید ایشان را، وَ سَرِّحُوهُنَّ سَراحاً جَمِیلًا (۴۹) و بگذارید ایشان را بگذاشتنی نیکو.
هوش مصنوعی: ای کسانی که ایمان آورده‌اید، هرگاه با زنان مؤمن ازدواج کردید و بعد از آن آن‌ها را طلاق دادید پیش از آنکه با آن‌ها نزدیکی کنید، بر شما هیچ عدّه‌ای که بخواهید بشمارید نیست. بنابراین، به آن‌ها چیزی بدهید و به نیکی از آن‌ها جدا شوید.
یا أَیُّهَا النَّبِیُّ ای پیغامبر، إِنَّا أَحْلَلْنا لَکَ ما ترا حلال کردیم و گشاده، أَزْواجَکَ اللَّاتِی آتَیْتَ أُجُورَهُنَّ زنان که بزنی میکنی و کاوین ایشان میدهی، وَ ما مَلَکَتْ یَمِینُکَ و برده که میگیری، مِمَّا أَفاءَ اللَّهُ عَلَیْکَ از برده‌ای که اللَّه با تو گرداند و در دست تو دهد، وَ بَناتِ عَمِّکَ و زنان قریش که نیازادان تواند، وَ بَناتِ خالِکَ وَ بَناتِ خالاتِکَ و زنان بنی زهره که ایشان را باخوال تو می‌باز خوانند، اللَّاتِی هاجَرْنَ مَعَکَ آن زنان که با تو هجرت کردند بمدینه، وَ امْرَأَةً مُؤْمِنَةً و زنی گرویده، إِنْ وَهَبَتْ نَفْسَها لِلنَّبِیِّ اگر آن زن خویشتن را به پیغامبر دهد، إِنْ أَرادَ النَّبِیُّ أَنْ یَسْتَنْکِحَها اگر پیغامبر خواهد که آن را بزنی گیرد و بزناشویی پذیرد، خالِصَةً لَکَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنِینَ ما حلال داشتیم آن ترا جدا از همه گرویدگان، قَدْ عَلِمْنا ما فَرَضْنا عَلَیْهِمْ دانسته‌ایم آنچه فریضه کردیم و باز بریدیم و تقدیر کردیم بر مؤمنان، فِی أَزْواجِهِمْ وَ ما مَلَکَتْ أَیْمانُهُمْ در کار زنان و کنیزکان ایشان، لِکَیْلا یَکُونَ عَلَیْکَ حَرَجٌ تا بر تو تنگی نبود، وَ کانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِیماً (۵۰) و اللَّه آمرزگارست مهربان.
هوش مصنوعی: ای پیامبر، ما برای تو امور حلالی قرار داده‌ایم. زنانت که به آنها مهریه داده‌ای و همچنین کنیزانی که در اختیار داری، از آنچه که خداوند به تو بخشیده است، می‌باشند. دختران عمویت و همچنین دختران خالیت، و زنان قبیله بنی زهره که با آنها نسبت خانوادگی داری، از جمله زنانی هستند که با تو به مدینه هجرت کرده‌اند. همچنین اگر زنی مؤمن باشد و خود را به پیغمبر پیشکش کند و او بخواهد که با او ازدواج کند، این امر برای تو خاص بوده و برای دیگر مؤمنان مجاز نیست. ما به خوبی می‌دانیم چه احکامی برای مؤمنان در ارتباط با همسران و کنیزانشان وضع کرده‌ایم تا بر تو تنگی ایجاد نشود. بی‌شک خداوند آمرزنده و مهربان است.
تُرْجِی مَنْ تَشاءُ مِنْهُنَّ از زنان خویش هر که خواهی از خود دور می‌داری، وَ تُؤْوِی إِلَیْکَ مَنْ تَشاءُ و هر که خواهی با خود میداری، وَ مَنِ ابْتَغَیْتَ و هر که خواهی می باز طلب و می باز جوی، مِمَّنْ عَزَلْتَ از آن که ارجا کرده‌ای و دور داشته، فَلا جُناحَ عَلَیْکَ بر تو تنگی نیست، ذلِکَ أَدْنی‌ أَنْ تَقَرَّ أَعْیُنُهُنَّ این نزدیک‌تر است بآنکه روشن بود چشم ایشان، وَ لا یَحْزَنَّ و اندوهگن نباشند ایشان، وَ یَرْضَیْنَ بِما آتَیْتَهُنَّ کُلُّهُنَّ و خشنود باشند بآنچه هر دو گروه را میدهی از نفس خویش، وَ اللَّهُ یَعْلَمُ ما فِی قُلُوبِکُمْ اللَّه میداند آنچه در دلهای شماست، وَ کانَ اللَّهُ عَلِیماً حَلِیماً (۵۱) و اللَّه دانای بردبارست همیشه.
هوش مصنوعی: هر یک از زنان خود را که بخواهی می‌توانی از خود دور کنی و هر یک را که بخواهی می‌توانی با خود نگه‌داری. اگر کسی را که به او توجه کرده‌ای و دورش داشته‌ای، جست‌وجو کنی، بر تو گناهی نیست. این کار موجب می‌شود که چشمانشان روشن‌تر شود و غمگین نباشند و همه آنچه را که به آن‌ها می‌دهی بپذیرند و از آن راضی باشند. خداوند از آنچه در دل‌های شماست آگاه است و او همیشه دانا و بردبار است.
لا یَحِلُّ لَکَ النِّساءُ مِنْ بَعْدُ حلال و گشاده نیست ترا زنان از پس، وَ لا أَنْ تَبَدَّلَ بِهِنَّ مِنْ أَزْواجٍ و حلال نیست و گشاده ترا که هیچ زن ازیشان بدیگر بدل کنی، وَ لَوْ أَعْجَبَکَ حُسْنُهُنَّ و هر چند که زنان یابی که خوش آید ترا نیکویی ایشان، إِلَّا ما مَلَکَتْ یَمِینُکَ مگر برده‌ای که آن را خداوند باشی که زیردست تو شود، وَ کانَ اللَّهُ عَلی‌ کُلِّ شَیْ‌ءٍ رَقِیباً (۵۲) و اللَّه بر همه چیز گوشوان است.
هوش مصنوعی: دیگر برای تو حلال نیست که زنان را از پس این تاریخ به همسری بگیری، و نمی‌توانی به جای آن‌ها از زنان دیگر انتخاب کنی، هرچند که زیبایی آن‌ها تو را خوشایند باشد، مگر آنکه برده‌ای داشته باشی که تحت دست تو باشد. و خداوند بر همه چیز آگاه است.