گنجور

۳ - النوبة الاولى

قوله تعالی: وَ اتْلُ عَلَیْهِمْ نَبَأَ إِبْراهِیمَ (۶۹). برخوان بر ایشان خبر ابراهیم.

إِذْ قالَ لِأَبِیهِ وَ قَوْمِهِ آن گاه که گفت پدر خویش را ما تَعْبُدُونَ (۷۰) چیست که می‌پرستید؟

قالُوا نَعْبُدُ أَصْناماً گفتند بتان می‌پرستیم فَنَظَلُّ لَها عاکِفِینَ (۷۱) همیشه بآن بازنشسته‌ایم.

قالَ هَلْ یَسْمَعُونَکُمْ إِذْ تَدْعُونَ (۷۲) گفت هیچ بشما نیوشند چون خوانید.

أَوْ یَنْفَعُونَکُمْ أَوْ یَضُرُّونَ (۷۳)، یا بکار آیند شما را یا گزایند.

قالُوا بَلْ وَجَدْنا آباءَنا کَذلِکَ یَفْعَلُونَ (۷۴) گفتند نه آنست که ما پدران خویش را چنان یافتیم که می‌کردند می‌تراشیدند و می‌پرستیدند.

قالَ گفت أَ فَرَأَیْتُمْ ما کُنْتُمْ تَعْبُدُونَ (۷۵) بینید آنچه می‌پرستید.

أَنْتُمْ وَ آباؤُکُمُ الْأَقْدَمُونَ (۷۶) شما و پدران شما.

فَإِنَّهُمْ عَدُوٌّ لِی إِلَّا رَبَّ الْعالَمِینَ (۷۷) ایشان دشمن منند و هر پرستنده‌ای مگر خداوند جهانیان.

الَّذِی خَلَقَنِی فَهُوَ یَهْدِینِ (۷۸) آن خداوند که او آفرید مرا و راه مینماید.

وَ الَّذِی هُوَ یُطْعِمُنِی وَ یَسْقِینِ (۷۹) و او که می‌خوراند و می‌آشاماند مرا.

وَ إِذا مَرِضْتُ فَهُوَ یَشْفِینِ (۸۰) و چون بیمار شوم آسان میرهاند مرا.

وَ الَّذِی یُمِیتُنِی ثُمَّ یُحْیِینِ (۸۱) و اوست که می‌میراند مرا و باز زنده کند مرا.

وَ الَّذِی أَطْمَعُ أَنْ یَغْفِرَ لِی خَطِیئَتِی یَوْمَ الدِّینِ (۸۲) و اوست که می‌بیوسم که بیامرزد مرا گناه من روز پاداش و شمار و داوری.

رَبِّ هَبْ لِی حُکْماً خداوند من مرا دانش و نامه‌ای بخش و دینی که درآموزم و بآن کار رانم وَ أَلْحِقْنِی بِالصَّالِحِینَ (۸۳) و مرا بنیکان دررسان.

وَ اجْعَلْ لِی لِسانَ صِدْقٍ فِی الْآخِرِینَ (۸۴) و مرا نام نیکو و ستایش راست ده در پسینان.

وَ اجْعَلْنِی مِنْ وَرَثَةِ جَنَّةِ النَّعِیمِ (۸۵) و مرا از میراث بران بهشت با ناز کن.

وَ اغْفِرْ لِأَبِی و بیامرز پدر مرا إِنَّهُ کانَ مِنَ الضَّالِّینَ (۸۶) که از گمشدگان و بی‌راهان بود.

وَ لا تُخْزِنِی یَوْمَ یُبْعَثُونَ (۸۷) و مرا شرم زده مکن آن روز که برانگیزانند.

یَوْمَ لا یَنْفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ (۸۸) آن روز که کار نیاید نه مال و نه پسران.

إِلَّا مَنْ أَتَی اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِیمٍ (۸۹) مگر که او باللّه آید یا دلی رسته از شرک.

وَ أُزْلِفَتِ الْجَنَّةُ لِلْمُتَّقِینَ (۹۰) آن روز که نزدیک آرند بهشت پرهیزکاران را.

وَ بُرِّزَتِ الْجَحِیمُ لِلْغاوِینَ (۹۱) و آن روز که بیرون آرند آشکارا آتش بی‌راهان را و نافرمانبرداران را.

وَ قِیلَ لَهُمْ و ایشان را گویند أَیْنَ ما کُنْتُمْ تَعْبُدُونَ (۹۲) مِنْ دُونِ اللَّهِ کجااند آنچه می‌پرستیدید

فرود از اللَّه هَلْ یَنْصُرُونَکُمْ شما را امروز بکار آیند، یاری دهنده أَوْ یَنْتَصِرُونَ (۹۳) یا خود با ما تازید.

فَکُبْکِبُوا فِیها نگونسار در افکنند در آتش هُمْ وَ الْغاوُونَ (۹۴) آن پرستیدگان را و آن بیراهان که ایشان را می‌پرستیدند.

وَ جُنُودُ إِبْلِیسَ أَجْمَعُونَ (۹۵) و سپاه ابلیس همگان.

قالُوا وَ هُمْ فِیها یَخْتَصِمُونَ (۹۶) و گویند یکدیگر را در آتش بچنگو گری.

تَاللَّهِ إِنْ کُنَّا لَفِی ضَلالٍ مُبِینٍ (۹۷) بخدا که نبودیم ما مگر در گمراهی آشکارا.

إِذْ نُسَوِّیکُمْ بِرَبِّ الْعالَمِینَ (۹۸) که شما را که بتانید می‌هم‌سان داشتیم با خداوند جهانیان.

وَ ما أَضَلَّنا إِلَّا الْمُجْرِمُونَ (۹۹) و بی‌راه نکرد ما را مگر بدان پدران و مهتران.

فَما لَنا مِنْ شافِعِینَ (۱۰۰) نه ما را از شفیعان کسی.
وَ لا صَدِیقٍ حَمِیمٍ (۱۰۱) و نه دوستی با ما گرم.

فَلَوْ أَنَّ لَنا کَرَّةً چه بودی ما را اگر ما را بازگشت بودی با دنیا.

فَنَکُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ (۱۰۲) ما از گرویدگان بودیمی.

وَ ما کانَ أَکْثَرُهُمْ مُؤْمِنِینَ (۱۰۳) و بیشتر ایشان گرویده نبودند.

إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیَةً درین عبرتی پیداست و پندی آشکارا.

وَ إِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ (۱۰۴) و خداوند تو تواناست مهربان.

۲ - النوبة الثالثة: قوله تعالی: وَ تِلْکَ نِعْمَةٌ تَمُنُّها عَلَیَّ الایة...، موسی (ع) چون بفرعون رسید و او را بر توحید دعوت کرد و لختی آیات و معجزات برو ظاهر کرد فرعون سر وازد از توحید و آن گه بر موسی سپاس و منّت نهاد که: ترا نه من پروردم و از کودکی ببزرگی رسانیدم؟ موسی از روی انکار جواب داد که بر من سپاس چه نهی بآنکه بنی اسرائیل را بندگان گرفتی و خود کرا رسد که بنده گیرد و خداوندی کند مگر خدای عالمیان کردگار جهان و جهانیان. فرعون گفت: وَ ما رَبُّ الْعالَمِینَ این خدای عالمیان چیست و کیست؟ فرعون این سؤال بی‌ادب‌وار کرد و موسی در تعظیم شد، گفت: رَبُّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما بَیْنَهُمَا ای فرعون اگر تو نمیدانی و بتوحید وی راه نمی‌بری هفت آسمان و هفت زمین، و هر چه در میان آن، نشانست و گواه بر خداوندی و یگانگی او، کائنات و محدثات همه آیات و رایات قدرت او.۳ - النوبة الثانیة: قوله تعالی: وَ اتْلُ عَلَیْهِمْ یعنی اتل یا محمد علی اهل مکه، خبر ابراهیم إِذْ قالَ لِأَبِیهِ وَ قَوْمِهِ ما تَعْبُدُونَ و ایّ شی‌ء تعبدون؟

اطلاعات

وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن (مجتث مثمن مخبون)
قالب شعری: غزل/قصیده/قطعه
منبع اولیه: کتابخانهٔ تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

قوله تعالی: وَ اتْلُ عَلَیْهِمْ نَبَأَ إِبْراهِیمَ (۶۹). برخوان بر ایشان خبر ابراهیم.
هوش مصنوعی: آیات قرآن به پیامبر دستور می‌دهد که داستان ابراهیم را برای مردم بخواند و به آن‌ها بگوید.
إِذْ قالَ لِأَبِیهِ وَ قَوْمِهِ آن گاه که گفت پدر خویش را ما تَعْبُدُونَ (۷۰) چیست که می‌پرستید؟
هوش مصنوعی: هنگامی که ابراهیم به پدر و قومش گفت: «شما چه چیزی را می‌پرستید؟»
قالُوا نَعْبُدُ أَصْناماً گفتند بتان می‌پرستیم فَنَظَلُّ لَها عاکِفِینَ (۷۱) همیشه بآن بازنشسته‌ایم.
هوش مصنوعی: آنها گفتند: ما بت‌ها را می‌پرستیم و همیشه به پرستش آن‌ها ادامه خواهیم داد.
قالَ هَلْ یَسْمَعُونَکُمْ إِذْ تَدْعُونَ (۷۲) گفت هیچ بشما نیوشند چون خوانید.
هوش مصنوعی: گفت: آیا وقتی دعا می‌کنید، آن‌ها صدای شما را می‌شنوند؟
أَوْ یَنْفَعُونَکُمْ أَوْ یَضُرُّونَ (۷۳)، یا بکار آیند شما را یا گزایند.
هوش مصنوعی: یا به شما سود می‌رسانند یا به شما آسیب می‌زنند.
قالُوا بَلْ وَجَدْنا آباءَنا کَذلِکَ یَفْعَلُونَ (۷۴) گفتند نه آنست که ما پدران خویش را چنان یافتیم که می‌کردند می‌تراشیدند و می‌پرستیدند.
هوش مصنوعی: آنها گفتند: نه، بلکه ما پدران خود را این‌گونه یافته‌ایم که این کارها را انجام می‌دادند، یعنی می‌تراشیدند و می‌پرستیدند.
قالَ گفت أَ فَرَأَیْتُمْ ما کُنْتُمْ تَعْبُدُونَ (۷۵) بینید آنچه می‌پرستید.
هوش مصنوعی: گفت: آیا توجه کرده‌اید به آنچه را که می‌پرستید؟
أَنْتُمْ وَ آباؤُکُمُ الْأَقْدَمُونَ (۷۶) شما و پدران شما.
هوش مصنوعی: شما و پدران شما.
فَإِنَّهُمْ عَدُوٌّ لِی إِلَّا رَبَّ الْعالَمِینَ (۷۷) ایشان دشمن منند و هر پرستنده‌ای مگر خداوند جهانیان.
هوش مصنوعی: ایشان دشمن من هستند و تنها خداوند جهانیان نیست که چنین باشد.
الَّذِی خَلَقَنِی فَهُوَ یَهْدِینِ (۷۸) آن خداوند که او آفرید مرا و راه مینماید.
هوش مصنوعی: خدایى که مرا آفرید، اوست که مرا هدایت می‌کند.
وَ الَّذِی هُوَ یُطْعِمُنِی وَ یَسْقِینِ (۷۹) و او که می‌خوراند و می‌آشاماند مرا.
هوش مصنوعی: و کسی که به من غذا می‌دهد و مرا سیراب می‌کند.
وَ إِذا مَرِضْتُ فَهُوَ یَشْفِینِ (۸۰) و چون بیمار شوم آسان میرهاند مرا.
هوش مصنوعی: وقتی که بیمار می‌شوم، او من را به راحتی شفا می‌بخشد.
وَ الَّذِی یُمِیتُنِی ثُمَّ یُحْیِینِ (۸۱) و اوست که می‌میراند مرا و باز زنده کند مرا.
هوش مصنوعی: او کسی است که مرا می‌مُراند و سپس دوباره زنده می‌کند.
وَ الَّذِی أَطْمَعُ أَنْ یَغْفِرَ لِی خَطِیئَتِی یَوْمَ الدِّینِ (۸۲) و اوست که می‌بیوسم که بیامرزد مرا گناه من روز پاداش و شمار و داوری.
هوش مصنوعی: و من امیدوارم که او در روز قیامت گناه‌های مرا ببخشد.
رَبِّ هَبْ لِی حُکْماً خداوند من مرا دانش و نامه‌ای بخش و دینی که درآموزم و بآن کار رانم وَ أَلْحِقْنِی بِالصَّالِحِینَ (۸۳) و مرا بنیکان دررسان.
هوش مصنوعی: خداوند، به من دانش و حکمت عطا کن و فرصتی برای آموزش و عمل به آنچه یاد می‌گیرم به من بخش و مرا به جمع نیکان بپیوندان.
وَ اجْعَلْ لِی لِسانَ صِدْقٍ فِی الْآخِرِینَ (۸۴) و مرا نام نیکو و ستایش راست ده در پسینان.
هوش مصنوعی: و برای من زبان و صدای نیکویی در میان آخرین مردم قرار بده.
وَ اجْعَلْنِی مِنْ وَرَثَةِ جَنَّةِ النَّعِیمِ (۸۵) و مرا از میراث بران بهشت با ناز کن.
هوش مصنوعی: مرا از کسانی قرار ده که بهشت پرنعمت را به ارث می‌برند.
وَ اغْفِرْ لِأَبِی و بیامرز پدر مرا إِنَّهُ کانَ مِنَ الضَّالِّینَ (۸۶) که از گمشدگان و بی‌راهان بود.
هوش مصنوعی: و پدرم را ببخش، زیرا او از گمراهان بود.
وَ لا تُخْزِنِی یَوْمَ یُبْعَثُونَ (۸۷) و مرا شرم زده مکن آن روز که برانگیزانند.
هوش مصنوعی: و مرا در آن روز که برانگیخته می‌شوند، رسوا نکن.
یَوْمَ لا یَنْفَعُ مالٌ وَ لا بَنُونَ (۸۸) آن روز که کار نیاید نه مال و نه پسران.
هوش مصنوعی: روزی خواهد آمد که نه مال و ثروت و نه فرزندان هیچ گونه سودی نخواهند داشت.
إِلَّا مَنْ أَتَی اللَّهَ بِقَلْبٍ سَلِیمٍ (۸۹) مگر که او باللّه آید یا دلی رسته از شرک.
هوش مصنوعی: مگر کسانی که با قلبی پاک و خالص به سوی خدا بیایند.
وَ أُزْلِفَتِ الْجَنَّةُ لِلْمُتَّقِینَ (۹۰) آن روز که نزدیک آرند بهشت پرهیزکاران را.
هوش مصنوعی: در آن روز، بهشت به پرهیزکاران نزدیک می‌شود.
وَ بُرِّزَتِ الْجَحِیمُ لِلْغاوِینَ (۹۱) و آن روز که بیرون آرند آشکارا آتش بی‌راهان را و نافرمانبرداران را.
هوش مصنوعی: در آن روز، آتش جهنم به‌روشنی برای کسانی که گمراه و نافرمان هستند، نمایان خواهد شد.
وَ قِیلَ لَهُمْ و ایشان را گویند أَیْنَ ما کُنْتُمْ تَعْبُدُونَ (۹۲) مِنْ دُونِ اللَّهِ کجااند آنچه می‌پرستیدید
هوش مصنوعی: به آنها گفته می‌شود: کجا هستند آن معبودهایی که بجز از خدا می‌پرستیدید؟
فرود از اللَّه هَلْ یَنْصُرُونَکُمْ شما را امروز بکار آیند، یاری دهنده أَوْ یَنْتَصِرُونَ (۹۳) یا خود با ما تازید.
هوش مصنوعی: آیا امروز می‌توانید از شما حمایت کنند یا خودتان به ما کمک می‌کنید؟
فَکُبْکِبُوا فِیها نگونسار در افکنند در آتش هُمْ وَ الْغاوُونَ (۹۴) آن پرستیدگان را و آن بیراهان که ایشان را می‌پرستیدند.
هوش مصنوعی: در آتش جهنم، آن پرستندگان و گمراهانی که در دنیا آنان را می‌پرستیدند، به شدت به درون افکنده می‌شوند.
وَ جُنُودُ إِبْلِیسَ أَجْمَعُونَ (۹۵) و سپاه ابلیس همگان.
هوش مصنوعی: و تمام نیروهای ابلیس.
قالُوا وَ هُمْ فِیها یَخْتَصِمُونَ (۹۶) و گویند یکدیگر را در آتش بچنگو گری.
هوش مصنوعی: آنها در حالی که در آتش هستند، به یکدیگر در مورد مسائلی که بینشان پیش آمده، مجادله می‌کنند.
تَاللَّهِ إِنْ کُنَّا لَفِی ضَلالٍ مُبِینٍ (۹۷) بخدا که نبودیم ما مگر در گمراهی آشکارا.
هوش مصنوعی: به خدا قسم، ما فقط در گمراهی آشکار بودیم.
إِذْ نُسَوِّیکُمْ بِرَبِّ الْعالَمِینَ (۹۸) که شما را که بتانید می‌هم‌سان داشتیم با خداوند جهانیان.
هوش مصنوعی: شما را با خدایی که پروردگار جهانیان است، مقایسه می‌کنیم.
وَ ما أَضَلَّنا إِلَّا الْمُجْرِمُونَ (۹۹) و بی‌راه نکرد ما را مگر بدان پدران و مهتران.
هوش مصنوعی: ما جز به وسیله مجرمان و کسانی که خطا کردند به گمراهی نیفتادیم، بلکه این افراد ما را به این راه کشاندند.
فَما لَنا مِنْ شافِعِینَ (۱۰۰) نه ما را از شفیعان کسی.
وَ لا صَدِیقٍ حَمِیمٍ (۱۰۱) و نه دوستی با ما گرم.
هوش مصنوعی: ما هیچ کسی را که بتواند ما را شفاعت کند نداریم و همچنین دوستی نزدیک و صمیمی هم با ما نیست.
فَلَوْ أَنَّ لَنا کَرَّةً چه بودی ما را اگر ما را بازگشت بودی با دنیا.
هوش مصنوعی: اگر ما می‌توانستیم بار دیگر به دنیا برگردیم، چه اتفاقی می‌افتاد؟
فَنَکُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ (۱۰۲) ما از گرویدگان بودیمی.
هوش مصنوعی: ما از افرادی هستیم که به ایمان آورده‌ایم.
وَ ما کانَ أَکْثَرُهُمْ مُؤْمِنِینَ (۱۰۳) و بیشتر ایشان گرویده نبودند.
هوش مصنوعی: و بیشتر آن‌ها ایمان نیاورده بودند.
إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیَةً درین عبرتی پیداست و پندی آشکارا.
هوش مصنوعی: در این موضوع نشانه‌ای وجود دارد که حاوی عبرتی و درس روشنی است.
وَ إِنَّ رَبَّکَ لَهُوَ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ (۱۰۴) و خداوند تو تواناست مهربان.
هوش مصنوعی: خداوند تو بسیار قدرتمند و مهربان است.