قوله تعالی: وَ ما أَرْسَلْنا قَبْلَکَ مِنَ الْمُرْسَلِینَ، و نه فرستادیم پیش از تو فرستادگان إِلَّا إِنَّهُمْ لَیَأْکُلُونَ الطَّعامَ مگر ایشان خورش میخوردند، وَ یَمْشُونَ فِی الْأَسْواقِ و در بازارها میرفتند، وَ جَعَلْنا بَعْضَکُمْ لِبَعْضٍ فِتْنَةً و شما را یکدیگر را فتنه و آزمایش کردیم، أَ تَصْبِرُونَ شکیبا باشید! وَ کانَ رَبُّکَ بَصِیراً. (۲۰) و خداوند تو بینا بود.
وَ قالَ الَّذِینَ لا یَرْجُونَ لِقاءَنا و گفتند ایشان که از دیدار ما نمیترسیدند و آن را نمیبیوسیدند لَوْ لا أُنْزِلَ عَلَیْنَا الْمَلائِکَةُ چرا بر ما فریشتگان فرو نفرستیدند به پیغام، أَوْ نَری رَبَّنا یا ما خدای خود چرا نه بینیم، لَقَدِ اسْتَکْبَرُوا فِی أَنْفُسِهِمْ در خویشتن بزرگمنشی آوردند و گردنکشی، وَ عَتَوْا عُتُوًّا کَبِیراً. (۲۱) و از اندازه برگذشتند بشوخی بزرگ.
یَوْمَ یَرَوْنَ الْمَلائِکَةَ آن روز که فریشتگان را بینند، لا بُشْری یَوْمَئِذٍ لِلْمُجْرِمِینَ هیچ بشارت نیست آن روز کافران را، وَ یَقُولُونَ و میگویند فریشتگان ایشان را: حِجْراً مَحْجُوراً. (۲۲) بهشت بر شما بستهای است از شما باز داشته.
وَ قَدِمْنا إِلی ما عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ و بسر کردار ایشان آئیم از هر گونه که کردند، فَجَعَلْناهُ هَباءً مَنْثُوراً (۲۳) و آن را گردی کنیم پراکنده.
أَصْحابُ الْجَنَّةِ یَوْمَئِذٍ بهشتیان آن روز، خَیْرٌ مُسْتَقَرًّا با به آرامگاهیاند وَ أَحْسَنُ مَقِیلًا. (۲۴) و با نیکوتر فروآمدن گاهی.
وَ یَوْمَ تَشَقَّقُ السَّماءُ بِالْغَمامِ و آن روز که بازشکافد آسمان از ابر وَ نُزِّلَ الْمَلائِکَةُ تَنْزِیلًا. (۲۵) و فرو فرستند فریشتگان فرو فرستادنی.
الْمُلْکُ یَوْمَئِذٍ الْحَقُّ لِلرَّحْمنِ پادشاهی براستی آن روز رحمن راست، وَ کانَ یَوْماً عَلَی الْکافِرِینَ عَسِیراً (۲۶) و آن روزی است بر کافران دشخوار.
وَ یَوْمَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلی یَدَیْهِ و آن روز کافر دو دست خود میخاید، یَقُولُ یا لَیْتَنِی میگوید ای کاشک، اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلًا (۲۷) با رسول راهی برگرفتمی.
یا وَیْلَتی نفرینا بر من، لَیْتَنِی لَمْ أَتَّخِذْ فُلاناً خَلِیلًا (۲۸) کاشک من بهمان کس بدوست نگرفتیمی.
لَقَدْ أَضَلَّنِی عَنِ الذِّکْرِ که مرا از توحید بازگردانید و بگمراهی برد، بَعْدَ إِذْ جاءَنِی پس آنکه آمده بود بمن، وَ کانَ الشَّیْطانُ لِلْإِنْسانِ خَذُولًا (۲۹) و دیو مردم را خوارکننده.
وَ قالَ الرَّسُولُ یا رَبِّ رسول گفت: خداوند من! إِنَّ قَوْمِی اتَّخَذُوا هذَا الْقُرْآنَ مَهْجُوراً (۳۰) این قوم من این قرآن را فرو گذاشتند.
وَ کَذلِکَ جَعَلْنا لِکُلِّ نَبِیٍّ عَدُوًّا مِنَ الْمُجْرِمِینَ هم چنان هر پیغامبری را دشمنی کردیم از بدان، وَ کَفی بِرَبِّکَ هادِیاً وَ نَصِیراً. (۳۱) و بسنده است خداوند تو براهنمایی و کارسازی و بیاری.
وَ قالَ الَّذِینَ کَفَرُوا ناگرویدگان گفتند: لَوْ لا نُزِّلَ عَلَیْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً واحِدَةً چرا قرآن نه بیکبار فروفرستادندید؟ کَذلِکَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤادَکَ آن را پراکنده فرستادیم تا دل ترا بآن نیرو میدهیم. وَ رَتَّلْناهُ تَرْتِیلًا (۳۲) و آن را گشاده بتو رسانیدیم و بر تو خواندیم.
وَ لا یَأْتُونَکَ بِمَثَلٍ هیچ مثلی نیارند بتو إِلَّا جِئْناکَ بِالْحَقِّ مگر جواب آریم از آن ترا براستی، وَ أَحْسَنَ تَفْسِیراً (۳۳) و جواب آریم نیکو تفسیر ترا
الَّذِینَ یُحْشَرُونَ عَلی وُجُوهِهِمْ إِلی جَهَنَّمَ ایشان که میروانند و با هم میآرند روز رستخیز روان بر رویها بدوزخ، أُوْلئِکَ شَرٌّ مَکاناً وَ أَضَلُّ سَبِیلًا (۳۴) ایشان به بتر جایگاهیاند و گمراهتر راهی.
وَ لَقَدْ آتَیْنا مُوسَی الْکِتابَ و دادیم موسی را نامه، وَ جَعَلْنا مَعَهُ أَخاهُ هارُونَ وَزِیراً (۲۵) و هارون با او او را دستور کردیم و کارساز و یار.
فَقُلْنَا اذْهَبا گفتیم که هر دو روید! إِلَی الْقَوْمِ الَّذِینَ کَذَّبُوا بِآیاتِنا بایشان که دروغ شمردند سخنان ما، فَدَمَّرْناهُمْ تَدْمِیراً (۳۶) به نیست بدادیم ایشان را به نیست دادنی.
وَ قَوْمَ نُوحٍ لَمَّا کَذَّبُوا الرُّسُلَ أَغْرَقْناهُمْ و قوم نوح را آن گه که رسولان را دروغزن گرفتند بآب بکشتیم ایشان را، وَ جَعَلْناهُمْ لِلنَّاسِ آیَةً و ایشان مردمان را نشانی تا عبرت گیرند، وَ أَعْتَدْنا لِلظَّالِمِینَ عَذاباً أَلِیماً (۳۷) و نیز آن ستمکاران را عذابی ساختیم دردنمای.
وَ عاداً وَ ثَمُودَ وَ أَصْحابَ الرَّسِّ و عاد و ثمود را و اصحاب رس را هم عبرت کردیم مردمان را، وَ قُرُوناً بَیْنَ ذلِکَ کَثِیراً (۳۸) و گمراهان فراوان میان
وَ کُلًّا ضَرَبْنا لَهُ الْأَمْثالَ و همه را مثلها زدیم و بداستانها، وَ کُلًّا تَبَّرْنا تَتْبِیراً (۳۹) و همه را تباه کردیم و فرو بردیم فرو بردنی.
وَ لَقَدْ أَتَوْا عَلَی الْقَرْیَةِ و برگذشتند بر آن شهر، الَّتِی أُمْطِرَتْ مَطَرَ السَّوْءِ که بر آن باران بد باریدند، أَ فَلَمْ یَکُونُوا یَرَوْنَها نمیدیدند آن را ؟
بَلْ کانُوا لا یَرْجُونَ نُشُوراً (۴۰) بلکه نمیترسند از برانگیخت.
وَ إِذا رَأَوْکَ و آن گه که ترا بینند إِنْ یَتَّخِذُونَکَ إِلَّا هُزُواً ترا جز بافسوس نمیگیرند، أَ هذَا الَّذِی بَعَثَ اللَّهُ رَسُولًا؟ (۴۱) اینست آن کسی که اللَّه به پیغامبری فرستاد؟
إِنْ کادَ لَیُضِلُّنا عَنْ آلِهَتِنا نه کامستید مگر که ما را بیراه کردید و دور او کندید ما را از خدایان ما، لَوْ لا أَنْ صَبَرْنا عَلَیْها اگر نه آن بودی که ما شکیبایی کردیم بر آن، وَ سَوْفَ یَعْلَمُونَ حِینَ یَرَوْنَ الْعَذابَ آری آگاه شوند و بدانند آن گه که عذاب بینند، مَنْ أَضَلُّ سَبِیلًا. (۴۲) آن کیست بیراهتر.
أَ رَأَیْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ؟ دیدی آن مرد که خویشتن را بخدایی گرفت؟ أَ فَأَنْتَ تَکُونُ عَلَیْهِ وَکِیلًا؟ (۴۳) تو بر سر او کوشنده نگاه داری؟ أَمْ تَحْسَبُ أَنَّ أَکْثَرَهُمْ یَسْمَعُونَ؟ یا میپنداری که بیشتر ایشان بشنوند؟ أَوْ یَعْقِلُونَ یا حق دریابند؟ إِنْ هُمْ إِلَّا کَالْأَنْعامِ نیستند ایشان مگر چون ستوران،، بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِیلًا (۴۴) بلکه ایشان و بیسامانتر.
برگردان به زبان ساده
قوله تعالی: وَ ما أَرْسَلْنا قَبْلَکَ مِنَ الْمُرْسَلِینَ، و نه فرستادیم پیش از تو فرستادگان إِلَّا إِنَّهُمْ لَیَأْکُلُونَ الطَّعامَ مگر ایشان خورش میخوردند، وَ یَمْشُونَ فِی الْأَسْواقِ و در بازارها میرفتند، وَ جَعَلْنا بَعْضَکُمْ لِبَعْضٍ فِتْنَةً و شما را یکدیگر را فتنه و آزمایش کردیم، أَ تَصْبِرُونَ شکیبا باشید! وَ کانَ رَبُّکَ بَصِیراً. (۲۰) و خداوند تو بینا بود.
هوش مصنوعی: این آیه به ما یادآوری میکند که پیش از پیامبر اسلام، پیامآوران دیگری نیز فرستاده شدهاند. آنان مانند سایر انسانها زندگی میکردند، غذا میخوردند و در بازارها رفت و آمد میکردند. همچنین، این آیه به این نکته اشاره دارد که خداوند برخی از مردم را به عنوان آزمایش برای یکدیگر قرار داده است و از آنها میخواهد که نسبت به این شرایط صبور باشند. در پایان، تأکید میشود که خداوند به تمامی اعمال و حال انسانها آگاه است.
وَ قالَ الَّذِینَ لا یَرْجُونَ لِقاءَنا و گفتند ایشان که از دیدار ما نمیترسیدند و آن را نمیبیوسیدند لَوْ لا أُنْزِلَ عَلَیْنَا الْمَلائِکَةُ چرا بر ما فریشتگان فرو نفرستیدند به پیغام، أَوْ نَری رَبَّنا یا ما خدای خود چرا نه بینیم، لَقَدِ اسْتَکْبَرُوا فِی أَنْفُسِهِمْ در خویشتن بزرگمنشی آوردند و گردنکشی، وَ عَتَوْا عُتُوًّا کَبِیراً. (۲۱) و از اندازه برگذشتند بشوخی بزرگ.
هوش مصنوعی: گروهی که انتظار دیدار ما را ندارند، گفتند: چرا فرشتگان را بر ما نازل نمیکنید یا اینکه خدا را نمیبینیم؟ آنها در دل خود متکبر و مغرور شدند و به شدت از حق سرپیچی کردند.
یَوْمَ یَرَوْنَ الْمَلائِکَةَ آن روز که فریشتگان را بینند، لا بُشْری یَوْمَئِذٍ لِلْمُجْرِمِینَ هیچ بشارت نیست آن روز کافران را، وَ یَقُولُونَ و میگویند فریشتگان ایشان را: حِجْراً مَحْجُوراً. (۲۲) بهشت بر شما بستهای است از شما باز داشته.
هوش مصنوعی: در روزی که مردم فرشتگان را خواهند دید، برای کافران هیچ بشارتی وجود ندارد. آنها به فرشتگان میگویند که در این روز، شما از بهشت دور هستید و برایتان راهی به سوی آن نیست.
وَ قَدِمْنا إِلی ما عَمِلُوا مِنْ عَمَلٍ و بسر کردار ایشان آئیم از هر گونه که کردند، فَجَعَلْناهُ هَباءً مَنْثُوراً (۲۳) و آن را گردی کنیم پراکنده.
هوش مصنوعی: ما به کارهایی که آنها انجام دادهاند، میرسیم و تمامی اعمالشان را بر اساس نوع و شکلشان بررسی میکنیم و آنها را همچون غباری پراکنده خواهیم کرد.
أَصْحابُ الْجَنَّةِ یَوْمَئِذٍ بهشتیان آن روز، خَیْرٌ مُسْتَقَرًّا با به آرامگاهیاند وَ أَحْسَنُ مَقِیلًا. (۲۴) و با نیکوتر فروآمدن گاهی.
هوش مصنوعی: بهشتیان در آن روز در مکانی خوب و آرام خواهند بود و خوابگاهشان نیز به بهترین شکل خواهد بود.
وَ یَوْمَ تَشَقَّقُ السَّماءُ بِالْغَمامِ و آن روز که بازشکافد آسمان از ابر وَ نُزِّلَ الْمَلائِکَةُ تَنْزِیلًا. (۲۵) و فرو فرستند فریشتگان فرو فرستادنی.
هوش مصنوعی: و در آن روز که آسمان از ابر شکافته میشود و فرشتگان بهگونهای خاص نازل میشوند.
الْمُلْکُ یَوْمَئِذٍ الْحَقُّ لِلرَّحْمنِ پادشاهی براستی آن روز رحمن راست، وَ کانَ یَوْماً عَلَی الْکافِرِینَ عَسِیراً (۲۶) و آن روزی است بر کافران دشخوار.
هوش مصنوعی: در آن روز، سلطنت واقعی از آنِ خداوند رحمان خواهد بود و آن روز برای کافران بسیار سخت خواهد بود.
وَ یَوْمَ یَعَضُّ الظَّالِمُ عَلی یَدَیْهِ و آن روز کافر دو دست خود میخاید، یَقُولُ یا لَیْتَنِی میگوید ای کاشک، اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِیلًا (۲۷) با رسول راهی برگرفتمی.
هوش مصنوعی: در آن روز، شخص ظالم با دستانش به شدت میخورد و میگوید: ای کاش با پیامبر راهی برمیگزیدم.
یا وَیْلَتی نفرینا بر من، لَیْتَنِی لَمْ أَتَّخِذْ فُلاناً خَلِیلًا (۲۸) کاشک من بهمان کس بدوست نگرفتیمی.
هوش مصنوعی: آه که چه تاسفی دارم! ای کاش هرگز دوستی از فلانی نداشتم.
لَقَدْ أَضَلَّنِی عَنِ الذِّکْرِ که مرا از توحید بازگردانید و بگمراهی برد، بَعْدَ إِذْ جاءَنِی پس آنکه آمده بود بمن، وَ کانَ الشَّیْطانُ لِلْإِنْسانِ خَذُولًا (۲۹) و دیو مردم را خوارکننده.
هوش مصنوعی: مرا از یاد خدا بازگرداند و به گمراهی کشاند، پس از اینکه به سوی من آمد. و شیطان همواره برای انسان فریبنده و مایهی خفت و ذلت است.
وَ قالَ الرَّسُولُ یا رَبِّ رسول گفت: خداوند من! إِنَّ قَوْمِی اتَّخَذُوا هذَا الْقُرْآنَ مَهْجُوراً (۳۰) این قوم من این قرآن را فرو گذاشتند.
هوش مصنوعی: پیامبر گفت: پروردگارا! قوم من این قرآن را رها کردهاند و به آن توجهی ندارند.
وَ کَذلِکَ جَعَلْنا لِکُلِّ نَبِیٍّ عَدُوًّا مِنَ الْمُجْرِمِینَ هم چنان هر پیغامبری را دشمنی کردیم از بدان، وَ کَفی بِرَبِّکَ هادِیاً وَ نَصِیراً. (۳۱) و بسنده است خداوند تو براهنمایی و کارسازی و بیاری.
هوش مصنوعی: ما همچنین برای هر پیامبری دشمنی از میان گناهکاران مقرر کردیم و پروردگارت کافی است به عنوان هدایتگر و یاریدهنده.
وَ قالَ الَّذِینَ کَفَرُوا ناگرویدگان گفتند: لَوْ لا نُزِّلَ عَلَیْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً واحِدَةً چرا قرآن نه بیکبار فروفرستادندید؟ کَذلِکَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤادَکَ آن را پراکنده فرستادیم تا دل ترا بآن نیرو میدهیم. وَ رَتَّلْناهُ تَرْتِیلًا (۳۲) و آن را گشاده بتو رسانیدیم و بر تو خواندیم.
هوش مصنوعی: کافران گفتند: چرا قرآن به طور یکجا نازل نشد؟ جواب داده شده که این کار به این دلیل انجام شده است که بتوانیم دل تو را با آن محکم کنیم. همچنین، قرآن به صورت منظم و واضح برای تو بیان شده و خوانده شده است.
وَ لا یَأْتُونَکَ بِمَثَلٍ هیچ مثلی نیارند بتو إِلَّا جِئْناکَ بِالْحَقِّ مگر جواب آریم از آن ترا براستی، وَ أَحْسَنَ تَفْسِیراً (۳۳) و جواب آریم نیکو تفسیر ترا
هوش مصنوعی: آنها هیچ مثالی برای تو نمیآورند، مگر این که ما به حق، پاسخ مناسبی به آن مثال میدهیم و تفسیر بهتری از آن ارائه میکنیم.
الَّذِینَ یُحْشَرُونَ عَلی وُجُوهِهِمْ إِلی جَهَنَّمَ ایشان که میروانند و با هم میآرند روز رستخیز روان بر رویها بدوزخ، أُوْلئِکَ شَرٌّ مَکاناً وَ أَضَلُّ سَبِیلًا (۳۴) ایشان به بتر جایگاهیاند و گمراهتر راهی.
هوش مصنوعی: افرادی که در روز قیامت بر روی صورتهای خود به سمت جهنم میروند، جایگاهشان بسیار بد و مسیرشان گمراهکنندهتر است.
وَ لَقَدْ آتَیْنا مُوسَی الْکِتابَ و دادیم موسی را نامه، وَ جَعَلْنا مَعَهُ أَخاهُ هارُونَ وَزِیراً (۲۵) و هارون با او او را دستور کردیم و کارساز و یار.
هوش مصنوعی: ما به موسی کتابی دادیم و هارون، برادرش، را به عنوان همراه و دستیار او قرار دادیم.
فَقُلْنَا اذْهَبا گفتیم که هر دو روید! إِلَی الْقَوْمِ الَّذِینَ کَذَّبُوا بِآیاتِنا بایشان که دروغ شمردند سخنان ما، فَدَمَّرْناهُمْ تَدْمِیراً (۳۶) به نیست بدادیم ایشان را به نیست دادنی.
هوش مصنوعی: پس گفتیم: هر دو به سوی قومی بروید که آیات ما را دروغین شمردند. ما آنان را به طور کامل نابود کردیم.
وَ قَوْمَ نُوحٍ لَمَّا کَذَّبُوا الرُّسُلَ أَغْرَقْناهُمْ و قوم نوح را آن گه که رسولان را دروغزن گرفتند بآب بکشتیم ایشان را، وَ جَعَلْناهُمْ لِلنَّاسِ آیَةً و ایشان مردمان را نشانی تا عبرت گیرند، وَ أَعْتَدْنا لِلظَّالِمِینَ عَذاباً أَلِیماً (۳۷) و نیز آن ستمکاران را عذابی ساختیم دردنمای.
هوش مصنوعی: قوم نوح زمانی که پیامبران را دروغگو شمردند، ما آنان را غرق کردیم و آنان را برای مردم نشانهای قرار دادیم تا عبرت بگیرند. و برای ستمکاران عذابی دردناک آماده کردهایم.
وَ عاداً وَ ثَمُودَ وَ أَصْحابَ الرَّسِّ و عاد و ثمود را و اصحاب رس را هم عبرت کردیم مردمان را، وَ قُرُوناً بَیْنَ ذلِکَ کَثِیراً (۳۸) و گمراهان فراوان میان
هوش مصنوعی: ما به مردمان در مورد عاد و ثمود و اصحاب رس درس عبرت دادیم، و همچنین اقوام زیادی را که در میان آنان زندگی میکردند، مورد توجه قرار دادیم.
وَ کُلًّا ضَرَبْنا لَهُ الْأَمْثالَ و همه را مثلها زدیم و بداستانها، وَ کُلًّا تَبَّرْنا تَتْبِیراً (۳۹) و همه را تباه کردیم و فرو بردیم فرو بردنی.
هوش مصنوعی: ما برای همه آنها مثالهایی آوردیم و همه را به سختی دچار نابودی کردیم و به طور کامل از بین بردیم.
وَ لَقَدْ أَتَوْا عَلَی الْقَرْیَةِ و برگذشتند بر آن شهر، الَّتِی أُمْطِرَتْ مَطَرَ السَّوْءِ که بر آن باران بد باریدند، أَ فَلَمْ یَکُونُوا یَرَوْنَها نمیدیدند آن را ؟
هوش مصنوعی: و آنها بر آن شهری که باران بدی بر آن نازل شده بود، گذر کردند. آیا نمیدیدند آن را؟
بَلْ کانُوا لا یَرْجُونَ نُشُوراً (۴۰) بلکه نمیترسند از برانگیخت.
هوش مصنوعی: بلکه آنها امیدی به برانگیخته شدن دوباره ندارند.
وَ إِذا رَأَوْکَ و آن گه که ترا بینند إِنْ یَتَّخِذُونَکَ إِلَّا هُزُواً ترا جز بافسوس نمیگیرند، أَ هذَا الَّذِی بَعَثَ اللَّهُ رَسُولًا؟ (۴۱) اینست آن کسی که اللَّه به پیغامبری فرستاد؟
هوش مصنوعی: زمانی که مردم تو را میبینند، جز به تمسخر تو را نمیگیرند و میپرسند: آیا این همان کسی است که خدا او را به عنوان پیامبر برگزیده است؟
إِنْ کادَ لَیُضِلُّنا عَنْ آلِهَتِنا نه کامستید مگر که ما را بیراه کردید و دور او کندید ما را از خدایان ما، لَوْ لا أَنْ صَبَرْنا عَلَیْها اگر نه آن بودی که ما شکیبایی کردیم بر آن، وَ سَوْفَ یَعْلَمُونَ حِینَ یَرَوْنَ الْعَذابَ آری آگاه شوند و بدانند آن گه که عذاب بینند، مَنْ أَضَلُّ سَبِیلًا. (۴۲) آن کیست بیراهتر.
هوش مصنوعی: شاید ما را از خداهای خود منحرف کند، مگر اینکه ما بر ایمان خود صبر کنیم. و به زودی آنها خواهد دانستند؛ زمانی که عذاب را ببینند، متوجه خواهند شد که چه کسی در گمراهی به سر میبرد.
أَ رَأَیْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلهَهُ هَواهُ؟ دیدی آن مرد که خویشتن را بخدایی گرفت؟ أَ فَأَنْتَ تَکُونُ عَلَیْهِ وَکِیلًا؟ (۴۳) تو بر سر او کوشنده نگاه داری؟ أَمْ تَحْسَبُ أَنَّ أَکْثَرَهُمْ یَسْمَعُونَ؟ یا میپنداری که بیشتر ایشان بشنوند؟ أَوْ یَعْقِلُونَ یا حق دریابند؟ إِنْ هُمْ إِلَّا کَالْأَنْعامِ نیستند ایشان مگر چون ستوران،، بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِیلًا (۴۴) بلکه ایشان و بیسامانتر.
هوش مصنوعی: آیا دیدهای کسی را که هوای نفس خود را به عنوان خدا پذیرفته است؟ آیا تو موظفی که به او رسیدگی کنی؟ یا فکر میکنی بیشتر آنها میتوانند بشنوند؟ یا میپنداری که آنها میتوانند حق را درک کنند؟ آنها فقط مانند چارپایان هستند و بلکه در برخی جنبهها از آنها گمراهترند.