قوله تعالی: «یا أَیُّهَا الرُّسُلُ کُلُوا مِنَ الطَّیِّباتِ» ای پیغامبران، پاک خورید و حلال خورید، «وَ اعْمَلُوا صالِحاً» و کار نیکو کنید، «إِنِّی بِما تَعْمَلُونَ عَلِیمٌ» (۵۱) که من بکردار شما دانایم.
«وَ إِنَّ هذِهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّةً واحِدَةً» این دین شما است یک دین که جز از آن دین نیست، «وَ أَنَا رَبُّکُمْ» و منم خداوند شما «فَاتَّقُونِ» (۵۲) بپرهیزید،
«فَتَقَطَّعُوا أَمْرَهُمْ بَیْنَهُمْ» گوناگون گروه گروه کردند خویشتن را و پاره پاره دین خویش، «زُبُراً» قصه قصه جوک جوک، «کُلُّ حِزْبٍ بِما لَدَیْهِمْ فَرِحُونَ» (۵۳) هر جوکی بآنچه در پیش ایشانست و بر دست دارند شادند و پسند میدارند.
«فَذَرْهُمْ فِی غَمْرَتِهِمْ حَتَّی حِینٍ» (۵۴) گذار ایشان را تا در آن غرقاب که هستند میباشند تا هنگامی، تا یک چندی.
«أَ یَحْسَبُونَ» می‌پندارند ایشان، «أَنَّما نُمِدُّهُمْ بِهِ» که آنچه فرا می‌فزاییم ایشان را، «مِنْ مالٍ وَ بَنِینَ» (۵۵) از مال و پسران.
«نُسارِعُ لَهُمْ فِی الْخَیْراتِ» ایشان را بآن همی شتابیم، «بَلْ لا یَشْعُرُونَ» (۵۶) نه که ایشان نادانند.
«إِنَّ الَّذِینَ هُمْ مِنْ خَشْیَةِ رَبِّهِمْ مُشْفِقُونَ» (۵۷) ایشان که از ترس خداوند خود ترسانند.
«وَ الَّذِینَ هُمْ بِآیاتِ رَبِّهِمْ یُؤْمِنُونَ» (۵۸) و ایشان که بسخنان خداوند خود می‌گروند.
«وَ الَّذِینَ هُمْ بِرَبِّهِمْ لا یُشْرِکُونَ» (۵۹) و ایشان که با خداوند انباز نیارند.
«وَ الَّذِینَ یُؤْتُونَ ما آتَوْا» و ایشان که میارند و مینمایند و میدهند، آنچه که دادند مینمایند و میدهند در کوشش و پرستش «وَ قُلُوبُهُمْ وَجِلَةٌ» و دلهای ایشان ترسان «أَنَّهُمْ إِلی رَبِّهِمْ راجِعُونَ» (۶۰) که آخر با خداوند خویش شوند.
«أُولئِکَ یُسارِعُونَ فِی الْخَیْراتِ» ایشانند که به نیکیها می‌شتابند، «وَ هُمْ لَها سابِقُونَ» (۶۱). و آن را پیشوایانند.
«وَ لا نُکَلِّفُ نَفْساً إِلَّا وُسْعَها» و بر ننهیم بر هیچکس از بار مگر طاقت و توان او، «وَ لَدَیْنا کِتابٌ یَنْطِقُ بِالْحَقِّ» و بنزدیک ما است نامه‌ای که براستی گواهی دهد، «وَ هُمْ لا یُظْلَمُونَ» (۶۲) و بر ایشان ستم نیاید.
«بَلْ قُلُوبُهُمْ فِی غَمْرَةٍ مِنْ هذا» دلهای ایشان در غفلت است ازین سخن که می‌گوئیم، «وَ لَهُمْ أَعْمالٌ مِنْ دُونِ ذلِکَ» و ایشان را کردهاست ناکرده کرده آن نیز جز زآن. «هُمْ لَها عامِلُونَ» (۶۳) ایشان آن را کنندگانند ناچار.
«حَتَّی إِذا أَخَذْنا مُتْرَفِیهِمْ بِالْعَذابِ» تا فرا گیریم نازنینان ایشان را بعذابها «إِذا هُمْ یَجْأَرُونَ» (۶۴) ایشان از آن بانک درگیرند، «لا تَجْأَرُوا الْیَوْمَ» امروز بانک مکنید «إِنَّکُمْ مِنَّا لا تُنْصَرُونَ» (۶۵) شما را از ما کس نرهاند.
«قَدْ کانَتْ آیاتِی تُتْلی عَلَیْکُمْ» سخنان ما بر شما می‌خواندند، «فَکُنْتُمْ عَلی أَعْقابِکُمْ تَنْکِصُونَ» (۶۶) و شما از پذیرفتن آن باز گشتید بپس.
«مُسْتَکْبِرِینَ بِهِ» سرها بگردن باز نهاده «سامِراً تَهْجُرُونَ» (۶۷) نابکار گفتن را بهم باز می‌نشینید و.
«أَ فَلَمْ یَدَّبَّرُوا الْقَوْلَ» در سخن بهتر نیندیشند و بهتر در ننگرند و باندیشه پس آن فرا نشوند، «أَمْ جاءَهُمْ ما لَمْ یَأْتِ آباءَهُمُ الْأَوَّلِینَ» (۶۸) یا بایشان خبری آمد که بپدران پیشینیان ایشان نیامده بود.
«أَمْ لَمْ یَعْرِفُوا رَسُولَهُمْ» یا بایشان پیغمبری آمد که نشناختند او را، «فَهُمْ لَهُ مُنْکِرُونَ» (۶۹) ایشان او را بیگانه دیدند نشناخته.
«أَمْ یَقُولُونَ بِهِ جِنَّةٌ» یا میگویند که درو دیوانگی است، «بَلْ جاءَهُمْ بِالْحَقِّ» نیست دیوانه‌ای که بایشان آمد و راستی آورد، «وَ أَکْثَرُهُمْ لِلْحَقِّ کارِهُونَ» (۷۰) و بیشتر ایشان آنند که راستی را دشوار میدارند.
«وَ لَوِ اتَّبَعَ الْحَقُّ أَهْواءَهُمْ» و اگر بر پی پسند ایشان ایستد «لَفَسَدَتِ السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَنْ فِیهِنَّ» تباه گردد آسمان و زمین و هر چه در آن است، «بَلْ أَتَیْناهُمْ بِذِکْرِهِمْ» نیست که ما بایشان سخنی آوردیم و دین و نامه‌ای که در آن نامداری ایشانست و مهتری و بهتری، «فَهُمْ عَنْ ذِکْرِهِمْ مُعْرِضُونَ» (۷۱) و ایشان از آن روی میگردانند.
«أَمْ تَسْأَلُهُمْ خَرْجاً» یا پندارند که از ایشان جعلی خواهی خواست و مزدی، «فَخَراجُ رَبِّکَ خَیْرٌ» روزی خداوند تو به از آن، «وَ هُوَ خَیْرُ الرَّازِقِینَ» (۷۲) و او بهتر روزی رسانان است.
«وَ إِنَّکَ لَتَدْعُوهُمْ إِلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ» (۷۳) و تو ایشان را میخوانی با راهی راست.
«وَ إِنَّ الَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ» و ایشان که ناگرویدگانند برستاخیز، «عَنِ الصِّراطِ لَناکِبُونَ» (۷۴) از آن راه می‌بگردند.
«وَ لَوْ رَحِمْناهُمْ وَ کَشَفْنا ما بِهِمْ مِنْ ضُرٍّ» و اگر ما بر ایشان ببخشائیم و باز بریم گزندی که رسید بایشان، «لَلَجُّوا فِی طُغْیانِهِمْ یَعْمَهُونَ» (۷۵) بستیهند در افسار گسستن خویش، بر ناپسند بی‌سامان می‌روند.
«وَ لَقَدْ أَخَذْناهُمْ بِالْعَذابِ» فرا گرفتیم ایشان را بعذاب، «فَمَا اسْتَکانُوا لِرَبِّهِمْ وَ ما یَتَضَرَّعُونَ» (۷۶) تن به ندادند و خویشتن را به نیوکندند خداوند خویش را و درو نزاریدند.
«حَتَّی إِذا فَتَحْنا عَلَیْهِمْ باباً ذا عَذابٍ شَدِیدٍ» تا آن گه که بگشادیم بر ایشان دری از عذاب سخت، «إِذا هُمْ فِیهِ مُبْلِسُونَ» (۷۷) تا ایشان در آن فرو ماندند نومید و اندوهگین و خاموش.
«وَ هُوَ الَّذِی أَنْشَأَ لَکُمُ السَّمْعَ وَ الْأَبْصارَ وَ الْأَفْئِدَةَ» اوست که شما را آفرید و ساخت شنوائیها و بینائیها و دلها. «قَلِیلًا ما تَشْکُرُونَ» (۷۸) چون اندک سپاسداری می‌کنید.
«وَ هُوَ الَّذِی ذَرَأَکُمْ فِی الْأَرْضِ» و او آنست که بیافرید شما را در زمین از زمین، «وَ إِلَیْهِ تُحْشَرُونَ» (۷۹) و آخر شما را بر خواهند انگیخت و با او خواهند برد.
«هُوَ الَّذِی یُحْیِی وَ یُمِیتُ» و او آنست که مرده زنده کند و زنده می‌میراند، «وَ لَهُ اخْتِلافُ اللَّیْلِ وَ النَّهارِ» و او راست شد آمد شب و روز، «أَ فَلا تَعْقِلُونَ» (۸۰) در نمی‌یابید.
«بَلْ قالُوا مِثْلَ ما قالَ الْأَوَّلُونَ» (۸۱) بل که گفتند هم چنان که پدران پیشینیان ایشان گفتند.
«قالُوا أَ إِذا مِتْنا وَ کُنَّا تُراباً وَ عِظاماً» گفتند آن گه که ما بمیریم و خاک گردیم و و استخوانها بپوسد، «أَ إِنَّا لَمَبْعُوثُونَ» (۸۲) ما از زمین انگیختنی‌ایم.
«لَقَدْ وُعِدْنا نَحْنُ وَ آباؤُنا هذا مِنْ قَبْلُ» وعده دادند ما را این، هم ما را و هم پدران ما را پیش، «إِنْ هذا إِلَّا أَساطِیرُ الْأَوَّلِینَ» (۸۳) نیست این مگر افسانه پیشینیان.
«قُلْ لِمَنِ الْأَرْضُ وَ مَنْ فِیها» بگو کراست زمین و هر که در آن، «إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ» (۸۴) اگر دانید.
«سَیَقُولُونَ لِلَّهِ» گویند اللَّه تعالی را، «قُلْ أَ فَلا تَذَکَّرُونَ» (۸۵) بگوی پس پند نپذیرید و درنیابید.
«قُلْ مَنْ رَبُّ السَّماواتِ السَّبْعِ» بگوی کیست خداوند هفت آسمان، «وَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ» (۸۶) و خداوند عرش بزرگوار.
«سَیَقُولُونَ لِلَّهِ» گویند اللَّه، «قُلْ أَ فَلا تَتَّقُونَ» (۸۷) بگوی پس بنپرهیزید از دیگر گفتن با او.
«قُلْ مَنْ بِیَدِهِ مَلَکُوتُ کُلِّ شَیْ‌ءٍ» بگوی آن کیست که بدست اوست داشت و پادشاهی هر چیز، «وَ هُوَ یُجِیرُ وَ لا یُجارُ عَلَیْهِ» و بر همه زینهار دارد و کس برو زینهار ندارد، «إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ» (۸۸) اگر میدانید،
«سَیَقُولُونَ لِلَّهِ» گویند ایشان که اللَّه است آن، «قُلْ فَأَنَّی تُسْحَرُونَ» (۸۹) بگوی پس شما را چه پر دیو میکنند و بچه فریبند و چه باطل بر شما روا میکنند.
«بَلْ أَتَیْناهُمْ بِالْحَقِّ» و پر دیو نیست و باطل که بایشان راستی آوردیم، «وَ إِنَّهُمْ لَکاذِبُونَ» (۹۰) و ایشان دروغزنانند.
«مَا اتَّخَذَ اللَّهُ مِنْ وَلَدٍ» هرگز فرزند نگرفت اللَّه تعالی، «وَ ما کانَ مَعَهُ مِنْ إِلهٍ» و با او هرگز خدایی دگر نبود، «إِذاً لَذَهَبَ کُلُّ إِلهٍ بِما خَلَقَ» که اگر ازین هر دو چیزی بودی بر یکدیگر خاستندی و هر یک با سپاه خود با یک سو جستید. «وَ لَعَلا بَعْضُهُمْ عَلی بَعْضٍ» و بر یکدیگر برتری جستندی، «سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا یَصِفُونَ» (۹۱) پاکی و بی عیبی اللَّه را از آنچه ایشان او را بآن صفت میکنند.
«عالِمِ الْغَیْبِ وَ الشَّهادَةِ» دانای نهان آشکار است، «فَتَعالی عَمَّا یُشْرِکُونَ» (۹۲) برتر از آنست و پاک‌تر از آن که با او انباز بود،.
«قُلْ رَبِّ» بگو خداوند من، «إِمَّا تُرِیَنِّی ما یُوعَدُونَ» (۹۳) اگر با من نمایی چون نمایی هنگام آنچه ایشان را بهم افکنی بآن. «رَبِّ فَلا تَجْعَلْنِی فِی الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ» (۹۴) خداوند من پس مرا آن روز در جمله قوم ستمکاران مکن.
«وَ إِنَّا عَلی أَنْ نُرِیَکَ ما نَعِدُهُمْ لَقادِرُونَ» (۹۵) و ما بر باز نمودن با تو که بایشان چه خواهد بود از عذاب تواناییم.
برگردان به زبان ساده
قوله تعالی: «یا أَیُّهَا الرُّسُلُ کُلُوا مِنَ الطَّیِّباتِ» ای پیغامبران، پاک خورید و حلال خورید، «وَ اعْمَلُوا صالِحاً» و کار نیکو کنید، «إِنِّی بِما تَعْمَلُونَ عَلِیمٌ» (۵۱) که من بکردار شما دانایم.
هوش مصنوعی: خداوند به پیامبران می‌فرماید که از خوراک‌های پاک و حلال تناول کنند و به انجام کارهای نیک بپردازند، چرا که او به اعمال آنها آگاه است.
«وَ إِنَّ هذِهِ أُمَّتُکُمْ أُمَّةً واحِدَةً» این دین شما است یک دین که جز از آن دین نیست، «وَ أَنَا رَبُّکُمْ» و منم خداوند شما «فَاتَّقُونِ» (۵۲) بپرهیزید،
هوش مصنوعی: اینکه این دین شما یک دین واحد است و هیچ دین دیگری جز آن وجود ندارد، و من پروردگار شما هستم، پس از من بپرهیزید.
«فَتَقَطَّعُوا أَمْرَهُمْ بَیْنَهُمْ» گوناگون گروه گروه کردند خویشتن را و پاره پاره دین خویش، «زُبُراً» قصه قصه جوک جوک، «کُلُّ حِزْبٍ بِما لَدَیْهِمْ فَرِحُونَ» (۵۳) هر جوکی بآنچه در پیش ایشانست و بر دست دارند شادند و پسند میدارند.
هوش مصنوعی: گروه‌ها خود را به دسته‌های مختلف تقسیم کردند و دین خود را پاره‌پاره کردند. هر کدام از آنها به قصه‌ها و افسانه‌های خود مشغول شدند و از آنچه که در دست دارند خوشحال و راضی هستند.
«فَذَرْهُمْ فِی غَمْرَتِهِمْ حَتَّی حِینٍ» (۵۴) گذار ایشان را تا در آن غرقاب که هستند میباشند تا هنگامی، تا یک چندی.
هوش مصنوعی: «آنها را در غرقاب و در ناآگاهی‌شان رها کن تا زمانی که این وضعیت ادامه داشته باشد.»
«أَ یَحْسَبُونَ» می‌پندارند ایشان، «أَنَّما نُمِدُّهُمْ بِهِ» که آنچه فرا می‌فزاییم ایشان را، «مِنْ مالٍ وَ بَنِینَ» (۵۵) از مال و پسران.
هوش مصنوعی: آیا آنها گمان میکنند که آنچه به آنها می‌دهیم، یعنی ثروت و فرزندان، برایشان نفعی دارد؟
«نُسارِعُ لَهُمْ فِی الْخَیْراتِ» ایشان را بآن همی شتابیم، «بَلْ لا یَشْعُرُونَ» (۵۶) نه که ایشان نادانند.
هوش مصنوعی: ما در کارهای نیک و خیرخواهانه به آنها کمک و تندروی می‌کنیم، اما آنها از این موضوع بی‌خبرند و نمی‌دانند.
«إِنَّ الَّذِینَ هُمْ مِنْ خَشْیَةِ رَبِّهِمْ مُشْفِقُونَ» (۵۷) ایشان که از ترس خداوند خود ترسانند.
هوش مصنوعی: کسانی که از خوف خداوندشان نگران و مضطرب هستند.
«وَ الَّذِینَ هُمْ بِآیاتِ رَبِّهِمْ یُؤْمِنُونَ» (۵۸) و ایشان که بسخنان خداوند خود می‌گروند.
هوش مصنوعی: و کسانی که به نشانه‌های پروردگارشان ایمان می‌آورند.
«وَ الَّذِینَ هُمْ بِرَبِّهِمْ لا یُشْرِکُونَ» (۵۹) و ایشان که با خداوند انباز نیارند.
هوش مصنوعی: و آنهایی که برای خداوند شریک قائل نمی‌شوند.
«وَ الَّذِینَ یُؤْتُونَ ما آتَوْا» و ایشان که میارند و مینمایند و میدهند، آنچه که دادند مینمایند و میدهند در کوشش و پرستش «وَ قُلُوبُهُمْ وَجِلَةٌ» و دلهای ایشان ترسان «أَنَّهُمْ إِلی رَبِّهِمْ راجِعُونَ» (۶۰) که آخر با خداوند خویش شوند.
هوش مصنوعی: و کسانی که آنچه را که دارند، میدهند و نشان میدهند، در انجام عبادت و تلاش خود، دل‌هایشان می‌لرزد، زیرا به این می‌اندیشند که در نهایت به سوی پروردگارشان بازمی‌گردند.
«أُولئِکَ یُسارِعُونَ فِی الْخَیْراتِ» ایشانند که به نیکیها می‌شتابند، «وَ هُمْ لَها سابِقُونَ» (۶۱). و آن را پیشوایانند.
هوش مصنوعی: ایشان کسانی هستند که در انجام نیکیها پیش‌دستی کرده و همیشه در این زمینه از دیگران جلوترند.
«وَ لا نُکَلِّفُ نَفْساً إِلَّا وُسْعَها» و بر ننهیم بر هیچکس از بار مگر طاقت و توان او، «وَ لَدَیْنا کِتابٌ یَنْطِقُ بِالْحَقِّ» و بنزدیک ما است نامه‌ای که براستی گواهی دهد، «وَ هُمْ لا یُظْلَمُونَ» (۶۲) و بر ایشان ستم نیاید.
هوش مصنوعی: ما بر هیچ کس بیشتر از توانش تکلیف نخواهیم کرد و پیش مانامه‌ای است که حق را بیان می‌کند و به کسی ستمی نخواهد شد.
«بَلْ قُلُوبُهُمْ فِی غَمْرَةٍ مِنْ هذا» دلهای ایشان در غفلت است ازین سخن که می‌گوئیم، «وَ لَهُمْ أَعْمالٌ مِنْ دُونِ ذلِکَ» و ایشان را کردهاست ناکرده کرده آن نیز جز زآن. «هُمْ لَها عامِلُونَ» (۶۳) ایشان آن را کنندگانند ناچار.
هوش مصنوعی: دلهای آنان از این موضوع کاملاً غافل است و به این سخن توجهی ندارند. همچنین، کارهایی دارند که غیر از این است و به آنها مشغولند. آنان ناچار به انجام این کارها هستند.
«حَتَّی إِذا أَخَذْنا مُتْرَفِیهِمْ بِالْعَذابِ» تا فرا گیریم نازنینان ایشان را بعذابها «إِذا هُمْ یَجْأَرُونَ» (۶۴) ایشان از آن بانک درگیرند، «لا تَجْأَرُوا الْیَوْمَ» امروز بانک مکنید «إِنَّکُمْ مِنَّا لا تُنْصَرُونَ» (۶۵) شما را از ما کس نرهاند.
هوش مصنوعی: تا زمانی که ما نازپرورده‌های آن قوم را به عذاب بگیریم، آنها فریاد می‌زنند. به آنها گفته می‌شود: امروز فریاد نزنید، زیرا شما از ما یاری نمی‌یابید.
«قَدْ کانَتْ آیاتِی تُتْلی عَلَیْکُمْ» سخنان ما بر شما می‌خواندند، «فَکُنْتُمْ عَلی أَعْقابِکُمْ تَنْکِصُونَ» (۶۶) و شما از پذیرفتن آن باز گشتید بپس.
هوش مصنوعی: سخنان ما برای شما خوانده می‌شد، اما شما از پذیرش آن روی برگرداندید.
«مُسْتَکْبِرِینَ بِهِ» سرها بگردن باز نهاده «سامِراً تَهْجُرُونَ» (۶۷) نابکار گفتن را بهم باز می‌نشینید و.
هوش مصنوعی: «مستکبرین به آن» یعنی کسانی که با تکیه بر آن به خود می‌بالند و «سامراً تحجرون» به این معناست که در کنار هم جمع می‌شوید و مشغول به گفتار بیهوده و نابکارانه می‌گذرانید.
«أَ فَلَمْ یَدَّبَّرُوا الْقَوْلَ» در سخن بهتر نیندیشند و بهتر در ننگرند و باندیشه پس آن فرا نشوند، «أَمْ جاءَهُمْ ما لَمْ یَأْتِ آباءَهُمُ الْأَوَّلِینَ» (۶۸) یا بایشان خبری آمد که بپدران پیشینیان ایشان نیامده بود.
هوش مصنوعی: آیا آنها در سخن بهتر فکر نمی‌کنند و در آن عمیق نمی‌شوند؟ آیا خبری به آنها رسیده که به پدران پیشینیانشان نرسیده بود؟
«أَمْ لَمْ یَعْرِفُوا رَسُولَهُمْ» یا بایشان پیغمبری آمد که نشناختند او را، «فَهُمْ لَهُ مُنْکِرُونَ» (۶۹) ایشان او را بیگانه دیدند نشناخته.
هوش مصنوعی: آیا آنها پیامبرشان را نشناخته‌اند؟ به همین دلیل است که او را انکار میکنند و او را بیگانه می‌دانند.
«أَمْ یَقُولُونَ بِهِ جِنَّةٌ» یا میگویند که درو دیوانگی است، «بَلْ جاءَهُمْ بِالْحَقِّ» نیست دیوانه‌ای که بایشان آمد و راستی آورد، «وَ أَکْثَرُهُمْ لِلْحَقِّ کارِهُونَ» (۷۰) و بیشتر ایشان آنند که راستی را دشوار میدارند.
هوش مصنوعی: آیا آنها میگویند او دیوانه است؟ در حالی که او با حقیقت به سوی آنها آمده است و بیشترشان حقیقت را نمی‌پذیرند و آن را دشوار می‌دانند.
«وَ لَوِ اتَّبَعَ الْحَقُّ أَهْواءَهُمْ» و اگر بر پی پسند ایشان ایستد «لَفَسَدَتِ السَّماواتُ وَ الْأَرْضُ وَ مَنْ فِیهِنَّ» تباه گردد آسمان و زمین و هر چه در آن است، «بَلْ أَتَیْناهُمْ بِذِکْرِهِمْ» نیست که ما بایشان سخنی آوردیم و دین و نامه‌ای که در آن نامداری ایشانست و مهتری و بهتری، «فَهُمْ عَنْ ذِکْرِهِمْ مُعْرِضُونَ» (۷۱) و ایشان از آن روی میگردانند.
هوش مصنوعی: اگر حقیقت به خواسته‌های آنان پیروی کند، آسمان و زمین و هرچه در آن است دچار فساد می‌شود. اما ما به آنها یادآوری کردیم و سخنانی را به آنان ارائه دادیم که در آن به مقام و جایگاهشان اشاره شده است، اما آنها از این یادآوری روی گردانده‌اند.
«أَمْ تَسْأَلُهُمْ خَرْجاً» یا پندارند که از ایشان جعلی خواهی خواست و مزدی، «فَخَراجُ رَبِّکَ خَیْرٌ» روزی خداوند تو به از آن، «وَ هُوَ خَیْرُ الرَّازِقِینَ» (۷۲) و او بهتر روزی رسانان است.
هوش مصنوعی: آیا فکر می‌کنی که از آنها مزد و هزینه‌ای درخواست می‌کنی؟ در حالی که روزی خداوند برای تو بهتر است و او بهترین روزی دهنده‌هاست.
«وَ إِنَّکَ لَتَدْعُوهُمْ إِلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ» (۷۳) و تو ایشان را میخوانی با راهی راست.
هوش مصنوعی: و تو به راستی آنها را به مسیر درست دعوت می‌کنی.
«وَ إِنَّ الَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ» و ایشان که ناگرویدگانند برستاخیز، «عَنِ الصِّراطِ لَناکِبُونَ» (۷۴) از آن راه می‌بگردند.
هوش مصنوعی: و کسانی که به آخرت ایمان نمی‌آورند، از مسیر حق دور می‌شوند.
«وَ لَوْ رَحِمْناهُمْ وَ کَشَفْنا ما بِهِمْ مِنْ ضُرٍّ» و اگر ما بر ایشان ببخشائیم و باز بریم گزندی که رسید بایشان، «لَلَجُّوا فِی طُغْیانِهِمْ یَعْمَهُونَ» (۷۵) بستیهند در افسار گسستن خویش، بر ناپسند بی‌سامان می‌روند.
هوش مصنوعی: اگر ما به آنها رحم کنیم و آسیب‌هایی که به آنها رسیده است، برداریم، آنها در طغیان خود به شدت ادامه خواهند داد و در ناپسندی سرگردان خواهند شد.
«وَ لَقَدْ أَخَذْناهُمْ بِالْعَذابِ» فرا گرفتیم ایشان را بعذاب، «فَمَا اسْتَکانُوا لِرَبِّهِمْ وَ ما یَتَضَرَّعُونَ» (۷۶) تن به ندادند و خویشتن را به نیوکندند خداوند خویش را و درو نزاریدند.
هوش مصنوعی: ما ایشان را با عذاب فرا گرفتیم، اما آنها تسلیم پروردگارشان نشدند و به دعا و زاری نیز نپرداختند.
«حَتَّی إِذا فَتَحْنا عَلَیْهِمْ باباً ذا عَذابٍ شَدِیدٍ» تا آن گه که بگشادیم بر ایشان دری از عذاب سخت، «إِذا هُمْ فِیهِ مُبْلِسُونَ» (۷۷) تا ایشان در آن فرو ماندند نومید و اندوهگین و خاموش.
هوش مصنوعی: تا زمانی که در بسته‌ای از عذاب سخت را بر روی آنان بگشاییم، آنان در آن عذاب نابود و ناامید و غمگین خواهند بود.
«وَ هُوَ الَّذِی أَنْشَأَ لَکُمُ السَّمْعَ وَ الْأَبْصارَ وَ الْأَفْئِدَةَ» اوست که شما را آفرید و ساخت شنوائیها و بینائیها و دلها. «قَلِیلًا ما تَشْکُرُونَ» (۷۸) چون اندک سپاسداری می‌کنید.
هوش مصنوعی: اوست که شنوایی‌ها، بینایی‌ها و دلهای شما را پدید آورده است. اما شما خیلی کم سپاسگزاری می‌کنید.
«وَ هُوَ الَّذِی ذَرَأَکُمْ فِی الْأَرْضِ» و او آنست که بیافرید شما را در زمین از زمین، «وَ إِلَیْهِ تُحْشَرُونَ» (۷۹) و آخر شما را بر خواهند انگیخت و با او خواهند برد.
هوش مصنوعی: او کسی است که شما را در زمین آفرید و به سوی او محشور خواهید شد.
«هُوَ الَّذِی یُحْیِی وَ یُمِیتُ» و او آنست که مرده زنده کند و زنده می‌میراند، «وَ لَهُ اخْتِلافُ اللَّیْلِ وَ النَّهارِ» و او راست شد آمد شب و روز، «أَ فَلا تَعْقِلُونَ» (۸۰) در نمی‌یابید.
هوش مصنوعی: او کسی است که زنده می‌کند و می‌میراند، و اوست که شب و روز را به وجود می‌آورد. آیا نمی‌فهمید؟
«بَلْ قالُوا مِثْلَ ما قالَ الْأَوَّلُونَ» (۸۱) بل که گفتند هم چنان که پدران پیشینیان ایشان گفتند.
هوش مصنوعی: آنها گفتند همان چیزی را که پدران گذشته‌شان گفته بودند.
«قالُوا أَ إِذا مِتْنا وَ کُنَّا تُراباً وَ عِظاماً» گفتند آن گه که ما بمیریم و خاک گردیم و و استخوانها بپوسد، «أَ إِنَّا لَمَبْعُوثُونَ» (۸۲) ما از زمین انگیختنی‌ایم.
هوش مصنوعی: آنها گفتند: «آیا هنگامی که بمیریم و به خاک و استخوان تبدیل شویم، دوباره زنده خواهیم شد؟»
«لَقَدْ وُعِدْنا نَحْنُ وَ آباؤُنا هذا مِنْ قَبْلُ» وعده دادند ما را این، هم ما را و هم پدران ما را پیش، «إِنْ هذا إِلَّا أَساطِیرُ الْأَوَّلِینَ» (۸۳) نیست این مگر افسانه پیشینیان.
هوش مصنوعی: ما این وعده را از قبل چه ما و چه پدران ما شنیده‌ایم. این فقط افسانه‌های گذشتگان است.
«قُلْ لِمَنِ الْأَرْضُ وَ مَنْ فِیها» بگو کراست زمین و هر که در آن، «إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ» (۸۴) اگر دانید.
هوش مصنوعی: بگو زمین و کسانی که در آن هستند، متعلق به چه کسیست اگر دانید.
«سَیَقُولُونَ لِلَّهِ» گویند اللَّه تعالی را، «قُلْ أَ فَلا تَذَکَّرُونَ» (۸۵) بگوی پس پند نپذیرید و درنیابید.
هوش مصنوعی: آنها درباره خداوند میگویند: «چرا شما پند نمی‌پذیرید و به یاد نمی‌آورید؟»
«قُلْ مَنْ رَبُّ السَّماواتِ السَّبْعِ» بگوی کیست خداوند هفت آسمان، «وَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ» (۸۶) و خداوند عرش بزرگوار.
هوش مصنوعی: بپرس که چه کسی پروردگار هفت آسمان و پروردگار عرش بزرگ و باعظمت است؟
«سَیَقُولُونَ لِلَّهِ» گویند اللَّه، «قُلْ أَ فَلا تَتَّقُونَ» (۸۷) بگوی پس بنپرهیزید از دیگر گفتن با او.
هوش مصنوعی: آنها به خدا میگویند، پس بگو: آیا شما از گفتن با او پرهیز نمی‌کنید؟
«قُلْ مَنْ بِیَدِهِ مَلَکُوتُ کُلِّ شَیْ‌ءٍ» بگوی آن کیست که بدست اوست داشت و پادشاهی هر چیز، «وَ هُوَ یُجِیرُ وَ لا یُجارُ عَلَیْهِ» و بر همه زینهار دارد و کس برو زینهار ندارد، «إِنْ کُنْتُمْ تَعْلَمُونَ» (۸۸) اگر میدانید،
هوش مصنوعی: بگو چه کسی حاکم بر تمام چیزهاست و همه چیز در دست اوست، و اوست که همه را مورد حمایت قرار می‌دهد و هیچکس نمی‌تواند از او حمایت بگیرد. اگر شما میدانید، این را بگویید.
«سَیَقُولُونَ لِلَّهِ» گویند ایشان که اللَّه است آن، «قُلْ فَأَنَّی تُسْحَرُونَ» (۸۹) بگوی پس شما را چه پر دیو میکنند و بچه فریبند و چه باطل بر شما روا میکنند.
هوش مصنوعی: آنها میگویند که خداوند است آن، پس بگو چگونه شما را فریب میدهند و به شما چه دروغ‌هایی را می‌قبولانند.
«بَلْ أَتَیْناهُمْ بِالْحَقِّ» و پر دیو نیست و باطل که بایشان راستی آوردیم، «وَ إِنَّهُمْ لَکاذِبُونَ» (۹۰) و ایشان دروغزنانند.
هوش مصنوعی: ما حقیقت را به آنها آورده‌ایم و این چیزی نیست جز واقعیت، در حالی که آنها دروغ میگویند.
«مَا اتَّخَذَ اللَّهُ مِنْ وَلَدٍ» هرگز فرزند نگرفت اللَّه تعالی، «وَ ما کانَ مَعَهُ مِنْ إِلهٍ» و با او هرگز خدایی دگر نبود، «إِذاً لَذَهَبَ کُلُّ إِلهٍ بِما خَلَقَ» که اگر ازین هر دو چیزی بودی بر یکدیگر خاستندی و هر یک با سپاه خود با یک سو جستید. «وَ لَعَلا بَعْضُهُمْ عَلی بَعْضٍ» و بر یکدیگر برتری جستندی، «سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا یَصِفُونَ» (۹۱) پاکی و بی عیبی اللَّه را از آنچه ایشان او را بآن صفت میکنند.
هوش مصنوعی: خداوند هرگز فرزندی ندارد و با او خداوندی دیگر نیست. اگر چنین بود، هر یک از خدایان به دنبال آفریده‌های خود می‌رفتند و با هم به جنگ می‌پرداختند و ممکن بود برخی بر برخی دیگر برتری یابند. بنابراین، خداوند از توصیف‌هایی که مردم درباره‌اش میکنند، پاک و بی‌عیب است.
«عالِمِ الْغَیْبِ وَ الشَّهادَةِ» دانای نهان آشکار است، «فَتَعالی عَمَّا یُشْرِکُونَ» (۹۲) برتر از آنست و پاک‌تر از آن که با او انباز بود،.
هوش مصنوعی: دانای نهان و آشکار، برتر و پاک‌تر از آن است که شریکانی برای او قرار دهند.
«قُلْ رَبِّ» بگو خداوند من، «إِمَّا تُرِیَنِّی ما یُوعَدُونَ» (۹۳) اگر با من نمایی چون نمایی هنگام آنچه ایشان را بهم افکنی بآن. «رَبِّ فَلا تَجْعَلْنِی فِی الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ» (۹۴) خداوند من پس مرا آن روز در جمله قوم ستمکاران مکن.
هوش مصنوعی: بگو پروردگار من، اگر به من نشان دهی آنچه را که به آنان وعده داده‌اند، پس خداوندا، مرا در میان ستمکاران قرار مده.
«وَ إِنَّا عَلی أَنْ نُرِیَکَ ما نَعِدُهُمْ لَقادِرُونَ» (۹۵) و ما بر باز نمودن با تو که بایشان چه خواهد بود از عذاب تواناییم.
هوش مصنوعی: ما قادر هستیم که به تو نشان دهیم چه عذابی را برای آنان در نظر گرفته‌ایم.
میبدی