قوله تعالی: «هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً» اوست که فرو فرستاد از آسمان آبی، «لَکُمْ مِنْهُ شَرابٌ» شما از آن می‌آشامید، «وَ مِنْهُ شَجَرٌ» و بآن نبات و درخت می‌پرورید، «فِیهِ تُسِیمُونَ (۱۰)» و در آن چهار پایان می چرانید.
«یُنْبِتُ لَکُمْ بِهِ الزَّرْعَ» می‌رویانیم شما را با آن آب کشت زار، «وَ الزَّیْتُونَ وَ النَّخِیلَ وَ الْأَعْنابَ» و زیتون و خرما و انگور، «وَ مِنْ کُلِّ الثَّمَراتِ» و از هر میوه‌ای، «إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیَةً» در آن نشانیست یکتایی آفریدگار را، «لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ (۱۱)» قومی را که در اندیشند.
«وَ سَخَّرَ لَکُمُ اللَّیْلَ وَ النَّهارَ» و شما را روان کرد آمد شد آن شب و روز، «وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ» و آفتاب و ماه، «وَ النُّجُومُ مُسَخَّراتٌ بِأَمْرِهِ» و ستارگان روان کرد بفرمان او، «إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ» در آن نشانهایی است آشکارا یکتایی آفریدگار را، «لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ (۱۲)» قومی را که دریابند.
«وَ ما ذَرَأَ لَکُمْ فِی الْأَرْضِ» و هر چیز که بیافرید شما را در زمین، «مُخْتَلِفاً أَلْوانُهُ» جدا جدا رنگهای آن، «إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیَةً» در آن نشانی است یکتایی آفریدگار را، «لِقَوْمٍ یَذَّکَّرُونَ (۱۳)» قومی را که دریابند و پند پذیرند.
«وَ هُوَ الَّذِی سَخَّرَ الْبَحْرَ» و او آنست که دریا را نرم کرد، «لِتَأْکُلُوا مِنْهُ لَحْماً طَرِیًّا» تا از آن می‌خورید گوشتی تازه، «وَ تَسْتَخْرِجُوا مِنْهُ حِلْیَةً» و بیرون آرید از آن مروارید، «تَلْبَسُونَها» تا می‌پوشید آن را، «وَ تَرَی الْفُلْکَ مَواخِرَ فِیهِ» و کشتیها می‌بینید در آن روان و آب بران، «وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ» و تا از اقلیم باقلیم از فضل می‌جوئید، «وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ (۱۴)» تا مگر سپاس دارید و آزادی کنید.
«وَ أَلْقی فِی الْأَرْضِ رَواسِیَ» و در افکند در زمین کوه‌های بلند، «أَنْ تَمِیدَ بِکُمْ» تا بنگرداند شما را و بنجنبد زمین و شما بر آن، «وَ أَنْهاراً وَ سُبُلًا» و جویها روان کرد و راهها ساخت شما را، «لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ (۱۵)» تا شما راه می‌برید.
«وَ عَلاماتٍ» و شما را نشانها ساخت، «وَ بِالنَّجْمِ هُمْ یَهْتَدُونَ (۱۶)» می‌درنیابید.
«أَ فَمَنْ یَخْلُقُ کَمَنْ لا یَخْلُقُ» آن کس که آفریند چنو بود که نه آفریند؟
«أَ فَلا تَذَکَّرُونَ (۱۷)» م درنیابید.
«وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ» و اگر در شمار گیرید نیکو داشتهای خدای تعالی، «لا تُحْصُوها» نتوانید که شمارید آن را، «إِنَّ اللَّهَ لَغَفُورٌ رَحِیمٌ (۱۸)» خدای آمرزگار مهربانست براستی.
«وَ اللَّهُ یَعْلَمُ» و اللَّه میداند، «ما تُسِرُّونَ وَ ما تُعْلِنُونَ (۱۹)» آنچ نهان می‌دارید و آنچ آشکارا می‌کنید.
«وَ الَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ» و ایشان که مشرکان ایشان را خدای میخوانند فرود از اللَّه «لا یَخْلُقُونَ شَیْئاً» هیچیز نیافرینند، «وَ هُمْ یُخْلَقُونَ (۲۰)» و ایشان خود آفریده‌اند.
«أَمْواتٌ غَیْرُ أَحْیاءٍ» و ایشان خود مردگانند نه زندگان، «وَ ما یَشْعُرُونَ أَیَّانَ یُبْعَثُونَ (۲۱)» و ندانند که ایشان را کی برانگیزانند و کی برخیزانند.
«إِلهُکُمْ إِلهٌ واحِدٌ» خدای شما خدای یکتاست، «فَالَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ» ایشان که بنه می‌گروند بروز رستاخیز، «قُلُوبُهُمْ مُنْکِرَةٌ» دلهای ایشان راستی را ناپذیرنده است با آن بیگانه، «وَ هُمْ مُسْتَکْبِرُونَ (۲۲» و ایشان از آن گردنکش.
«لا جَرَمَ أَنَّ اللَّهَ یَعْلَمُ» براستی که اللَّه میداند، «ما یُسِرُّونَ وَ ما یُعْلِنُونَ» آنچ نهان می‌دارند و آنچ آشکارا می‌کنند «إِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُسْتَکْبِرِینَ (۲۳)» که اللَّه گردنکشان را دوست ندارد.
«وَ إِذا قِیلَ لَهُمْ ما ذا أَنْزَلَ رَبُّکُمْ» و چون ایشان را گویند چه چیزست که فرو فرستاد خداوند شما، «قالُوا أَساطِیرُ الْأَوَّلِینَ (۲۴)» گویند افسانه پیشینیان.
«لِیَحْمِلُوا أَوْزارَهُمْ کامِلَةً یَوْمَ الْقِیامَةِ» تا بر دارند بارهای گران خویش همه روز رستاخیز، «وَ مِنْ أَوْزارِ الَّذِینَ یُضِلُّونَهُمْ بِغَیْرِ عِلْمٍ» و بارهای ایشان که گمراه کردند ایشان را بنادانی، «أَلا ساءَ ما یَزِرُونَ (۲۵)» بد باری که می‌کشند ایشان که بار کفر می‌کشند.
«قَدْ مَکَرَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ» ساز ساختند و کوشیدند ایشان که از پیش بودند، «فَأَتَی اللَّهُ بُنْیانَهُمْ» فرمان خدای تعالی آمد بآن بنا که افراشته بودند، «مِنَ الْقَواعِدِ» از زیر بر کند آن را، «فخر علیهم السّقف من فوقهم تا کار از زبر بر ایشان افتاد، «وَ أَتاهُمُ الْعَذابُ مِنْ حَیْثُ لا یَشْعُرُونَ (۲۶)» و بایشان آمد عذاب از آنجا که ندانستند.
«ثُمَّ یَوْمَ الْقِیامَةِ یُخْزِیهِمْ» پس آن گه روز رستاخیز ایشان را رسوا کند، «وَ یَقُولُ» و ایشان را گوید، «أَیْنَ شُرَکائِیَ الَّذِینَ کُنْتُمْ تُشَاقُّونَ فِیهِمْ» کجااند آن انباز خواندگان من که از بهر ایشان و با ایشان خلاف و ستیز می‌کردید.
«قالَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ» خدا شناسان گویند، «إِنَّ الْخِزْیَ الْیَوْمَ» که رسوایی امروز، «وَ السُّوءَ عَلَی الْکافِرِینَ (۲۷)» و بد عذاب امروز بر کافرانست.
«الَّذِینَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ» ایشان که فریشتگان می‌میراند ایشان را، «ظالِمِی أَنْفُسِهِمْ» و ایشان ستمکاران بر تن خویش، «فَأَلْقَوُا السَّلَمَ» خویشتن دهند در دست فریشتگان و خویشتن بیفکنند ایشان را، «ما کُنَّا نَعْمَلُ مِنْ سُوءٍ» و گویند ما هرگز هیچ بد نکردیم، «بَلی إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (۲۸)» جواب دهند ایشان را که بلی کردید، اللَّه داناست بآنچ می‌کردید.
«فَادْخُلُوا أَبْوابَ جَهَنَّمَ» در روید از درهای دوزخ، «خالِدِینَ فِیها» جاویدان در آن، «فَلَبِئْسَ مَثْوَی الْمُتَکَبِّرِینَ (۲۹)» و بد جایگاهست گردنکشان را.
برگردان به زبان ساده
قوله تعالی: «هُوَ الَّذِی أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً» اوست که فرو فرستاد از آسمان آبی، «لَکُمْ مِنْهُ شَرابٌ» شما از آن می‌آشامید، «وَ مِنْهُ شَجَرٌ» و بآن نبات و درخت می‌پرورید، «فِیهِ تُسِیمُونَ (۱۰)» و در آن چهار پایان می چرانید.
هوش مصنوعی: اوست که از آسمان آب را نازل کرد. شما از آن آب می‌نوشید و با آن گیاهان و درختان می‌رویانید و در آنجا دام‌هایتان را می‌چراندید.
«یُنْبِتُ لَکُمْ بِهِ الزَّرْعَ» می‌رویانیم شما را با آن آب کشت زار، «وَ الزَّیْتُونَ وَ النَّخِیلَ وَ الْأَعْنابَ» و زیتون و خرما و انگور، «وَ مِنْ کُلِّ الثَّمَراتِ» و از هر میوه‌ای، «إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیَةً» در آن نشانیست یکتایی آفریدگار را، «لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ (۱۱)» قومی را که در اندیشند.
هوش مصنوعی: ما با آن آب کشت و زرع، برای شما زراعت می‌رویانیم و زیتون و خرما و انگور تولید می‌کنیم و از هر نوع میوه‌ای برای شما می‌کاریم. در این امر نشانه‌ای است برای مردمی که در اندیشه و تفکر هستند.
«وَ سَخَّرَ لَکُمُ اللَّیْلَ وَ النَّهارَ» و شما را روان کرد آمد شد آن شب و روز، «وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ» و آفتاب و ماه، «وَ النُّجُومُ مُسَخَّراتٌ بِأَمْرِهِ» و ستارگان روان کرد بفرمان او، «إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیاتٍ» در آن نشانهایی است آشکارا یکتایی آفریدگار را، «لِقَوْمٍ یَعْقِلُونَ (۱۲)» قومی را که دریابند.
هوش مصنوعی: خداوند شب و روز را برای شما تسخیر کرده است و همچنین آفتاب و ماه را. ستارگان نیز به فرمان او در حال حرکت هستند. در اینها نشانه‌های روشنی از یگانگی خداوند وجود دارد، برای کسانی که می‌توانند درک کنند.
«وَ ما ذَرَأَ لَکُمْ فِی الْأَرْضِ» و هر چیز که بیافرید شما را در زمین، «مُخْتَلِفاً أَلْوانُهُ» جدا جدا رنگهای آن، «إِنَّ فِی ذلِکَ لَآیَةً» در آن نشانی است یکتایی آفریدگار را، «لِقَوْمٍ یَذَّکَّرُونَ (۱۳)» قومی را که دریابند و پند پذیرند.
هوش مصنوعی: و هر چه را که در زمین برای شما آفریده است، با رنگهای متنوع و مختلفی است. در این موضوع نشانه‌ای است برای افرادی که تفکر می‌کنند و می‌توانند پند بگیرند.
«وَ هُوَ الَّذِی سَخَّرَ الْبَحْرَ» و او آنست که دریا را نرم کرد، «لِتَأْکُلُوا مِنْهُ لَحْماً طَرِیًّا» تا از آن می‌خورید گوشتی تازه، «وَ تَسْتَخْرِجُوا مِنْهُ حِلْیَةً» و بیرون آرید از آن مروارید، «تَلْبَسُونَها» تا می‌پوشید آن را، «وَ تَرَی الْفُلْکَ مَواخِرَ فِیهِ» و کشتیها می‌بینید در آن روان و آب بران، «وَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ» و تا از اقلیم باقلیم از فضل می‌جوئید، «وَ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ (۱۴)» تا مگر سپاس دارید و آزادی کنید.
هوش مصنوعی: اوست که دریا را برای شما رام کرده است تا از آن گوشت تازه بخورید و از آن مروارید بیرون بیاورید که آن را بپوشید. همچنین کشتیها را در دریا در حال حرکت می‌بنید و می‌توانید از نعمت‌های آن بهره‌مند شوید، تا شاید شکرگزار باشید و نعمت‌ها را قدر بدانید.
«وَ أَلْقی فِی الْأَرْضِ رَواسِیَ» و در افکند در زمین کوه‌های بلند، «أَنْ تَمِیدَ بِکُمْ» تا بنگرداند شما را و بنجنبد زمین و شما بر آن، «وَ أَنْهاراً وَ سُبُلًا» و جویها روان کرد و راهها ساخت شما را، «لَعَلَّکُمْ تَهْتَدُونَ (۱۵)» تا شما راه می‌برید.
هوش مصنوعی: و زمین را با کوه‌های بلندی استوار کرد تا زمین شما را نلرزاند و همچنین جویها و راه‌هایی را به وجود آورد تا بتوانید درست حرکت کنید و به راه راست هدایت شوید.
«وَ عَلاماتٍ» و شما را نشانها ساخت، «وَ بِالنَّجْمِ هُمْ یَهْتَدُونَ (۱۶)» می‌درنیابید.
هوش مصنوعی: «و نشانه‌هایی قرار داده است و با ستاره‌ها راهنمایی می‌شوند.»
«أَ فَمَنْ یَخْلُقُ کَمَنْ لا یَخْلُقُ» آن کس که آفریند چنو بود که نه آفریند؟
هوش مصنوعی: آیا کسی که چیزی می‌آفریند با کسی که هیچ چیز نمی‌آفریند برابر است؟
«أَ فَلا تَذَکَّرُونَ (۱۷)» م درنیابید.
هوش مصنوعی: آیا شما تأمل نمی‌کنید؟
«وَ إِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ» و اگر در شمار گیرید نیکو داشتهای خدای تعالی، «لا تُحْصُوها» نتوانید که شمارید آن را، «إِنَّ اللَّهَ لَغَفُورٌ رَحِیمٌ (۱۸)» خدای آمرزگار مهربانست براستی.
هوش مصنوعی: اگر بخواهید نعمت‌های خداوند را بشمارید، نمی‌توانید تمام آنها را حساب کنید. به‌راستی، خداوند آمرزنده و مهربان است.
«وَ اللَّهُ یَعْلَمُ» و اللَّه میداند، «ما تُسِرُّونَ وَ ما تُعْلِنُونَ (۱۹)» آنچ نهان می‌دارید و آنچ آشکارا می‌کنید.
هوش مصنوعی: خداوند میداند چه چیزهایی را پنهان می‌کنید و چه چیزهایی را آشکار می‌سازید.
«وَ الَّذِینَ یَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ» و ایشان که مشرکان ایشان را خدای میخوانند فرود از اللَّه «لا یَخْلُقُونَ شَیْئاً» هیچیز نیافرینند، «وَ هُمْ یُخْلَقُونَ (۲۰)» و ایشان خود آفریده‌اند.
هوش مصنوعی: و کسانی که غیر از خدا را می‌پرستند، چیزی نمی‌آفرینند و خودشان نیز آفریده شده‌اند.
«أَمْواتٌ غَیْرُ أَحْیاءٍ» و ایشان خود مردگانند نه زندگان، «وَ ما یَشْعُرُونَ أَیَّانَ یُبْعَثُونَ (۲۱)» و ندانند که ایشان را کی برانگیزانند و کی برخیزانند.
هوش مصنوعی: آنها مرده‌هایی هستند که هیچ حیات و زندگی در آنها وجود ندارد و نمی‌دانند که چه زمانی دوباره زنده می‌شوند و یا چه زمانی به زندگی بازخواهند گشت.
«إِلهُکُمْ إِلهٌ واحِدٌ» خدای شما خدای یکتاست، «فَالَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ» ایشان که بنه می‌گروند بروز رستاخیز، «قُلُوبُهُمْ مُنْکِرَةٌ» دلهای ایشان راستی را ناپذیرنده است با آن بیگانه، «وَ هُمْ مُسْتَکْبِرُونَ (۲۲» و ایشان از آن گردنکش.
هوش مصنوعی: خدای شما تنها یک خداست. افرادی که به روز قیامت ایمان ندارند، دل‌هایشان حقیقت را نمی‌پذیرد و از آن سر باز می‌زنند و بر خود می‌بالند.
«لا جَرَمَ أَنَّ اللَّهَ یَعْلَمُ» براستی که اللَّه میداند، «ما یُسِرُّونَ وَ ما یُعْلِنُونَ» آنچ نهان می‌دارند و آنچ آشکارا می‌کنند «إِنَّهُ لا یُحِبُّ الْمُسْتَکْبِرِینَ (۲۳)» که اللَّه گردنکشان را دوست ندارد.
هوش مصنوعی: براستی که خداوند به همه چیز آگاهی دارد، هم آنچه را که در دل‌ها پنهان می‌دارند و هم آنچه را که به زبان می‌آورند. خداوند گردنکشان را دوست ندارد.
«وَ إِذا قِیلَ لَهُمْ ما ذا أَنْزَلَ رَبُّکُمْ» و چون ایشان را گویند چه چیزست که فرو فرستاد خداوند شما، «قالُوا أَساطِیرُ الْأَوَّلِینَ (۲۴)» گویند افسانه پیشینیان.
هوش مصنوعی: و هنگامی که از آنها پرسیده می‌شود که پروردگارتان چه چیزی نازل کرده است، پاسخ می‌دهند که اینها فقط افسانه‌های گذشتگان است.
«لِیَحْمِلُوا أَوْزارَهُمْ کامِلَةً یَوْمَ الْقِیامَةِ» تا بر دارند بارهای گران خویش همه روز رستاخیز، «وَ مِنْ أَوْزارِ الَّذِینَ یُضِلُّونَهُمْ بِغَیْرِ عِلْمٍ» و بارهای ایشان که گمراه کردند ایشان را بنادانی، «أَلا ساءَ ما یَزِرُونَ (۲۵)» بد باری که می‌کشند ایشان که بار کفر می‌کشند.
هوش مصنوعی: در روز قیامت، افراد باید بار سنگین گناهان خود را به‌طور کامل بکشند و همچنین بار گمراه‌کنندگانی که بدون علم و آگاهی آنان را به انحراف واداشته‌اند. این واقعا بار سنگینی است که بر دوش آنان است و بسیار بد است که چنین بارهایی را برمی‌دارند.
«قَدْ مَکَرَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ» ساز ساختند و کوشیدند ایشان که از پیش بودند، «فَأَتَی اللَّهُ بُنْیانَهُمْ» فرمان خدای تعالی آمد بآن بنا که افراشته بودند، «مِنَ الْقَواعِدِ» از زیر بر کند آن را، «فخر علیهم السّقف من فوقهم تا کار از زبر بر ایشان افتاد، «وَ أَتاهُمُ الْعَذابُ مِنْ حَیْثُ لا یَشْعُرُونَ (۲۶)» و بایشان آمد عذاب از آنجا که ندانستند.
هوش مصنوعی: کسانی که پیش از آنها بودند، نقشه‌هایی کشیدند و تلاش کردند. اما فرمان خداوند آمد و ساخت و ساز آنها را از زیر ویران کرد. سقف بر سرشان فرو افتاد و عذاب از جایی که هیچ تصوری نداشتند بر آنها نازل شد.
«ثُمَّ یَوْمَ الْقِیامَةِ یُخْزِیهِمْ» پس آن گه روز رستاخیز ایشان را رسوا کند، «وَ یَقُولُ» و ایشان را گوید، «أَیْنَ شُرَکائِیَ الَّذِینَ کُنْتُمْ تُشَاقُّونَ فِیهِمْ» کجااند آن انباز خواندگان من که از بهر ایشان و با ایشان خلاف و ستیز می‌کردید.
هوش مصنوعی: در روز قیامت، خداوند آنها را رسوا می‌کند و به آنها می‌گوید: کجاست آن شریکانی که شما به خاطر آنها با من مخالفت می‌کردید؟
«قالَ الَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ» خدا شناسان گویند، «إِنَّ الْخِزْیَ الْیَوْمَ» که رسوایی امروز، «وَ السُّوءَ عَلَی الْکافِرِینَ (۲۷)» و بد عذاب امروز بر کافرانست.
هوش مصنوعی: دانشمندان خداشناسی می‌گویند: "امروز رسوایی و عذاب سخت بر کافران نازل می‌شود."
«الَّذِینَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِکَةُ» ایشان که فریشتگان می‌میراند ایشان را، «ظالِمِی أَنْفُسِهِمْ» و ایشان ستمکاران بر تن خویش، «فَأَلْقَوُا السَّلَمَ» خویشتن دهند در دست فریشتگان و خویشتن بیفکنند ایشان را، «ما کُنَّا نَعْمَلُ مِنْ سُوءٍ» و گویند ما هرگز هیچ بد نکردیم، «بَلی إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ (۲۸)» جواب دهند ایشان را که بلی کردید، اللَّه داناست بآنچ می‌کردید.
هوش مصنوعی: افرادی که فرشتگان جانشان را می‌گیرند، کسانی هستند که بر خود ستم کرده‌اند. آنها خود را در برابر فرشتگان قرار می‌دهند و از آنها می‌خواهند که آنها را ببخشند و می‌گویند ما هیچ کار بدی نکرده‌ایم. اما فرشتگان به آنها پاسخ می‌دهند که نه، شما چنین کردید و خداوند به آنچه که شما انجام می‌دادید آگاه است.
«فَادْخُلُوا أَبْوابَ جَهَنَّمَ» در روید از درهای دوزخ، «خالِدِینَ فِیها» جاویدان در آن، «فَلَبِئْسَ مَثْوَی الْمُتَکَبِّرِینَ (۲۹)» و بد جایگاهست گردنکشان را.
هوش مصنوعی: این آیات به ورود به دوزخ اشاره دارند، جایی که افراد متکبر و گردنکش جاودانه در آن قرار می‌گیرند. این مکان به عنوان محل بدی برای آنها توصیف شده است.
میبدی