گنجور

۳ - النوبة الاولى

قوله تعالی: هُوَ الَّذِی یُسَیِّرُکُمْ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ در خشک و در دریا می‌رواند شما را او آنست، حَتَّی إِذا کُنْتُمْ فِی الْفُلْکِ تا آن گه که شما در کشتی باشید هنگامی، وَ جَرَیْنَ بِهِمْ و کشتی میرود و ایشان در آن، بِرِیحٍ طَیِّبَةٍ ببادی خوش، وَ فَرِحُوا بِها و ایشان بآن باد شادان، جاءَتْها رِیحٌ عاصِفٌ بان کشتی آید ناگاه بادی کشتی‌شکن، وَ جاءَهُمُ الْمَوْجُ مِنْ کُلِّ مَکانٍ و موج آید ایشان را از هر سوی، وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ أُحِیطَ بِهِمْ و چنان دانند که هلاک ایشان بود، دَعَوُا اللَّهَ خدای را خوانند، مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ دعا و عذر و بیم و امید او را خالص کرده، لَئِنْ أَنْجَیْتَنا مِنْ هذِهِ و گویند اگر باز رهانی ما را ازین بیم، لَنَکُونَنَّ مِنَ الشَّاکِرِینَ. (۲۲) حقّا که ما ترا از سپاس دارانیم و از نعمت شناسان.

فَلَمَّا أَنْجاهُمْ چون باز رهاند ایشان را، إِذا هُمْ یَبْغُونَ فِی الْأَرْضِ چون در نگری باز افزونی جستن و ستمکاری درگیرند در زمین، بِغَیْرِ الْحَقِّ بناسزا و ناحق، یا أَیُّهَا النَّاسُ ای مردمان، إِنَّما بَغْیُکُمْ عَلی‌ أَنْفُسِکُمْ این افزونی جستن شما بر یکدیگر و این ستمکاری بر خویشتن، مَتاعَ الْحَیاةِ الدُّنْیا روزی چند است زندگانی این جهان ناپاینده، ثُمَّ إِلَیْنا مَرْجِعُکُمْ آن گه با ماست بازگشت شما فَنُنَبِّئُکُمْ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ. (۲۳) پس شما را خبر کنیم بآنچه میکردید در زندگانی این جهانی.

إِنَّما مَثَلُ الْحَیاةِ الدُّنْیا مثل زندگانی این جهانی کَماءٍ أَنْزَلْناهُ مِنَ السَّماءِ راست همچون آبی است که فرو فرستادیم از آسمان، فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الْأَرْضِ تا بآن آب رستنیها رست در زمین آمیغ، مِمَّا یَأْکُلُ النَّاسُ وَ الْأَنْعامُ از آنچه مردم خورد و چهارپایان، حَتَّی إِذا أَخَذَتِ الْأَرْضُ زُخْرُفَها تا زمین آرایش خویش گرفت، وَ ازَّیَّنَتْ و آراسته گشت، وَ ظَنَّ أَهْلُها و چنان دانند خداوندان آن أَنَّهُمْ قادِرُونَ عَلَیْها که و پادشاه گشتند بران، أَتاها أَمْرُنا بآن رسد فرمان ما، لَیْلًا أَوْ نَهاراً شب یا روز، فَجَعَلْناها حَصِیداً آن را ریزیده و پژمرده چون کاه دروده کردیم، کَأَنْ لَمْ تَغْنَ بِالْأَمْسِ گویی دی خود هیچ نبود، کَذلِکَ نُفَصِّلُ الْآیاتِ هم چنین سخنان خویش گشاده و روشن میفرستیم، لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ. (۲۴) ایشان را که در آن بیندیشند.

وَ اللَّهُ یَدْعُوا إِلی‌ دارِ السَّلامِ اللَّه با سرای سلامت میخواند، وَ یَهْدِی مَنْ یَشاءُ و راه مینماید و او را که خواهد، إِلی‌ صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ. (۲۵)

براه پاینده راست.

لِلَّذِینَ أَحْسَنُوا ایشان را است که نیکویی کردند، الْحُسْنی‌ نیکوتر از آنچه ایشان کردند، وَ زِیادَةٌ و نیز افزونی از ناخواسته و نابیوسیده، وَ لا یَرْهَقُ وُجُوهَهُمْ و بران رویهای ایشان نه نشیند، قَتَرٌ وَ لا ذِلَّةٌ گردی و نه خواری، أُولئِکَ أَصْحابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِیها خالِدُونَ. (۲۶) ایشانند بهشتیان، جاویدان در آن.

وَ الَّذِینَ کَسَبُوا السَّیِّئاتِ و ایشان که بدیها کردند، جَزاءُ سَیِّئَةٍ بِمِثْلِها ایشان را است پاداش هر بدی هم چنان، وَ تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ و خواری فراسرهای ایشان نشیند، ما لَهُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ عاصِمٍ ایشان را کس نه که ایشان را از خدای نگه دارد، کَأَنَّما أُغْشِیَتْ وُجُوهُهُمْ چنان که پنداری که در رویهای ایشان کشیدند، قِطَعاً مِنَ اللَّیْلِ مُظْلِماً پاره‌هایی از شب تاریک، أُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِیها خالِدُونَ. (۲۷) ایشانند دوزخیان در آتش جاویدان.

۲ - النوبة الثالثة: قوله تعالی: إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ یَهْدِیهِمْ رَبُّهُمْ... الآیة. از روی اشارت بر ذوق اهل معرفت، این آیت رمزی دیگر دارد. میگوید مؤمنان و نیک مردان بحقیقت ایشان‌اند که احدیّت ایشان را بنعمت کرم در قباب غیرت بدارد، و بحسن عنایت پرورد، بمعرفت خودشان راه دهد، و بصحبت خود نزدیک گرداند، تا او را یگانه شوند و از غیر او بیگانه شوند. پیر طریقت گفت توحید نه همه آنست که او را یگانه دانی توحید حقیقی آنست که او را یگانه باشی وز غیر او بیگانه باشی، بدایت عنایت آنست که ایشان را قصدی دهد غیبی تا ایشان را از جهان باز برد چون فرد شود آن گه وصال فرد را بشاید.۳ - النوبة الثانیة: قوله تعالی هُوَ الَّذِی یُسَیِّرُکُمْ ای یحملکم علی السّیر و یجعلکم قادرین علی قطع المسافات فِی الْبَرِّ بالازجل و الدّواب وَ الْبَحْرِ بالسّفن الجاریة فی البحار. البرّ: الارض الواسعة. و البحر: مستقرّ الماء. قرائت عبد اللَّه شامی ینشرکم بفتح یا و بنون و شین، من نشر ینشر هم چنان که جایی دیگر گفت وَ بَثَّ فِیها مِنْ کُلِّ دَابَّةٍ باین قرائت معنی آنست که: شما را می‌پراکند و میخیزاند و میرواند در دشت و در دریا. و فیه حجة علی القدریة فی خلق الافعال لانّ السیر فعل متصرف فی الخیر و الشر لا محالة و اللَّه یسیّر کل سائر کما تری، آن گه شرح فرادریا داد: حَتَّی إِذا کُنْتُمْ فِی الْفُلْکِ فلک هم واحد است و هم جمع بواحد مذکر است چنان که گفت: فِی الْفُلْکِ الْمَشْحُونِ و بجمع مؤنث است چنان که گفت: وَ الْفُلْکِ الَّتِی تَجْرِی فِی الْبَحْرِ وَ جَرَیْنَ بِهِمْ ای جرت السفن بمن رکبها فی البحر. مخاطبه با خبر گشت و عرب چنین کنند، و در قرآن از این باب هست. و قال الشّاعر:

اطلاعات

منبع اولیه: کتابخانهٔ تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

قوله تعالی: هُوَ الَّذِی یُسَیِّرُکُمْ فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ در خشک و در دریا می‌رواند شما را او آنست، حَتَّی إِذا کُنْتُمْ فِی الْفُلْکِ تا آن گه که شما در کشتی باشید هنگامی، وَ جَرَیْنَ بِهِمْ و کشتی میرود و ایشان در آن، بِرِیحٍ طَیِّبَةٍ ببادی خوش، وَ فَرِحُوا بِها و ایشان بآن باد شادان، جاءَتْها رِیحٌ عاصِفٌ بان کشتی آید ناگاه بادی کشتی‌شکن، وَ جاءَهُمُ الْمَوْجُ مِنْ کُلِّ مَکانٍ و موج آید ایشان را از هر سوی، وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ أُحِیطَ بِهِمْ و چنان دانند که هلاک ایشان بود، دَعَوُا اللَّهَ خدای را خوانند، مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ دعا و عذر و بیم و امید او را خالص کرده، لَئِنْ أَنْجَیْتَنا مِنْ هذِهِ و گویند اگر باز رهانی ما را ازین بیم، لَنَکُونَنَّ مِنَ الشَّاکِرِینَ. (۲۲) حقّا که ما ترا از سپاس دارانیم و از نعمت شناسان.
هوش مصنوعی: آیه می‌گوید که او کسی است که شما را در خشکی و دریا می‌چرخاند. وقتی که در کشتی هستید و کشتی با باد خوش می‌رود، شما از این باد خوشحال می‌شوید. ناگهان باد طوفانی و شدیدی می‌وزد و موج‌ها از هر طرف به سمت شما می‌آیند و تصور می‌کنید که در خطر غرق شدن هستید. در آن لحظه، به دعا و استغاثه به خداوند می‌پردازید و با نیت خالص از او درخواست نجات می‌کنید و می‌گویید اگر ما را از این خطر نجات دهی، به یقین از سپاس‌گزاران خواهیم بود.
فَلَمَّا أَنْجاهُمْ چون باز رهاند ایشان را، إِذا هُمْ یَبْغُونَ فِی الْأَرْضِ چون در نگری باز افزونی جستن و ستمکاری درگیرند در زمین، بِغَیْرِ الْحَقِّ بناسزا و ناحق، یا أَیُّهَا النَّاسُ ای مردمان، إِنَّما بَغْیُکُمْ عَلی‌ أَنْفُسِکُمْ این افزونی جستن شما بر یکدیگر و این ستمکاری بر خویشتن، مَتاعَ الْحَیاةِ الدُّنْیا روزی چند است زندگانی این جهان ناپاینده، ثُمَّ إِلَیْنا مَرْجِعُکُمْ آن گه با ماست بازگشت شما فَنُنَبِّئُکُمْ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ. (۲۳) پس شما را خبر کنیم بآنچه میکردید در زندگانی این جهانی.
هوش مصنوعی: زمانی که خداوند آنها را نجات داد، ناگهان متوجه شدند که در زمین به دنبال ظلم و ستم و افزون‌طلبی هستند، بدون اینکه حق را رعایت کنند و به یکدیگر آسیب می‌زنند. ای مردم، بدانید که این ظلم و ستم شما به خودتان برمی‌گردد. زندگی در این دنیا فقط مدتی کوتاه است و بعد از آن بازگشت شما به سوی ماست، پس در آن جا به شما می گوییم که چه کارهایی را در زندگی‌تان انجام داده‌اید.
إِنَّما مَثَلُ الْحَیاةِ الدُّنْیا مثل زندگانی این جهانی کَماءٍ أَنْزَلْناهُ مِنَ السَّماءِ راست همچون آبی است که فرو فرستادیم از آسمان، فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الْأَرْضِ تا بآن آب رستنیها رست در زمین آمیغ، مِمَّا یَأْکُلُ النَّاسُ وَ الْأَنْعامُ از آنچه مردم خورد و چهارپایان، حَتَّی إِذا أَخَذَتِ الْأَرْضُ زُخْرُفَها تا زمین آرایش خویش گرفت، وَ ازَّیَّنَتْ و آراسته گشت، وَ ظَنَّ أَهْلُها و چنان دانند خداوندان آن أَنَّهُمْ قادِرُونَ عَلَیْها که و پادشاه گشتند بران، أَتاها أَمْرُنا بآن رسد فرمان ما، لَیْلًا أَوْ نَهاراً شب یا روز، فَجَعَلْناها حَصِیداً آن را ریزیده و پژمرده چون کاه دروده کردیم، کَأَنْ لَمْ تَغْنَ بِالْأَمْسِ گویی دی خود هیچ نبود، کَذلِکَ نُفَصِّلُ الْآیاتِ هم چنین سخنان خویش گشاده و روشن میفرستیم، لِقَوْمٍ یَتَفَکَّرُونَ. (۲۴) ایشان را که در آن بیندیشند.
هوش مصنوعی: زندگی دنیا مشابه آبی است که از آسمان نازل می‌شود. این آب با گیاهان زمین ترکیب می‌شود و آن‌ها به رویش درمی‌آیند، چیزی که مردم و چهارپایان از آن می‌خورند. سپس زمانی می‌رسد که زمین زیبایی خود را به نمایش می‌گذارد و آراسته می‌شود و اهل آن گمان می‌کنند که بر آن تسلط یافته‌اند. اما ناگهان فرمان ما بر آن نازل می‌شود، چه در شب و چه در روز، و آن زمین به گونه‌ای خشک و پژمرده می‌شود که گویی دیروز هیچ چیز نبوده است. ما چنین آیات خود را برای مردمی که تفکر می‌کنند، روشن و واضح بیان می‌کنیم.
وَ اللَّهُ یَدْعُوا إِلی‌ دارِ السَّلامِ اللَّه با سرای سلامت میخواند، وَ یَهْدِی مَنْ یَشاءُ و راه مینماید و او را که خواهد، إِلی‌ صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ. (۲۵)
هوش مصنوعی: خداوند مردم را به سرایی که سرشار از سلامتی است دعوت می‌کند و هر کس را که بخواهد، به راهی راست هدایت می‌کند.
براه پاینده راست.
هوش مصنوعی: با سربلندی به راه درست ادامه دهید.
لِلَّذِینَ أَحْسَنُوا ایشان را است که نیکویی کردند، الْحُسْنی‌ نیکوتر از آنچه ایشان کردند، وَ زِیادَةٌ و نیز افزونی از ناخواسته و نابیوسیده، وَ لا یَرْهَقُ وُجُوهَهُمْ و بران رویهای ایشان نه نشیند، قَتَرٌ وَ لا ذِلَّةٌ گردی و نه خواری، أُولئِکَ أَصْحابُ الْجَنَّةِ هُمْ فِیها خالِدُونَ. (۲۶) ایشانند بهشتیان، جاویدان در آن.
هوش مصنوعی: کسانی که نیکوکارند، عایدی خوبی خواهند داشت که بهتر از کارهایشان است و علاوه بر آن، برکت و افزونی نیز نصیبشان خواهد شد. بر چهره‌های آنان نه گرد ذلت خواهد نشیند و نه خواری؛ اینان اهل بهشت هستند و در آن جاویدان خواهند بود.
وَ الَّذِینَ کَسَبُوا السَّیِّئاتِ و ایشان که بدیها کردند، جَزاءُ سَیِّئَةٍ بِمِثْلِها ایشان را است پاداش هر بدی هم چنان، وَ تَرْهَقُهُمْ ذِلَّةٌ و خواری فراسرهای ایشان نشیند، ما لَهُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ عاصِمٍ ایشان را کس نه که ایشان را از خدای نگه دارد، کَأَنَّما أُغْشِیَتْ وُجُوهُهُمْ چنان که پنداری که در رویهای ایشان کشیدند، قِطَعاً مِنَ اللَّیْلِ مُظْلِماً پاره‌هایی از شب تاریک، أُولئِکَ أَصْحابُ النَّارِ هُمْ فِیها خالِدُونَ. (۲۷) ایشانند دوزخیان در آتش جاویدان.
هوش مصنوعی: کسانی که کارهای بد انجام داده‌اند، پاداش هر بدی را به همان اندازه دریافت می‌کنند و خواری بر سرشان خواهد بود. هیچ چیز نیست که آنها را از عذاب خدا نجات دهد. گویی صورت‌های آنها به قطعاتی از شب تاریک پوشانده شده است. اینان دوزخیان هستند که در آتش جاویدان خواهند ماند.