قوله تعالی: وَ یَوْمَ نَحْشُرُهُمْ جَمِیعاً آن روز که ایشان را با هم آریم همگان ثُمَّ نَقُولُ لِلَّذِینَ أَشْرَکُوا آن گه گوئیم ایشان را که خداوند خویش را انباز گفتند مَکانَکُمْ بر جای باشید أَنْتُمْ وَ شُرَکاؤُکُمْ هم شما و هم انبازان خویش که مرا می‌گفتید فَزَیَّلْنا بَیْنَهُمْ میان ایشان جدایی افکنیم وَ قالَ شُرَکاؤُهُمْ آن گه آن شرکا گویند ما کُنْتُمْ إِیَّانا تَعْبُدُونَ (۲۸) هرگز شما ما را نپرسیدید فَکَفی بِاللَّهِ شَهِیداً بَیْنَنا وَ بَیْنَکُمْ میان ما و میان شما خدای گواه بسنده است إِنْ کُنَّا عَنْ عِبادَتِکُمْ لَغافِلِینَ (۲۹) که ما از پرستش شما هرگز آگاه نبودیم.
هُنالِکَ آنجا تَبْلُوا کُلُّ نَفْسٍ ما أَسْلَفَتْ برگیرد هر تنی کرد خویش و پاداش آنچه پیش فرا فرستاد وَ رُدُّوا إِلَی اللَّهِ و باز برند ایشان را از تعلّل و تعلّق با حقیقت حکم اللَّه که در آن کرد.
مَوْلاهُمُ الْحَقِّ خداوند ایشان مدبّر و متولّی کار ایشان خدا است براستی و سزا وَ ضَلَّ عَنْهُمْ ما کانُوا یَفْتَرُونَ (۳۰) و هر چه جز از او که می‌پنداشتند و می‌فرا ساختند و می‌پرستیدند همه گم گشت.
قُلْ بگو مَنْ یَرْزُقُکُمْ آن کیست که روزی میدهد شما را مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ از آسمان و زمین أَمَّنْ یَمْلِکُ السَّمْعَ وَ الْأَبْصارَ یا آن کیست که شنوایی در گوشها و بینایی در چشمها آفریند و آن تواند وَ مَنْ یُخْرِجُ الْحَیَّ مِنَ الْمَیِّتِ وَ یُخْرِجُ الْمَیِّتَ مِنَ الْحَیِّ و کیست آنکه بیرون آرد زنده از مرده و بیرون می‌آرد مرده از زنده وَ مَنْ یُدَبِّرُ الْأَمْرَ و آن کیست که کار میراند و میسازد و میدارد و ساخته می‌سپارد فَسَیَقُولُونَ اللَّهُ تا گویند ایشان اللَّه است فَقُلْ أَ فَلا تَتَّقُونَ (۳۱) پس ایشان را گوی بنه پرهیزید از خشم و عذاب او.
فَذلِکُمُ اللَّهُ او که آن میکند اللَّه است رَبُّکُمُ الْحَقُّ خداوند شما براستی و سزا فَما ذا بَعْدَ الْحَقِّ إِلَّا الضَّلالُ پس راستی چیست جز از گمراهی؟
فَأَنَّی تُصْرَفُونَ (۳۲) شما را ازو چون بر می‌گردانند؟
کَذلِکَ حَقَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ آن آنست که درست و راست و بودنی از خدا سخن برفت عَلَی الَّذِینَ فَسَقُوا بحکم بر ایشان که اینجا فاسق‌اند أَنَّهُمْ لا یُؤْمِنُونَ (۳۳) که ایشان نتوانند گروید.
قُلْ بگوی هَلْ مِنْ شُرَکائِکُمْ از این انبازان شما کس هست؟
مَنْ یَبْدَؤُا الْخَلْقَ که خلق درین جهان آرد و ایشان را جهان سازد؟ ثُمَّ یُعِیدُهُ پس باز جهان دیگر برد قُلِ اللَّهُ هم تو گوی خدایست یَبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ یُعِیدُهُ که امروز این جهانیان را جهان سازد و باز فردا ایشان را جهان سازد فَأَنَّی تُؤْفَکُونَ (۳۴) شما را ازو چون می‌برگردانند؟
قُلْ هَلْ مِنْ شُرَکائِکُمْ بگوی هست از این انبازان شما مَنْ یَهْدِی إِلَی الْحَقِّ کسی که راه نماید براستی؟ قُلِ اللَّهُ یَهْدِی لِلْحَقِّ گوی خدای آنست که راه نماید براستی أَ فَمَنْ یَهْدِی إِلَی الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ یُتَّبَعَ پس آن کس که راه نماید براستی سزاتر است که بر طاعت او روند؟ أَمَّنْ لا یَهِدِّی إِلَّا أَنْ یُهْدی یا آن کس که راه ننماید مگر که او را راه نمایند؟ فَما لَکُمْ کَیْفَ تَحْکُمُونَ (۳۵) پس چه رسید شما را و چه حکم است که میکنید.
وَ ما یَتَّبِعُ أَکْثَرُهُمْ إِلَّا ظَنًّا و بیشتر ایشان نمیروند مگر بر پی پنداشت إِنَّ الظَّنَّ لا یُغْنِی مِنَ الْحَقِّ شَیْئاً و پنداشت بجای حق هیچ بکار نیاید إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ بِما یَفْعَلُونَ (۳۶) اللَّه تعالی داناست بآنچه ایشان می‌کنند.
وَ ما کانَ هذَا الْقُرْآنُ أَنْ یُفْتَری مِنْ دُونِ اللَّهِ این قرآن نامه‌ای نهاده از سخن کسی جز از خدای نیست وَ لکِنْ تَصْدِیقَ الَّذِی بَیْنَ یَدَیْهِ لکن سخنی است گواه آن کتاب را که پیش فا آمد وَ تَفْصِیلَ الْکِتابِ و پیدا کردن و روشن کردن و گشاده نمودن است لا رَیْبَ فِیهِ مِنْ رَبِّ الْعالَمِینَ (۳۷) شک نیست در آن که از خداوند جهانیان است.
أَمْ یَقُولُونَ افْتَراهُ میگوید که این مرد نهاد آن را از خود؟ قُلْ فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِثْلِهِ گوی یک سورت آرید مانند این وَ ادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ (۳۸) و انگه اگر راست می‌گویید و توانید هر کرا خواهید پس آن خدای می‌خوانید.
بَلْ کَذَّبُوا بِما لَمْ یُحِیطُوا بِعِلْمِهِ بلکه دروغ شمردند چیزی را که آن در نیافتند و بعلم خویش بدان نرسیدند وَ لَمَّا یَأْتِهِمْ تَأْوِیلُهُ و بایشان نیامد و در فهم ایشان نگنجید حقیقت آن کَذلِکَ کَذَّبَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ هم چنان که اعدای انبیاء که پیش از قریش بودند دروغ شمردند فَانْظُرْ کَیْفَ کانَ عاقِبَةُ الظَّالِمِینَ (۳۹) در نگر که سرانجام ستمکاران چون بود.
وَ مِنْهُمْ مَنْ یُؤْمِنُ بِهِ از ایشان کس هست که باین نامه گرویده است وَ مِنْهُمْ مَنْ لا یُؤْمِنُ بِهِ و هست از ایشان کس که باز نگرویده است وَ رَبُّکَ أَعْلَمُ بِالْمُفْسِدِینَ (۴۰) و خداوند تو داناتر دانای است بمفسدان و تباه کاران.
وَ إِنْ کَذَّبُوکَ و اگر ترا دروغ زن خوانند فَقُلْ لِی عَمَلِی وَ لَکُمْ عَمَلُکُمْ گوی کرد من مرا است و کرد شما شما را أَنْتُمْ بَرِیئُونَ مِمَّا أَعْمَلُ شما از آنچه من میکنم بیزار وَ أَنَا بَرِی‌ءٌ مِمَّا تَعْمَلُونَ (۴۱) و من از آنچه شما میکنید بیزار.
اطلاعات
منبع اولیه: کتابخانهٔ تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
قوله تعالی: وَ یَوْمَ نَحْشُرُهُمْ جَمِیعاً آن روز که ایشان را با هم آریم همگان ثُمَّ نَقُولُ لِلَّذِینَ أَشْرَکُوا آن گه گوئیم ایشان را که خداوند خویش را انباز گفتند مَکانَکُمْ بر جای باشید أَنْتُمْ وَ شُرَکاؤُکُمْ هم شما و هم انبازان خویش که مرا می‌گفتید فَزَیَّلْنا بَیْنَهُمْ میان ایشان جدایی افکنیم وَ قالَ شُرَکاؤُهُمْ آن گه آن شرکا گویند ما کُنْتُمْ إِیَّانا تَعْبُدُونَ (۲۸) هرگز شما ما را نپرسیدید فَکَفی بِاللَّهِ شَهِیداً بَیْنَنا وَ بَیْنَکُمْ میان ما و میان شما خدای گواه بسنده است إِنْ کُنَّا عَنْ عِبادَتِکُمْ لَغافِلِینَ (۲۹) که ما از پرستش شما هرگز آگاه نبودیم.
هوش مصنوعی: در آن روز که همه را گرد هم می‌آوریم، به کسانی که شریکان الهی برای خداوند قرار داده‌اند، می‌گوییم: «در اینجا بایستید، شما و شریکانتان که مرا می‌پرستیدید». سپس میان آنان جدایی برقرار می‌کنیم و شریکانشان می‌گویند: «ما را که پرستش نکردید!» آنها می‌افزایند که «خدای گواهی کافی است میان ما و شما که ما از پرستش شما بی‌خبر بودیم.»
هُنالِکَ آنجا تَبْلُوا کُلُّ نَفْسٍ ما أَسْلَفَتْ برگیرد هر تنی کرد خویش و پاداش آنچه پیش فرا فرستاد وَ رُدُّوا إِلَی اللَّهِ و باز برند ایشان را از تعلّل و تعلّق با حقیقت حکم اللَّه که در آن کرد.
هوش مصنوعی: در آن جا هر فرد به آنچه که انجام داده، پاداش خواهد داد و آنها به سوی خداوند باز خواهند گشت، از وابستگی‌ها و مشکلاتی که در حقیقت حکم خداوند وجود دارد، جدا خواهند شد.
مَوْلاهُمُ الْحَقِّ خداوند ایشان مدبّر و متولّی کار ایشان خدا است براستی و سزا وَ ضَلَّ عَنْهُمْ ما کانُوا یَفْتَرُونَ (۳۰) و هر چه جز از او که می‌پنداشتند و می‌فرا ساختند و می‌پرستیدند همه گم گشت.
هوش مصنوعی: خداوند سامان‌دهنده و سرپرست امور آن‌هاست و واقعاً شایسته است. هر چیزی که آنها به دروغ به آن اعتقاد داشتند و می‌پرستیدند، از چشمانشان پنهان و ناپدید شد.
قُلْ بگو مَنْ یَرْزُقُکُمْ آن کیست که روزی میدهد شما را مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ از آسمان و زمین أَمَّنْ یَمْلِکُ السَّمْعَ وَ الْأَبْصارَ یا آن کیست که شنوایی در گوشها و بینایی در چشمها آفریند و آن تواند وَ مَنْ یُخْرِجُ الْحَیَّ مِنَ الْمَیِّتِ وَ یُخْرِجُ الْمَیِّتَ مِنَ الْحَیِّ و کیست آنکه بیرون آرد زنده از مرده و بیرون می‌آرد مرده از زنده وَ مَنْ یُدَبِّرُ الْأَمْرَ و آن کیست که کار میراند و میسازد و میدارد و ساخته می‌سپارد فَسَیَقُولُونَ اللَّهُ تا گویند ایشان اللَّه است فَقُلْ أَ فَلا تَتَّقُونَ (۳۱) پس ایشان را گوی بنه پرهیزید از خشم و عذاب او.
هوش مصنوعی: بگو چه کسی روزی شما را از آسمان و زمین میدهد؟ آیا کسی هست که شنوایی و بینایی را برای شما خلق کند؟ و چه کسی می‌تواند زنده را از مرده خارج کند و مرده را از زنده بیرون بیاورد؟ و چه کسی امور را تدبیر میکند؟ آنها خواهند گفت: خدا. پس بگو: آیا از عذاب و خشم او پرهیز نمی‌کنید؟
فَذلِکُمُ اللَّهُ او که آن میکند اللَّه است رَبُّکُمُ الْحَقُّ خداوند شما براستی و سزا فَما ذا بَعْدَ الْحَقِّ إِلَّا الضَّلالُ پس راستی چیست جز از گمراهی؟
هوش مصنوعی: پس خداوند، پروردگار حقیقی شماست و هیچ چیز بعد از حقیقت جز گمراهی نیست.
فَأَنَّی تُصْرَفُونَ (۳۲) شما را ازو چون بر می‌گردانند؟
هوش مصنوعی: پس شما را از کجا باز می‌گردانند؟
کَذلِکَ حَقَّتْ کَلِمَةُ رَبِّکَ آن آنست که درست و راست و بودنی از خدا سخن برفت عَلَی الَّذِینَ فَسَقُوا بحکم بر ایشان که اینجا فاسق‌اند أَنَّهُمْ لا یُؤْمِنُونَ (۳۳) که ایشان نتوانند گروید.
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که سخن خداوند درباره کسانی که به راه نادرست رفته‌اند، درست و قطعی است، و این افراد نمی‌توانند ایمان بیاورند.
قُلْ بگوی هَلْ مِنْ شُرَکائِکُمْ از این انبازان شما کس هست؟
هوش مصنوعی: بپرسید آیا از شریکان شما کسی هست؟
مَنْ یَبْدَؤُا الْخَلْقَ که خلق درین جهان آرد و ایشان را جهان سازد؟ ثُمَّ یُعِیدُهُ پس باز جهان دیگر برد قُلِ اللَّهُ هم تو گوی خدایست یَبْدَؤُا الْخَلْقَ ثُمَّ یُعِیدُهُ که امروز این جهانیان را جهان سازد و باز فردا ایشان را جهان سازد فَأَنَّی تُؤْفَکُونَ (۳۴) شما را ازو چون می‌برگردانند؟
هوش مصنوعی: چه کسی آغازگر خلقت است و این جهانیان را می‌آفریند و برایشان جهان را میسازد؟ سپس آنان را دوباره به زندگی بازمی‌گرداند. بگو خداوندی است که آغازگر خلق است و دوباره آنان را می‌آفریند. امروز این افراد را میسازد و فردا نیز به همین شکل دوباره آنها را میسازد. پس چطور شما از حقیقت دور می‌شوید؟
قُلْ هَلْ مِنْ شُرَکائِکُمْ بگوی هست از این انبازان شما مَنْ یَهْدِی إِلَی الْحَقِّ کسی که راه نماید براستی؟ قُلِ اللَّهُ یَهْدِی لِلْحَقِّ گوی خدای آنست که راه نماید براستی أَ فَمَنْ یَهْدِی إِلَی الْحَقِّ أَحَقُّ أَنْ یُتَّبَعَ پس آن کس که راه نماید براستی سزاتر است که بر طاعت او روند؟ أَمَّنْ لا یَهِدِّی إِلَّا أَنْ یُهْدی یا آن کس که راه ننماید مگر که او را راه نمایند؟ فَما لَکُمْ کَیْفَ تَحْکُمُونَ (۳۵) پس چه رسید شما را و چه حکم است که میکنید.
هوش مصنوعی: بپرسید آیا از شریکان شما کسی هست که به راستی راهنمایی کند؟ بگویید خدای آن است که به راستی راهنمایی میکند. آیا کسی که به حقیقت راهنمایی میکند، سزاوارتر است که از او پیروی شود یا کس دیگری که خود نمی‌تواند راهنمایی کند مگر اینکه کسی او را هدایت کند؟ پس چه شده است که اینگونه قضاوت میکنید؟
وَ ما یَتَّبِعُ أَکْثَرُهُمْ إِلَّا ظَنًّا و بیشتر ایشان نمیروند مگر بر پی پنداشت إِنَّ الظَّنَّ لا یُغْنِی مِنَ الْحَقِّ شَیْئاً و پنداشت بجای حق هیچ بکار نیاید إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ بِما یَفْعَلُونَ (۳۶) اللَّه تعالی داناست بآنچه ایشان می‌کنند.
هوش مصنوعی: بیشتر آنها جز بر اساس گمان و خیال خود رفتار نمی‌کنند و گمان به جایی حق نمی‌رسد. خداوند به آنچه آنها انجام می‌دهند آگاه است.
وَ ما کانَ هذَا الْقُرْآنُ أَنْ یُفْتَری مِنْ دُونِ اللَّهِ این قرآن نامه‌ای نهاده از سخن کسی جز از خدای نیست وَ لکِنْ تَصْدِیقَ الَّذِی بَیْنَ یَدَیْهِ لکن سخنی است گواه آن کتاب را که پیش فا آمد وَ تَفْصِیلَ الْکِتابِ و پیدا کردن و روشن کردن و گشاده نمودن است لا رَیْبَ فِیهِ مِنْ رَبِّ الْعالَمِینَ (۳۷) شک نیست در آن که از خداوند جهانیان است.
هوش مصنوعی: این قرآن نمی‌تواند سخن کسی جز خدا باشد. بلکه تأییدکننده مطالب پیشین است و به بیان جزئیات کتاب می‌پردازد. در آن هیچ شکی نیست و از سوی پروردگار جهانیان نازل شده است.
أَمْ یَقُولُونَ افْتَراهُ میگوید که این مرد نهاد آن را از خود؟ قُلْ فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِثْلِهِ گوی یک سورت آرید مانند این وَ ادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ کُنْتُمْ صادِقِینَ (۳۸) و انگه اگر راست می‌گویید و توانید هر کرا خواهید پس آن خدای می‌خوانید.
هوش مصنوعی: آیا آنها می‌گویند که او این سخنان را از خود ساخته است؟ بگو: پس اگر اینگونه است، یک سوره مانند این بیاورید و هر کس را که می‌توانید جز خداوند بخوانید، اگر راست می‌گویید.
بَلْ کَذَّبُوا بِما لَمْ یُحِیطُوا بِعِلْمِهِ بلکه دروغ شمردند چیزی را که آن در نیافتند و بعلم خویش بدان نرسیدند وَ لَمَّا یَأْتِهِمْ تَأْوِیلُهُ و بایشان نیامد و در فهم ایشان نگنجید حقیقت آن کَذلِکَ کَذَّبَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ هم چنان که اعدای انبیاء که پیش از قریش بودند دروغ شمردند فَانْظُرْ کَیْفَ کانَ عاقِبَةُ الظَّالِمِینَ (۳۹) در نگر که سرانجام ستمکاران چون بود.
هوش مصنوعی: اما آنان چیزی را که از درک آن ناتوان بودند، دروغ دانستند و هنوز تفسیر آن به ایشان نیامده بود. همان‌طور که پیشینیان پیامبران نیز همین کار را کردند و دروغ شمردند. پس نگاه کن که عاقبت ستمکاران چگونه بود.
وَ مِنْهُمْ مَنْ یُؤْمِنُ بِهِ از ایشان کس هست که باین نامه گرویده است وَ مِنْهُمْ مَنْ لا یُؤْمِنُ بِهِ و هست از ایشان کس که باز نگرویده است وَ رَبُّکَ أَعْلَمُ بِالْمُفْسِدِینَ (۴۰) و خداوند تو داناتر دانای است بمفسدان و تباه کاران.
هوش مصنوعی: برخی از آنها به این نامه ایمان آورده‌اند و برخی دیگر به آن ایمان نیاورده‌اند. و پروردگار تو بهتر می‌داند که چه کسانی فساد و تباهی را می‌ورزند.
وَ إِنْ کَذَّبُوکَ و اگر ترا دروغ زن خوانند فَقُلْ لِی عَمَلِی وَ لَکُمْ عَمَلُکُمْ گوی کرد من مرا است و کرد شما شما را أَنْتُمْ بَرِیئُونَ مِمَّا أَعْمَلُ شما از آنچه من میکنم بیزار وَ أَنَا بَرِی‌ءٌ مِمَّا تَعْمَلُونَ (۴۱) و من از آنچه شما میکنید بیزار.
هوش مصنوعی: اگر به تو دروغ بگویند، بگو: اعمال من برای من است و اعمال شما برای شما. شما از آنچه من انجام می‌دهم بیزارید و من نیز از آنچه شما انجام می‌دهید بیزارم.
میبدی