قوله تعالی: وَ السَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ و پیش‌وایان پیشینیان، مِنَ الْمُهاجِرِینَ وَ الْأَنْصارِ از مهاجران و از انصار، وَ الَّذِینَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسانٍ و ایشان که بر پی ایشان ایستادند به نیکویی، رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ خشنود شد خدای از ایشان، وَ رَضُوا عَنْهُ و خشنود شدند ایشان از او، وَ أَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ و ساخت ایشان را بهشتهایی، تَجْرِی تَحْتَهَا الْأَنْهارُ زیر درختان آن جویهای روان، خالِدِینَ فِیها أَبَداً جاویدان در آن همیشه، ذلِکَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ. (۱۰۰) آنست پیروزی بزرگوار.
وَ مِمَّنْ حَوْلَکُمْ و از ایشان که گرد بر گرد شمااند، مِنَ الْأَعْرابِ از این اعراب بادیه نشین، مُنافِقُونَ منافقان‌اند، وَ مِنْ أَهْلِ الْمَدِینَةِ و از اهل شهر، مَرَدُوا عَلَی النِّفاقِ شوخ شده‌اند و بر نفاق مصر ایستاده، لا تَعْلَمُهُمْ تو ایشان را می‌نشناسی، نَحْنُ نَعْلَمُهُمْ ما ایشان را دانیم، سَنُعَذِّبُهُمْ مَرَّتَیْنِ آری عذاب کنیم ایشان را دو بار، ثُمَّ یُرَدُّونَ إِلی عَذابٍ عَظِیمٍ. (۱۰۱) آن گه ایشان را باز برند با عذاب مهین.
وَ آخَرُونَ و دیگران‌اند، اعْتَرَفُوا بِذُنُوبِهِمْ مقر آمدند بگناه خویش، خَلَطُوا آمیختند درهم، عَمَلًا صالِحاً وَ آخَرَ سَیِّئاً کردار نیک و کردار بد، عَسَی اللَّهُ واجب کرد خدا از خود، أَنْ یَتُوبَ عَلَیْهِمْ که توبه پذیرد از ایشان و با خود دارد ایشان را، إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ. (۱۰۲) که خدای آمرزگار است مهربان، خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ گیر از مالهای ایشان، صَدَقَةً فریضه زکاة، تُطَهِّرُهُمْ تا پاک کنی ایشان را، وَ تُزَکِّیهِمْ بِها و هنری و روز افزونی کنی، وَ صَلِّ عَلَیْهِمْ و درود ده ور ایشان، إِنَّ صَلاتَکَ که درود دادن تو ور ایشان، سَکَنٌ لَهُمْ ایشان را آرامش دل بود، وَ اللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ. (۱۰۳) و خدای شنوائیست دانا.
أَ لَمْ یَعْلَمُوا نمیدانند، أَنَّ اللَّهَ هُوَ یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ که خدای اوست که بازگشت می‌پذیرد از رهیگان خویش، وَ یَأْخُذُ الصَّدَقاتِ و مصدقها می‌ستاند از ایشان، وَ أَنَّ اللَّهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ. (۱۰۴) و نمیدانند که خدای توبه ده است توبه پذیر مهربان.
وَ قُلِ اعْمَلُوا گوی که میکنید آنچه میکنید، فَسَیَرَی اللَّهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ که خدای کرد شما می‌بیند و رسول او، وَ الْمُؤْمِنُونَ و مؤمنان، بینند، وَ سَتُرَدُّونَ و باز برند شما را آخر، إِلی عالِمِ الْغَیْبِ وَ الشَّهادَةِ با دانای نهان و آشکار، فَیُنَبِّئُکُمْ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ. (۱۰۵) و شما را خبر کند بآنچه میکردید.
وَ آخَرُونَ و دیگران‌اند قومی از ایشان، مُرْجَوْنَ لِأَمْرِ اللَّهِ که با حکم خدا گذاشتنی‌اند، إِمَّا یُعَذِّبُهُمْ امّا که عذاب کند ایشان را، وَ إِمَّا یَتُوبُ عَلَیْهِمْ یا توبه دهد ایشان را، وَ اللَّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ. (۱۰۶) و خدای دانائیست راست دانش راست کار.
وَ الَّذِینَ اتَّخَذُوا مَسْجِداً و ایشان که مسجدی کردند، ضِراراً وَ کُفْراً بستیز و کفر، وَ تَفْرِیقاً بَیْنَ الْمُؤْمِنِینَ و جدایی ساختن میان مؤمنان، وَ إِرْصاداً و چشم داشتن را، لِمَنْ حارَبَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ مِنْ قَبْلُ باز آمدن کسی بآن مسجد که با خدای و رسول بجنگ بود پیش از آن، وَ لَیَحْلِفُنَّ حقا که سوگند خواهند خورد لا بد، إِنْ أَرَدْنا إِلَّا الْحُسْنی که نخواستیم بکردن این مسجد مگر نیکویی و نکردیم مگر بر نیت نیکو، وَ اللَّهُ یَشْهَدُ و خدای می‌گواهی دهد، إِنَّهُمْ لَکاذِبُونَ. (۱۰۷) که حقا که ایشان دروغ زنان‌اند.
لا تَقُمْ فِیهِ أَبَداً نگر که در آن مسجد نماز نکنی هرگز، لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَی التَّقْوی حقا که مسجدی که آن را بنیاد نهادند براستی و پرهیزگاری، مِنْ أَوَّلِ یَوْمٍ از روز نخستین و آن، أَحَقُّ أَنْ تَقُومَ فِیهِ سزاتر است که نماز کنی در آن، فِیهِ رِجالٌ در آن مسجد مردانی‌اند، یُحِبُّونَ أَنْ یَتَطَهَّرُوا دوست میدارند که پاکیزگی برزند، وَ اللَّهُ یُحِبُّ الْمُطَّهِّرِینَ. (۱۰۸) و خدای دوست دارد پاکیزگی بر زندگان را.
أَ فَمَنْ أَسَّسَ بُنْیانَهُ آن کس که بنیاد نهادند بناء او را، عَلی تَقْوی مِنَ اللَّهِ وَ رِضْوانٍ بر تقوی از خدای و خشنودی و پسند از او عز و جل، خَیْرٌ آن به است، أَمْ مَنْ أَسَّسَ بُنْیانَهُ یا آن کس که بنیاد نهادند بناء او را، عَلی شَفا جُرُفٍ بر کناره رودباری زیر تهی، هارٍ ریگ بوم پست روان، فَانْهارَ بِهِ فِی نارِ جَهَنَّمَ روانست آن بنا، در آتش دوزخ، وَ اللَّهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ. (۱۰۹) و خدای پیش برنده و راست دارنده کار ظالمان نیست. لا یَزالُ بُنْیانُهُمُ الَّذِی بَنَوْا همیشه آن بناى ایشان که ورداشتند، رِیبَةً فِی قُلُوبِهِمْ در دلهاى ایشان نفاقى و شکى بود، إِلَّا أَنْ تَقَطَّعَ قُلُوبُهُمْ مگر آن که دلهاى ایشان ریزه ریزه کند، وَ اللَّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ. (١١٠) و خداى دانایى است راست دانش راست کار،
اطلاعات
منبع اولیه: کتابخانهٔ تصوف
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
قوله تعالی: وَ السَّابِقُونَ الْأَوَّلُونَ و پیش‌وایان پیشینیان، مِنَ الْمُهاجِرِینَ وَ الْأَنْصارِ از مهاجران و از انصار، وَ الَّذِینَ اتَّبَعُوهُمْ بِإِحْسانٍ و ایشان که بر پی ایشان ایستادند به نیکویی، رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمْ خشنود شد خدای از ایشان، وَ رَضُوا عَنْهُ و خشنود شدند ایشان از او، وَ أَعَدَّ لَهُمْ جَنَّاتٍ و ساخت ایشان را بهشتهایی، تَجْرِی تَحْتَهَا الْأَنْهارُ زیر درختان آن جویهای روان، خالِدِینَ فِیها أَبَداً جاویدان در آن همیشه، ذلِکَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ. (۱۰۰) آنست پیروزی بزرگوار.
هوش مصنوعی: آیه اشاره به کسانی دارد که در آغاز اسلام پیشگام بودند، نظیر مهاجران و انصار، و نیز کسانی که به نیکی از آنان پیروی کردند. خداوند از آنان راضی است و آنان نیز از خدا خشنودند. برای آنان بهشتهایی آماده شده است که درختان آن جویبارهایی روان دارد و در آنجا همیشه جاویدان خواهند بود. این، پیروزی بزرگی است.
وَ مِمَّنْ حَوْلَکُمْ و از ایشان که گرد بر گرد شمااند، مِنَ الْأَعْرابِ از این اعراب بادیه نشین، مُنافِقُونَ منافقان‌اند، وَ مِنْ أَهْلِ الْمَدِینَةِ و از اهل شهر، مَرَدُوا عَلَی النِّفاقِ شوخ شده‌اند و بر نفاق مصر ایستاده، لا تَعْلَمُهُمْ تو ایشان را می‌نشناسی، نَحْنُ نَعْلَمُهُمْ ما ایشان را دانیم، سَنُعَذِّبُهُمْ مَرَّتَیْنِ آری عذاب کنیم ایشان را دو بار، ثُمَّ یُرَدُّونَ إِلی عَذابٍ عَظِیمٍ. (۱۰۱) آن گه ایشان را باز برند با عذاب مهین.
هوش مصنوعی: و از میان کسانی که دور و بر شما هستند، برخی از اعراب بادیه‌نشین، منافقانی هستند و همچنین از اهل شهر نیز، افرادی هستند که به نفاق افتاده‌اند و بر نفاق خود پافشاری می‌کنند. تو آنها را نمی‌شناسی، اما ما آنها را می‌شناسیم. ما آنها را دو بار عذاب خواهیم کرد و سپس به عذاب بزرگی باز خواهند گشت. در نهایت، آنها با عذابی توهین‌آمیز مواجه خواهند شد.
وَ آخَرُونَ و دیگران‌اند، اعْتَرَفُوا بِذُنُوبِهِمْ مقر آمدند بگناه خویش، خَلَطُوا آمیختند درهم، عَمَلًا صالِحاً وَ آخَرَ سَیِّئاً کردار نیک و کردار بد، عَسَی اللَّهُ واجب کرد خدا از خود، أَنْ یَتُوبَ عَلَیْهِمْ که توبه پذیرد از ایشان و با خود دارد ایشان را، إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ. (۱۰۲) که خدای آمرزگار است مهربان، خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ گیر از مالهای ایشان، صَدَقَةً فریضه زکاة، تُطَهِّرُهُمْ تا پاک کنی ایشان را، وَ تُزَکِّیهِمْ بِها و هنری و روز افزونی کنی، وَ صَلِّ عَلَیْهِمْ و درود ده ور ایشان، إِنَّ صَلاتَکَ که درود دادن تو ور ایشان، سَکَنٌ لَهُمْ ایشان را آرامش دل بود، وَ اللَّهُ سَمِیعٌ عَلِیمٌ. (۱۰۳) و خدای شنوائیست دانا.
هوش مصنوعی: و گروهی دیگر از افراد به گناهان خود اعتراف کردند و کردارهای نیک و بد را با هم آمیختند. خداوند احتمال دارد که بر آنان رحمت آورد و توبه‌شان را بپذیرد، زیرا او بخشنده و مهربان است. از اموال آنها زکات بگیر تا آنها را پاک کنی و برکت و افزونی به آنها ببخشی. همچنین، بر آنها درود بفرست، این کار باعث آرامش دل آنان می‌شود. و خداوند شنوا و آگاه است.
أَ لَمْ یَعْلَمُوا نمیدانند، أَنَّ اللَّهَ هُوَ یَقْبَلُ التَّوْبَةَ عَنْ عِبادِهِ که خدای اوست که بازگشت می‌پذیرد از رهیگان خویش، وَ یَأْخُذُ الصَّدَقاتِ و مصدقها می‌ستاند از ایشان، وَ أَنَّ اللَّهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِیمُ. (۱۰۴) و نمیدانند که خدای توبه ده است توبه پذیر مهربان.
هوش مصنوعی: آیا آنها نمیدانند که خداوند است که توبه بندگانش را می‌پذیرد و صدقه‌ها را از آنها می‌گیرد؟ و این که خداوند توبه‌پذیر و مهربان است؟
وَ قُلِ اعْمَلُوا گوی که میکنید آنچه میکنید، فَسَیَرَی اللَّهُ عَمَلَکُمْ وَ رَسُولُهُ که خدای کرد شما می‌بیند و رسول او، وَ الْمُؤْمِنُونَ و مؤمنان، بینند، وَ سَتُرَدُّونَ و باز برند شما را آخر، إِلی عالِمِ الْغَیْبِ وَ الشَّهادَةِ با دانای نهان و آشکار، فَیُنَبِّئُکُمْ بِما کُنْتُمْ تَعْمَلُونَ. (۱۰۵) و شما را خبر کند بآنچه میکردید.
هوش مصنوعی: بگویید که هر کاری میکنید، پس خداوند و پیامبرش و مؤمنان خواهند دید که چه اعمالی را انجام می‌دهید. در نهایت به سوی خداوند دانای نهان و آشکار بازگردانده می‌شوید، و او شما را از آنچه انجام داده‌اید آگاه می‌کند.
وَ آخَرُونَ و دیگران‌اند قومی از ایشان، مُرْجَوْنَ لِأَمْرِ اللَّهِ که با حکم خدا گذاشتنی‌اند، إِمَّا یُعَذِّبُهُمْ امّا که عذاب کند ایشان را، وَ إِمَّا یَتُوبُ عَلَیْهِمْ یا توبه دهد ایشان را، وَ اللَّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ. (۱۰۶) و خدای دانائیست راست دانش راست کار.
هوش مصنوعی: و گروه دیگری از مردم وجود دارند که به حال خود رها شده‌اند تا به فرمان خداوند برسند. ممکن است خداوند آنها را عذاب کند یا به آنان رحم کرده و آنان را مورد عفو قرار دهد. خداوند دانا و حکیم است.
وَ الَّذِینَ اتَّخَذُوا مَسْجِداً و ایشان که مسجدی کردند، ضِراراً وَ کُفْراً بستیز و کفر، وَ تَفْرِیقاً بَیْنَ الْمُؤْمِنِینَ و جدایی ساختن میان مؤمنان، وَ إِرْصاداً و چشم داشتن را، لِمَنْ حارَبَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ مِنْ قَبْلُ باز آمدن کسی بآن مسجد که با خدای و رسول بجنگ بود پیش از آن، وَ لَیَحْلِفُنَّ حقا که سوگند خواهند خورد لا بد، إِنْ أَرَدْنا إِلَّا الْحُسْنی که نخواستیم بکردن این مسجد مگر نیکویی و نکردیم مگر بر نیت نیکو، وَ اللَّهُ یَشْهَدُ و خدای می‌گواهی دهد، إِنَّهُمْ لَکاذِبُونَ. (۱۰۷) که حقا که ایشان دروغ زنان‌اند.
هوش مصنوعی: و کسانی که مسجدی به منظور ایجاد نفاق و کفر ساختند و برای جدا کردن مؤمنان، همچنین برای آماده‌سازی برای کسی که قبلاً با خدا و پیامبر جنگیده بود، این مکان را بنا کردند، حتماً سوگند خواهند خورد که نیتشان جز نیکی نبوده و هیچ کار نادرستی نکردند. اما خدا به خوبی می‌داند که آنها دروغ می‌گویند.
لا تَقُمْ فِیهِ أَبَداً نگر که در آن مسجد نماز نکنی هرگز، لَمَسْجِدٌ أُسِّسَ عَلَی التَّقْوی حقا که مسجدی که آن را بنیاد نهادند براستی و پرهیزگاری، مِنْ أَوَّلِ یَوْمٍ از روز نخستین و آن، أَحَقُّ أَنْ تَقُومَ فِیهِ سزاتر است که نماز کنی در آن، فِیهِ رِجالٌ در آن مسجد مردانی‌اند، یُحِبُّونَ أَنْ یَتَطَهَّرُوا دوست میدارند که پاکیزگی برزند، وَ اللَّهُ یُحِبُّ الْمُطَّهِّرِینَ. (۱۰۸) و خدای دوست دارد پاکیزگی بر زندگان را.
هوش مصنوعی: هرگز در آن مسجد نماز نخوان، زیرا مسجدی که بر پایه تقوا تأسیس شده است، از آغاز تاسیس خود، جای مناسبی برای نماز خواندن است. در این مسجد مردانی هستند که دوست دارند پاک و پاکیزه باشند و خداوند پاکیزگی را دوست می‌دارد.
أَ فَمَنْ أَسَّسَ بُنْیانَهُ آن کس که بنیاد نهادند بناء او را، عَلی تَقْوی مِنَ اللَّهِ وَ رِضْوانٍ بر تقوی از خدای و خشنودی و پسند از او عز و جل، خَیْرٌ آن به است، أَمْ مَنْ أَسَّسَ بُنْیانَهُ یا آن کس که بنیاد نهادند بناء او را، عَلی شَفا جُرُفٍ بر کناره رودباری زیر تهی، هارٍ ریگ بوم پست روان، فَانْهارَ بِهِ فِی نارِ جَهَنَّمَ روانست آن بنا، در آتش دوزخ، وَ اللَّهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ. (۱۰۹) و خدای پیش برنده و راست دارنده کار ظالمان نیست. لا یَزالُ بُنْیانُهُمُ الَّذِی بَنَوْا همیشه آن بناى ایشان که ورداشتند، رِیبَةً فِی قُلُوبِهِمْ در دلهاى ایشان نفاقى و شکى بود، إِلَّا أَنْ تَقَطَّعَ قُلُوبُهُمْ مگر آن که دلهاى ایشان ریزه ریزه کند، وَ اللَّهُ عَلِیمٌ حَکِیمٌ. (١١٠) و خداى دانایى است راست دانش راست کار،
هوش مصنوعی: آیا کسی که بنیاد کارش بر اساس تقوای الهی و خشنودی خداوند بنا شده، بهتر است یا کسی که بنیاد کارش بر روی لبه‌ای لرزان و نااستوار قرار دارد و مانند شن‌های روان در زیر آن می‌باشد؟ در حقیقت، آن بنا در آتش دوزخ فرو خواهد ریخت و خداوند گروه ظالم را هدایت نمی‌کند. همیشه این بنا که آنها ساخته‌اند، در دل‌هایشان رازی و نفاقی است، مگر اینکه دل‌هایشان به تکه‌ها تقسیم شود. و خداوند دانا و حکیم است.
میبدی