گنجور

۶ - النوبة الاولى

قوله تعالی: وَ لَوْ تَری‌ إِذْ یَتَوَفَّی الَّذِینَ کَفَرُوا و اگر تو دیدید آن گه که میرانند کافران را، الْمَلائِکَةُ فریشتگان، یَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَ أَدْبارَهُمْ میزدند ایشان را بر رویها و پشتها، وَ ذُوقُوا عَذابَ الْحَرِیقِ. (۵۰) میچشید عذاب آتش.

ذلِکَ بِما قَدَّمَتْ أَیْدِیکُمْ این بآنست که دست شما پیش فرا فرستاد شما وَ أَنَّ اللَّهَ لَیْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِیدِ. (۵۱) و خدای ستمکار نیست بندگان را.

کَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ بمشرکان قریش همان بود که بآل فرعون بود وَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ و ایشان که پیش از ایشان بودند، کَفَرُوا بِآیاتِ اللَّهِ کافر شدند به پیغامهای خداوند و نشانهای او، فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ تا فرا گرفت خدای ایشان را بگناه ایشان، إِنَّ اللَّهَ قَوِیٌّ که خدای سخت‌گیر است شَدِیدُ الْعِقابِ. (۵۲) سخت سرانجام نمودن ایشان را.

ذلِکَ این بآنست، بِأَنَّ اللَّهَ لَمْ یَکُ مُغَیِّراً که خدای نبود آن را که بگرداند و تغییر کند، نِعْمَةً أَنْعَمَها عَلی‌ قَوْمٍ نیکویی را و نعمتی را که بآن نیکویی کرد بر قومی، حَتَّی یُغَیِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ تا آن گه که ایشان آن را تغییر کردند و بگردانیدند بخویشتن خویش، وَ أَنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ. (۵۳) و خدای شنوایی است دانا.

کَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ هم چنان راست که آل فرعون را رفت وَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ و ایشان که پیش از ایشان بودند، کَذَّبُوا بِآیاتِ رَبِّهِمْ دروغ زن گرفتند پیغامها و نشانهای خداوند خویش، فَأَهْلَکْناهُمْ بِذُنُوبِهِمْ تا هلاک کردیم ایشان را بگناهان ایشان، وَ أَغْرَقْنا آلَ فِرْعَوْنَ و بآب بکشتیم کسان فرعون را وَ کُلٌّ کانُوا ظالِمِینَ. (۵۴) و همه که بودند ستمکاران بودند بر خویشتن.

إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ بترین همه جنبندگان بنزدیک خدا، الَّذِینَ کَفَرُوا ایشانند که کافر شدند بیکتایی خداوند خویش، فَهُمْ لا یُؤْمِنُونَ. (۵۵) بنمی گروند

الَّذِینَ عاهَدْتَ مِنْهُمْ ایشان که پیمان بستی با ایشان. ثُمَّ یَنْقُضُونَ عَهْدَهُمْ فِی کُلِّ مَرَّةٍ آن گه پیمان خود می‌شکنند در هر باری، وَ هُمْ لا یَتَّقُونَ. (۵۶) و از غدر نمی‌پرهیزند، فَإِمَّا تَثْقَفَنَّهُمْ فِی الْحَرْبِ هر گه که ایشان را دریابی و بر ایشان دست‌یابی فَشَرِّدْ بِهِمْ مَنْ خَلْفَهُمْ نکالی کن بر ایشان که هر که از پس ایشان در فراز رسد حذر کند و برمد، لَعَلَّهُمْ یَذَّکَّرُونَ. (۵۷) تا مگر بپذیرند.

وَ إِمَّا تَخافَنَّ مِنْ قَوْمٍ خِیانَةً اگر ترسی از قومی که عهد شکنند فَانْبِذْ إِلَیْهِمْ اگاهی افکن بایشان عَلی‌ سَواءٍ تا ایشان و تو یکسان باشید إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ الْخائِنِینَ. (۵۸) که خدای کژان را و کژ پیمانان را دوست ندارد.

وَ لا یَحْسَبَنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا سَبَقُوا و مپندار که کافران از پیش شدند إِنَّهُمْ لا یُعْجِزُونَ (۵۹). که ایشان خدای را در خود عاجز نیارند

وَ أَعِدُّوا لَهُمْ و میسازید ایشان را مَا اسْتَطَعْتُمْ هر چه توانید، مِنْ قُوَّةٍ از تیر انداختن، وَ مِنْ رِباطِ الْخَیْلِ و از این اسبان ساخته و بر آخر بسته در تغرها، تُرْهِبُونَ بِهِ تا می‌ترسانید بآن، عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّکُمْ دشمن خدای را و دشمن خویش را، وَ آخَرِینَ مِنْ دُونِهِمْ و کسانی را که فرود از ایشان‌اند، لا تَعْلَمُونَهُمُ که ایشان را ندانید، اللَّهُ یَعْلَمُهُمْ داند ایشان را خدای، وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ شَیْ‌ءٍ فِی سَبِیلِ اللَّهِ و هر چه نفقه کنید از چیزی از بهر خدا، یُوَفَّ إِلَیْکُمْ گزارده آید بشما پاداش آن، وَ أَنْتُمْ لا تُظْلَمُونَ. (۶۰) و از شما چیزی کاسته نیاید.

وَ إِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ و اگر بصلح گرایند دشمنان و صلح جویند، فَاجْنَحْ لَها بآن گرای و صلح جوی، وَ تَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ و پشت بخدا باز کن، إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ. (۶۱) که او شنوائیست دانا.

وَ إِنْ یُرِیدُوا أَنْ یَخْدَعُوکَ و اگر خواهند که بفریبند ترا، فَإِنَّ حَسْبَکَ اللَّهُ پسنده تو است خدای ترا پسنده، هُوَ الَّذِی أَیَّدَکَ بِنَصْرِهِ او است که ترا نیروی داد بیاری خود، وَ بِالْمُؤْمِنِینَ. (۶۲)

و مؤمنان، وَ أَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ و مؤمنانرا و یاران ترا هم دل کرد و نزدیکی داد دلهای ایشان را با یکدیگر، لَوْ أَنْفَقْتَ ما فِی الْأَرْضِ جَمِیعاً اگر نفقه کردی تو هر چه در زمین است، ما أَلَّفْتَ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ ایشان را هم دل نکردید و در دلهاشان الفت ننهادید، وَ لکِنَّ اللَّهَ أَلَّفَ بَیْنَهُمْ لکن خدای میان ایشان الفت نهاد، إِنَّهُ عَزِیزٌ حَکِیمٌ. (۶۳) که او تواناییست دانا.

۵ - النوبة الثالثة: قوله تعالی: وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْ‌ءٍ... الایة، غنیمت مال کافران است که مسلمانان بران ظفر یابند بوقت قتال و جهاد، و گفته‌اند جهاد دو قسم است: جهاد ظاهر، و جهاد باطن، جهاد ظاهر با کافر است به تیغ، و جهاد باطن با نفس است بقهر.۶ - النوبة الثانیة: قوله تعالی: وَ لَوْ تَری‌ إِذْ یَتَوَفَّی الَّذِینَ کَفَرُوا، جماعتی مفسران گفتند: این آیت در شأن کشتگان روز بدر آمده است که چون روی به مسلمانان نهادند بوقت جنگ، فریشتگان بر پشتهای ایشان میزدند. مردی گفت یا رسول اللَّه! رأیت بظهر ابی جهل مثل الشراک. بر پشت بو جهل نشان ضربتها دیدم هم چون دوال. فقال: ذاک ضرب الملائکة، رسول خدا گفت: آن ضرب فریشتگان بوده. و عن انس بن مالک قال: وقف رسول اللَّه ص یوم بدر علی القلیب، فقال: ای ابا جهل بن هشام و ای عتبة بن ربیعة و ای ولید بن عتبة و ای فلان بن فلان، بئس عشیرة النّبی کنتم، و بئس بنو عم النبی کنتم، هل وجدتم ما وعد ربکم حقاً. فقال عمر: بابی انت و امی یا رسول اللَّه! هل یسمعون کلامک الساعة و قد جیّفوا؟ قال: و الّذی بعثنی بالحقّ، انّهم یسمعون کما تسمع، و لکن لا یقدرون ان یجیبوا.

اطلاعات

منبع اولیه: کتابخانهٔ تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

قوله تعالی: وَ لَوْ تَری‌ إِذْ یَتَوَفَّی الَّذِینَ کَفَرُوا و اگر تو دیدید آن گه که میرانند کافران را، الْمَلائِکَةُ فریشتگان، یَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَ أَدْبارَهُمْ میزدند ایشان را بر رویها و پشتها، وَ ذُوقُوا عَذابَ الْحَرِیقِ. (۵۰) میچشید عذاب آتش.
هوش مصنوعی: اگر تو می‌دیدی زمانی را که فرشتگان، کافران را به قتل می‌رسانند، با چقدر خشونت و سختی به صورت و پشت آن‌ها ضربه می‌زنند و به آن‌ها می‌گفتند: "حالا عذاب آتش را بچشید."
ذلِکَ بِما قَدَّمَتْ أَیْدِیکُمْ این بآنست که دست شما پیش فرا فرستاد شما وَ أَنَّ اللَّهَ لَیْسَ بِظَلَّامٍ لِلْعَبِیدِ. (۵۱) و خدای ستمکار نیست بندگان را.
هوش مصنوعی: این به خاطر عملکردهای گذشته‌تان است و اینکه خداوند هیچگاه به بندگان خود ظلم نمی‌کند.
کَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ بمشرکان قریش همان بود که بآل فرعون بود وَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ و ایشان که پیش از ایشان بودند، کَفَرُوا بِآیاتِ اللَّهِ کافر شدند به پیغامهای خداوند و نشانهای او، فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ تا فرا گرفت خدای ایشان را بگناه ایشان، إِنَّ اللَّهَ قَوِیٌّ که خدای سخت‌گیر است شَدِیدُ الْعِقابِ. (۵۲) سخت سرانجام نمودن ایشان را.
هوش مصنوعی: روش آل فرعون همانند روش مشرکان قریش بود و همچنین مشابه با کسانی که پیش از آن‌ها بودند. آن‌ها به نشانه‌ها و پیام‌های خداوند کافر شدند و خداوند نیز به خاطر گناهانشان آن‌ها را مجازات کرد. خداوند قدرتمند و سخت‌گیر است و عذابش شدید است.
ذلِکَ این بآنست، بِأَنَّ اللَّهَ لَمْ یَکُ مُغَیِّراً که خدای نبود آن را که بگرداند و تغییر کند، نِعْمَةً أَنْعَمَها عَلی‌ قَوْمٍ نیکویی را و نعمتی را که بآن نیکویی کرد بر قومی، حَتَّی یُغَیِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ تا آن گه که ایشان آن را تغییر کردند و بگردانیدند بخویشتن خویش، وَ أَنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ. (۵۳) و خدای شنوایی است دانا.
هوش مصنوعی: این آیه بیان می‌کند که خداوند هرگز نعمتی را که به قومی عطا کرده، تغییر نخواهد داد، مگر اینکه خود آن قوم درونیات و رفتارهای خود را تغییر دهند. به همین خاطر، تغییر و تحول در وضعیت یک قوم به خودشان بستگی دارد. همچنین، خداوند از همه چیز با خبر و شنونده است.
کَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ هم چنان راست که آل فرعون را رفت وَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ و ایشان که پیش از ایشان بودند، کَذَّبُوا بِآیاتِ رَبِّهِمْ دروغ زن گرفتند پیغامها و نشانهای خداوند خویش، فَأَهْلَکْناهُمْ بِذُنُوبِهِمْ تا هلاک کردیم ایشان را بگناهان ایشان، وَ أَغْرَقْنا آلَ فِرْعَوْنَ و بآب بکشتیم کسان فرعون را وَ کُلٌّ کانُوا ظالِمِینَ. (۵۴) و همه که بودند ستمکاران بودند بر خویشتن.
هوش مصنوعی: گروه فرعون و کسانی که پیش از آنان بودند، به نشانه‌های خداوند خود دروغ گفتند و به همین دلیل، ما آنان را به خاطر گناهانشان هلاک کردیم. همچنین، کسان فرعون را در دریا غرق کردیم و همه‌ی آنها ستمکار بودند و بر خودشان ظلم کردند.
إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ بترین همه جنبندگان بنزدیک خدا، الَّذِینَ کَفَرُوا ایشانند که کافر شدند بیکتایی خداوند خویش، فَهُمْ لا یُؤْمِنُونَ. (۵۵) بنمی گروند
هوش مصنوعی: بدون شک بدترین مخلوقات نزد خداوند، کسانی هستند که کافر شده و به یگانگی خداوند ایمان ندارند. آنها هرگز ایمان نمی‌آورند.
الَّذِینَ عاهَدْتَ مِنْهُمْ ایشان که پیمان بستی با ایشان. ثُمَّ یَنْقُضُونَ عَهْدَهُمْ فِی کُلِّ مَرَّةٍ آن گه پیمان خود می‌شکنند در هر باری، وَ هُمْ لا یَتَّقُونَ. (۵۶) و از غدر نمی‌پرهیزند، فَإِمَّا تَثْقَفَنَّهُمْ فِی الْحَرْبِ هر گه که ایشان را دریابی و بر ایشان دست‌یابی فَشَرِّدْ بِهِمْ مَنْ خَلْفَهُمْ نکالی کن بر ایشان که هر که از پس ایشان در فراز رسد حذر کند و برمد، لَعَلَّهُمْ یَذَّکَّرُونَ. (۵۷) تا مگر بپذیرند.
هوش مصنوعی: این افراد که با آن‌ها پیمان بسته‌ای، همیشه در هر بار پیمان خود را می‌شکنند و از خیانت پرهیز نمی‌کنند. اگر آن‌ها را در جنگ بیابی، باید کاری کنی که کسانی که پشت سرشان هستند نیز از آن‌ها بترسند و بگریزند، شاید این باعث شود که چیزی بیاموزند و عبرت بگیرند.
وَ إِمَّا تَخافَنَّ مِنْ قَوْمٍ خِیانَةً اگر ترسی از قومی که عهد شکنند فَانْبِذْ إِلَیْهِمْ اگاهی افکن بایشان عَلی‌ سَواءٍ تا ایشان و تو یکسان باشید إِنَّ اللَّهَ لا یُحِبُّ الْخائِنِینَ. (۵۸) که خدای کژان را و کژ پیمانان را دوست ندارد.
هوش مصنوعی: اگر از قومی که به عهد خود وفا نمی‌کنند ترسیدی، به آنها ابلاغ کن که بین شما و آنها برابری وجود دارد. خداوند کسانی را که خیانت می‌کنند دوست ندارد.
وَ لا یَحْسَبَنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا سَبَقُوا و مپندار که کافران از پیش شدند إِنَّهُمْ لا یُعْجِزُونَ (۵۹). که ایشان خدای را در خود عاجز نیارند
هوش مصنوعی: بعضی از افراد نباید فکر کنند که کافران توانسته‌اند از خداوند پیشی بگیرند، زیرا آن‌ها هرگز نمی‌توانند خدا را شکست دهند.
وَ أَعِدُّوا لَهُمْ و میسازید ایشان را مَا اسْتَطَعْتُمْ هر چه توانید، مِنْ قُوَّةٍ از تیر انداختن، وَ مِنْ رِباطِ الْخَیْلِ و از این اسبان ساخته و بر آخر بسته در تغرها، تُرْهِبُونَ بِهِ تا می‌ترسانید بآن، عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّکُمْ دشمن خدای را و دشمن خویش را، وَ آخَرِینَ مِنْ دُونِهِمْ و کسانی را که فرود از ایشان‌اند، لا تَعْلَمُونَهُمُ که ایشان را ندانید، اللَّهُ یَعْلَمُهُمْ داند ایشان را خدای، وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ شَیْ‌ءٍ فِی سَبِیلِ اللَّهِ و هر چه نفقه کنید از چیزی از بهر خدا، یُوَفَّ إِلَیْکُمْ گزارده آید بشما پاداش آن، وَ أَنْتُمْ لا تُظْلَمُونَ. (۶۰) و از شما چیزی کاسته نیاید.
هوش مصنوعی: آماده کنید برای آن‌ها هرچه می‌توانید از نیرو و قدرت، از تیراندازی و از اسب‌هایی که آماده شده و در حالت آماده‌باش هستند، تا با آن‌ها دشمنان خدا و دشمنان خود را بترسانید و همچنین دیگرانی که شما آن‌ها را نمی‌شناسید، اما خدا آن‌ها را می‌شناسد. و هر چیزی که در راه خدا خرج کنید، پاداش آن به شما داده خواهد شد و شما مورد ستم قرار نخواهید گرفت.
وَ إِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ و اگر بصلح گرایند دشمنان و صلح جویند، فَاجْنَحْ لَها بآن گرای و صلح جوی، وَ تَوَکَّلْ عَلَی اللَّهِ و پشت بخدا باز کن، إِنَّهُ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ. (۶۱) که او شنوائیست دانا.
هوش مصنوعی: اگر دشمنان به صلح تمایل نشان دهند و خواهان صلح شوند، تو هم به صلح گرایش نشان بده و به خدا توکل کن؛ زیرا او شنوا و داناست.
وَ إِنْ یُرِیدُوا أَنْ یَخْدَعُوکَ و اگر خواهند که بفریبند ترا، فَإِنَّ حَسْبَکَ اللَّهُ پسنده تو است خدای ترا پسنده، هُوَ الَّذِی أَیَّدَکَ بِنَصْرِهِ او است که ترا نیروی داد بیاری خود، وَ بِالْمُؤْمِنِینَ. (۶۲)
هوش مصنوعی: اگر بخواهند که تو را فریب دهند، خداوند برای تو کفایت می‌کند. او است که تو را با یاری‌اش تقویت کرده و به مؤمنین قدرت بخشیده است.
و مؤمنان، وَ أَلَّفَ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ و مؤمنانرا و یاران ترا هم دل کرد و نزدیکی داد دلهای ایشان را با یکدیگر، لَوْ أَنْفَقْتَ ما فِی الْأَرْضِ جَمِیعاً اگر نفقه کردی تو هر چه در زمین است، ما أَلَّفْتَ بَیْنَ قُلُوبِهِمْ ایشان را هم دل نکردید و در دلهاشان الفت ننهادید، وَ لکِنَّ اللَّهَ أَلَّفَ بَیْنَهُمْ لکن خدای میان ایشان الفت نهاد، إِنَّهُ عَزِیزٌ حَکِیمٌ. (۶۳) که او تواناییست دانا.
هوش مصنوعی: مؤمنان را خداوند به یکدیگر نزدیک و دل‌هایشان را با هم هماهنگ کرد. اگر تو همه دارایی‌هایت را خرج می‌کردی، نمی‌توانستی دل‌های آنها را به هم نزدیک کنی، ولی خداوند این کار را انجام داد. او توانا و حکیم است.