گنجور

۱۱ - النوبة الاولى

قوله تعالی: قالَ الْمَلَأُ مِنْ قَوْمِ فِرْعَوْنَ سالاران قوم فرعون گفتند: إِنَّ هذا لَساحِرٌ عَلِیمٌ (۱۰۹) اینست بدرستی جادویی دانا استاد.

یُرِیدُ أَنْ یُخْرِجَکُمْ مِنْ أَرْضِکُمْ میخواهد که بیرون کند شما را از زمین شما فَما ذا تَأْمُرُونَ (۱۱۰) چه چیز فرمائید؟

قالُوا ایشان گفتند فرعون را: أَرْجِهْ وَ أَخاهُ باز دار وی را و برادر وی را وَ أَرْسِلْ فِی الْمَدائِنِ و بفرست در شهرهای زمین مصر حاشِرِینَ (۱۱۱) فراهم کنندگان و جادو جویندگان.

یَأْتُوکَ بِکُلِّ ساحِرٍ عَلِیمٍ (۱۱۲) تا بتو آرند هر جادویی دانا که هست.

وَ جاءَ السَّحَرَةُ فِرْعَوْنَ جادوان آمدند بفرعون، قالُوا گفتند او را: قالُوا إِنَّ لَنا لَأَجْراً ما را برین جادویی که میخواهی مزدی هست؟ إِنْ کُنَّا نَحْنُ الْغالِبِینَ (۱۱۳) اگر ما موسی را و برادر وی را غلبه کنندگانیم باز مالندگان و کم آورندگان.

قالَ نَعَمْ وَ إِنَّکُمْ لَمِنَ الْمُقَرَّبِینَ (۱۱۴) گفت: آری، و شما پس از آن از نزدیک کردگان‌اید بمن.

قالُوا یا مُوسی‌ جادوان گفتند. ای موسی! إِمَّا أَنْ تُلْقِیَ تو عصای خویش بیوکنی پیش وَ إِمَّا أَنْ نَکُونَ نَحْنُ الْمُلْقِینَ (۱۱۵) یا ما آن خود بیفکنیم؟

قالَ أَلْقُوا گفت: شما پیش بیفکنید فَلَمَّا أَلْقَوْا چون بیفکندند سَحَرُوا أَعْیُنَ النَّاسِ چشم مردمان بر بستند و فرا دیدار چشم مردمان جادویی نمودند وَ اسْتَرْهَبُوهُمْ و مردمان را بترسانیدند وَ جاؤُ بِسِحْرٍ عَظِیمٍ (۱۱۶) و جادویی آوردند بزرگ.

وَ أَوْحَیْنا إِلی‌ مُوسی‌ و پیغام فرستادیم بموسی أَنْ أَلْقِ عَصاکَ که عصای خود بیفکن فَإِذا هِیَ تَلْقَفُ ما یَأْفِکُونَ (۱۱۷) که آن عصا فرو برد هر چه ایشان بدروغ ساخته‌اند و بجادویی نموده.

فَوَقَعَ الْحَقُّ حق آشکارا شد و هست وَ بَطَلَ ما کانُوا یَعْمَلُونَ (۱۱۸) و آنچه ایشان میکردند تباه گشت و نیست.

فَغُلِبُوا هُنالِکَ ایشان را باز شکستند آنجا وَ انْقَلَبُوا و باز گشتند صاغِرِینَ (۱۱۹) خوار مانده و کم آمده.

وَ أُلْقِیَ السَّحَرَةُ ساجِدِینَ (۱۲۰) و جادوان را بسجود افکندند.

قالُوا گفتند همه: آمَنَّا بِرَبِّ الْعالَمِینَ (۱۲۱) بگرویدیم بخداوند جهانیان.

رَبِّ مُوسی‌ وَ هارُونَ (۱۲۲) خداوند موسی و هارون.

قالَ فِرْعَوْنُ فرعون جادوان را گفت: آمَنْتُمْ بِهِ بگرویدید باو قَبْلَ أَنْ آذَنَ لَکُمْ پیش از آنکه دستوری دادم شما را إِنَّ هذا لَمَکْرٌ شما در نهان با موسی سازی ساخته‌اید مَکَرْتُمُوهُ فِی الْمَدِینَةِ و این ساز نهانی بهم کرده‌اید درین شارستان لِتُخْرِجُوا مِنْها أَهْلَها تا اهل آن از آن بدر بیرون کنید فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ (۱۲۳) آری آگاه شید.

لَأُقَطِّعَنَّ أَیْدِیَکُمْ وَ أَرْجُلَکُمْ ببرم و پاره پاره کنم دستها و پایهای شما مِنْ خِلافٍ از یکی چپ و از یکی راست ثُمَّ لَأُصَلِّبَنَّکُمْ أَجْمَعِینَ (۱۲۴) و آن گه شما را دست و پای زده بیاویزم همگان.

قالُوا جواب دادند جادوان إِنَّا إِلی‌ رَبِّنا مُنْقَلِبُونَ (۱۲۵) ما با خدای خویش گشتیم.

وَ ما تَنْقِمُ مِنَّا نیست چیزی که از ما نپسندی إِلَّا أَنْ آمَنَّا مگر آنکه ما بگرویدیم بِآیاتِ رَبِّنا پیغامهای خداوند خویش و نشانه‌های او لَمَّا جاءَتْنا آن گه که بما آمد. رَبِّنا خداوند ما! أَفْرِغْ عَلَیْنا صَبْراً فرو ریز بر ما شکیبایی فراخ وَ تَوَفَّنا مُسْلِمِینَ و ما را بر مسلمانی بمیران.

۱۰ - النوبة الثالثة: قوله تعالی: وَ ما أَرْسَلْنا فِی قَرْیَةٍ مِنْ نَبِیٍّ الایة بدان که سرّ رسالت پیغامبران و حکمت فرستادن ایشان بخلق آنست که رب العالمین جل جلاله و عظم شأنه خلق را بیافرید، و ایشان را بدو صنف بیرون داد: صنفی اهل سعادت سزای رحمت و کرامت، و صنفی اهل شقاوت سزای عقوبت و نقمت. پیغامبران را فرستاد بایشان بشارت و نذارت را، چنان که گفت: رُسُلًا مُبَشِّرِینَ وَ مُنْذِرِینَ لِئَلَّا یَکُونَ لِلنَّاسِ عَلَی اللَّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ. بشارت سعدا راست اظهار مغفرت و رحمت را، و نذارت اشقیا را اظهار عزت و قدرت را. سعدا را گفت: وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِینَ بِأَنَّ لَهُمْ مِنَ اللَّهِ فَضْلًا کَبِیراً. اشقیا را گفت: بَشِّرِ الْمُنافِقِینَ بِأَنَّ لَهُمْ عَذاباً أَلِیماً. و اگر اللَّه خواستندی خلق ایمان آوردندی بی‌پیغامبران و بی‌سفیران و رسولان، لکن خواست که از بندگان خود لختی را گرامی گرداند برسالت خویش، و بر فرق ایشان نهد تاج کرامت خویش. نه بینی که هر یکی را از ایشان شرفی دیگر داد و نواختی و تخصیصی دیگر؟! خلیل (ع) را گفت: دوست من است: وَ اتَّخَذَ اللَّهُ إِبْراهِیمَ خَلِیلًا. آدم (ع) را گفت: صفیّ من است: إِنَّ اللَّهَ اصْطَفی‌ آدَمَ. موسی (ع) را گفت: کلیم من است: وَ کَلَّمَ اللَّهُ مُوسی‌ تَکْلِیماً. عیسی (ع) را گفت: وَ رُوحٌ مِنْهُ. مصطفی (ص) را گفت: حبیب من است: ما وَدَّعَکَ رَبُّکَ وَ ما قَلی‌.۱۱ - النوبة الثانیة: قوله تعالی: قالَ الْمَلَأُ مِنْ قَوْمِ فِرْعَوْنَ چون موسی (ع) بیّنت خویش آشکارا کرد، و حجت خود بنمود ازید بیضا و عصا، و فرعون را گفت: فَأَرْسِلْ مَعِیَ بَنِی إِسْرائِیلَ، فرعون در آن کار فرو ماند. همت قتل موسی کرد. سالاران و مهتران قوم وی را گفتند: کشتن را روی نیست که باین معنی شبهتی در مردم آری. پندارند که وی راستگوی بود چون او را بکشتی، بگذار تا کذب وی و سحر وی آشکارا شود و مردم بدانند که این مرد جادو است جادوی دانا حاذق. میخواهد که باین جادویی و استادی خویش شما را یعنی فرعون و قبطیان از زمین مصر بیرون کند و ملک شما را زیر زبر گرداند، یعنی که چون میخواهد که بنی اسرائیل را بیرون برد، آن بیرون کردن شما است، که معاش شما از خراج و جزیت ایشان است، و نیز دشمنان شمااند. چون معاش شما بریده گردد و دشمن دست یابد ناچار شما را بیرون کرده باشند. پس فرعون گفت: فَما ذا تَأْمُرُونَ اینجا اضمار است، یعنی: قال فرعون: فَما ذا تَأْمُرُونَ؟ معنی تأمرون تشیرون است، که فرعون ملأ خود را بر خود امر ندیدید.اکنون شما چه اشارت کنید چه بینید و رأی شما در این کار چیست؟ قالُوا أَرْجِهْ بهمزه قراءت مکی و بصری و شامی و یحیی، اما «هاء» مکی باشباع ضمّه خواند متّصل بواو چنان که اصل اوست.

اطلاعات

منبع اولیه: کتابخانهٔ تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

قوله تعالی: قالَ الْمَلَأُ مِنْ قَوْمِ فِرْعَوْنَ سالاران قوم فرعون گفتند: إِنَّ هذا لَساحِرٌ عَلِیمٌ (۱۰۹) اینست بدرستی جادویی دانا استاد.
هوش مصنوعی: سالاران قوم فرعون گفتند: «این فرد، جادوگری دانشمند و ماهر است.»
یُرِیدُ أَنْ یُخْرِجَکُمْ مِنْ أَرْضِکُمْ میخواهد که بیرون کند شما را از زمین شما فَما ذا تَأْمُرُونَ (۱۱۰) چه چیز فرمائید؟
هوش مصنوعی: او می‌خواهد شما را از سرزمین‌تان بیرون کند. حال، شما چه دستوری می‌دهید؟
قالُوا ایشان گفتند فرعون را: أَرْجِهْ وَ أَخاهُ باز دار وی را و برادر وی را وَ أَرْسِلْ فِی الْمَدائِنِ و بفرست در شهرهای زمین مصر حاشِرِینَ (۱۱۱) فراهم کنندگان و جادو جویندگان.
هوش مصنوعی: ایشان به فرعون گفتند: او و برادرش را معطل کن و در شهرهای مصر پیام بفرست تا جادوگران را جمع‌آوری کنند.
یَأْتُوکَ بِکُلِّ ساحِرٍ عَلِیمٍ (۱۱۲) تا بتو آرند هر جادویی دانا که هست.
هوش مصنوعی: به سراغ تو می‌آورند هر جادوگری که دانشمند و ماهر است.
وَ جاءَ السَّحَرَةُ فِرْعَوْنَ جادوان آمدند بفرعون، قالُوا گفتند او را: قالُوا إِنَّ لَنا لَأَجْراً ما را برین جادویی که میخواهی مزدی هست؟ إِنْ کُنَّا نَحْنُ الْغالِبِینَ (۱۱۳) اگر ما موسی را و برادر وی را غلبه کنندگانیم باز مالندگان و کم آورندگان.
هوش مصنوعی: جادوگران به فرعون آمدند و گفتند: آیا برای این جادویی که انجام می‌دهیم، مزدی دریافت خواهیم کرد اگر ما بر موسی و برادرش پیروز شویم؟
قالَ نَعَمْ وَ إِنَّکُمْ لَمِنَ الْمُقَرَّبِینَ (۱۱۴) گفت: آری، و شما پس از آن از نزدیک کردگان‌اید بمن.
هوش مصنوعی: او گفت: بله، و شما پس از آن از نزدیک‌ترین‌ها به من خواهید بود.
قالُوا یا مُوسی‌ جادوان گفتند. ای موسی! إِمَّا أَنْ تُلْقِیَ تو عصای خویش بیوکنی پیش وَ إِمَّا أَنْ نَکُونَ نَحْنُ الْمُلْقِینَ (۱۱۵) یا ما آن خود بیفکنیم؟
هوش مصنوعی: آنها گفتند: ای موسی! یا تو عصایت را بیفکن تا ببینیم چه می‌شود، یا ما خودمان شروع به انداختن می‌کنیم.
قالَ أَلْقُوا گفت: شما پیش بیفکنید فَلَمَّا أَلْقَوْا چون بیفکندند سَحَرُوا أَعْیُنَ النَّاسِ چشم مردمان بر بستند و فرا دیدار چشم مردمان جادویی نمودند وَ اسْتَرْهَبُوهُمْ و مردمان را بترسانیدند وَ جاؤُ بِسِحْرٍ عَظِیمٍ (۱۱۶) و جادویی آوردند بزرگ.
هوش مصنوعی: او گفت: شما اینها را به زمین بیفکنید. وقتی که آنها را به زمین افکندند، چشمان مردم را جادو کردند و حالت حیرت و ترس را در آنها ایجاد کردند و جادویی بزرگ به نمایش گذاشتند.
وَ أَوْحَیْنا إِلی‌ مُوسی‌ و پیغام فرستادیم بموسی أَنْ أَلْقِ عَصاکَ که عصای خود بیفکن فَإِذا هِیَ تَلْقَفُ ما یَأْفِکُونَ (۱۱۷) که آن عصا فرو برد هر چه ایشان بدروغ ساخته‌اند و بجادویی نموده.
هوش مصنوعی: ما به موسی وحی کردیم که عصای خود را بیفکند. وقتی که او این کار را کرد، عصایش هر چیزی را که آن‌ها به دروغ ساخته بودند و به عنوان جادو ارائه می‌کردند، بلعید.
فَوَقَعَ الْحَقُّ حق آشکارا شد و هست وَ بَطَلَ ما کانُوا یَعْمَلُونَ (۱۱۸) و آنچه ایشان میکردند تباه گشت و نیست.
هوش مصنوعی: پس حق به وضوح نمایان شد و وجود یافت و آنچه آنها انجام داده بودند باطل و نابود شد.
فَغُلِبُوا هُنالِکَ ایشان را باز شکستند آنجا وَ انْقَلَبُوا و باز گشتند صاغِرِینَ (۱۱۹) خوار مانده و کم آمده.
هوش مصنوعی: آن‌ها در آنجا شکست خوردند و با حالتی خوار و ناامید به خانه بازگشتند.
وَ أُلْقِیَ السَّحَرَةُ ساجِدِینَ (۱۲۰) و جادوان را بسجود افکندند.
هوش مصنوعی: جادوان به حالت سجده افتادند.
قالُوا گفتند همه: آمَنَّا بِرَبِّ الْعالَمِینَ (۱۲۱) بگرویدیم بخداوند جهانیان.
هوش مصنوعی: همه گفتند: به پروردگار جهانیان ایمان آورده‌ایم.
رَبِّ مُوسی‌ وَ هارُونَ (۱۲۲) خداوند موسی و هارون.
هوش مصنوعی: خداوند موسی و هارون.
قالَ فِرْعَوْنُ فرعون جادوان را گفت: آمَنْتُمْ بِهِ بگرویدید باو قَبْلَ أَنْ آذَنَ لَکُمْ پیش از آنکه دستوری دادم شما را إِنَّ هذا لَمَکْرٌ شما در نهان با موسی سازی ساخته‌اید مَکَرْتُمُوهُ فِی الْمَدِینَةِ و این ساز نهانی بهم کرده‌اید درین شارستان لِتُخْرِجُوا مِنْها أَهْلَها تا اهل آن از آن بدر بیرون کنید فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ (۱۲۳) آری آگاه شید.
هوش مصنوعی: فرعون به جادوگران گفت: آیا شما پیش از آنکه به شما اجازه دهم به او ایمان آوردید؟ حقیقت این است که شما به گونه‌ای در پنهان با موسی توطئه کرده‌اید و قصد دارید که اهل این شهر را از آن خارج کنید. به زودی متوجه خواهید شد!
لَأُقَطِّعَنَّ أَیْدِیَکُمْ وَ أَرْجُلَکُمْ ببرم و پاره پاره کنم دستها و پایهای شما مِنْ خِلافٍ از یکی چپ و از یکی راست ثُمَّ لَأُصَلِّبَنَّکُمْ أَجْمَعِینَ (۱۲۴) و آن گه شما را دست و پای زده بیاویزم همگان.
هوش مصنوعی: من دست‌ها و پاهای شما را یکی از سمت راست و یکی از سمت چپ قطع کرده و سپس همه شما را به دار خواهم آویخت.
قالُوا جواب دادند جادوان إِنَّا إِلی‌ رَبِّنا مُنْقَلِبُونَ (۱۲۵) ما با خدای خویش گشتیم.
هوش مصنوعی: آنها گفتند: "ما به سوی پروردگار خود باز می‌گردیم."
وَ ما تَنْقِمُ مِنَّا نیست چیزی که از ما نپسندی إِلَّا أَنْ آمَنَّا مگر آنکه ما بگرویدیم بِآیاتِ رَبِّنا پیغامهای خداوند خویش و نشانه‌های او لَمَّا جاءَتْنا آن گه که بما آمد. رَبِّنا خداوند ما! أَفْرِغْ عَلَیْنا صَبْراً فرو ریز بر ما شکیبایی فراخ وَ تَوَفَّنا مُسْلِمِینَ و ما را بر مسلمانی بمیران.
هوش مصنوعی: و شما هیچ انتقادی از ما ندارید جز اینکه ما به آیات پروردگارمان ایمان آورده‌ایم، زمانی که این پیام‌ها و نشانه‌ها به ما رسید. پروردگارا! بر ما شکیبایی فراوان نازل کن و ما را در حالت مسلمانی بمیران.