گنجور

۵ - النوبة الاولى

قوله تعالی: قَدْ نَعْلَمُ ما می‌دانیم إِنَّهُ لَیَحْزُنُکَ که اندوهگن میکند ترا الَّذِی یَقُولُونَ آنچه میگویند ایشان فَإِنَّهُمْ لا یُکَذِّبُونَکَ ایشان دروغ زن نه ترا میگیرند وَ لکِنَّ الظَّالِمِینَ لکن آن ستمکاران بر خویشتن بِآیاتِ اللَّهِ یَجْحَدُونَ (۳۳) سخنان اللَّه را می‌باز دهند بشوخی.

وَ لَقَدْ کُذِّبَتْ بدرستی که دروغ زن گرفتند ایشان رُسُلٌ مِنْ قَبْلِکَ پیغامبران را پیش از تو فَصَبَرُوا شکیبایی کردند ایشان عَلی‌ ما کُذِّبُوا وَ أُوذُوا بر آنچه ایشان را دروغ زن گرفتند و رنج نمودند حَتَّی أَتاهُمْ نَصْرُنا تا آن گه که بایشان آمد یاری دادن ما وَ لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِ اللَّهِ و بدل کننده نیست سخنان خدای را، وَ لَقَدْ جاءَکَ و آمد بتو مِنْ نَبَإِ الْمُرْسَلِینَ (۳۴) از خبرهای فرستادگان ما آنچه آمد.

وَ إِنْ کانَ کَبُرَ عَلَیْکَ و اگر چنانست که گران شد بر تو و بزرگ آمد ترا إِعْراضُهُمْ روی گردانیدن ایشان و نپذیرفتن فَإِنِ اسْتَطَعْتَ اگر توانی أَنْ تَبْتَغِیَ نَفَقاً فِی الْأَرْضِ که راهی سازی در زمین أَوْ سُلَّماً فِی السَّماءِ یا نردبانی سازی فرا آسمان فَتَأْتِیَهُمْ بِآیَةٍ تا بر آن در آسمان آیی، وَ لَوْ شاءَ اللَّهُ و اگر خدای خواهد لَجَمَعَهُمْ عَلَی الْهُدی‌ ایشان را همه بر راست راهی فراهم آرد فَلا تَکُونَنَّ مِنَ الْجاهِلِینَ (۳۵) نگر تا ازیشان نباشی که نمی‌دانند.

إِنَّما یَسْتَجِیبُ پاسخ نیکو که کنند الَّذِینَ یَسْمَعُونَ ایشان کنند که بگوش دل میشنوند وَ الْمَوْتی‌ یَبْعَثُهُمُ اللَّهُ و مردگان را خدای تواند برانگیزاند، و اوست که ایشان را برانگیزاند ثُمَّ إِلَیْهِ یُرْجَعُونَ (۳۶) پس با وی برند ایشان را.

وَ قالُوا لَوْ لا نُزِّلَ عَلَیْهِ آیَةٌ مِنْ رَبِّهِ گفتند: چرا فرو نفرستند بر وی نشانی از خداوند وی قُلْ إِنَّ اللَّهَ قادِرٌ بگوی اللَّه تواناست و قادر، عَلی‌ أَنْ یُنَزِّلَ آیَةً بر آنکه نشانی فرستد، وَ لکِنَّ أَکْثَرَهُمْ لا یَعْلَمُونَ (۳۷) لکن بیشتر ایشان نمیدانند.

وَ ما مِنْ دَابَّةٍ فِی الْأَرْضِ نیست هیچ چمنده‌ای در زمین وَ لا طائِرٍ و نه پرنده‌ای یَطِیرُ بِجَناحَیْهِ که می‌پرد بدو بال خویش إِلَّا أُمَمٌ أَمْثالُکُمْ مگر همه گروه گروه همچون شمااند، ما فَرَّطْنا فِی الْکِتابِ مِنْ شَیْ‌ءٍ هیچ چیز فرو نگذاشتیم در لوح، ثُمَّ إِلی‌ رَبِّهِمْ یُحْشَرُونَ (۳۸) و پس همگان را با پیش خداوند خواهند انگیخت.

وَ الَّذِینَ کَذَّبُوا بِآیاتِنا و ایشان که بدروغ فرا میدارند سخنان ما صُمٌّ از شنیدن حق و دریافتن آن کران‌اند وَ بُکْمٌ و از اقرار دادن بآن گنگان‌اند فِی الظُّلُماتِ و در تاریکی نادانی‌اند. مَنْ یَشَأِ اللَّهُ یُضْلِلْهُ هر که خدای خواهد وی را از راه گم کند وَ مَنْ یَشَأْ و هر که خواهد، یَجْعَلْهُ عَلی‌ صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ (۳۹) وی را بر راه راست دارد.

۴ - النوبة الثالثة: قوله تعالی: وَ مِنْهُمْ مَنْ یَسْتَمِعُ إِلَیْکَ الایة سمع فهم دیگر است و سمع خطاب دیگر. آن بیحرمتان و بیگانگان چون از سمع فهم و قبول محروم بودند، سمع خطاب ایشان را سود نداشت. سمع فهم آنست که در دل جای گیرد، و قبول در آن پیوندد، و یقین در آن بیفزاید. اگر سالها این طنطنه حروف بسمع خطاب میرسد تا قلقله یافت بسمع جان نرسد، سودی ندارد. آن بو جهل رانده مقهور حکم ازل گشته رفتی و سر بر آستانه مسجد رسول خدا (ص) نهادی، و قرآن از رسول (ص) بسمع ظاهر بشنیدی، اما دلش یک حرف بخود راه ندادی، که قفل نومیدی بر آن زده بودند، و مهر شقاوت بر آن نهاده، و آن دیگر مطرود مهجور ولید مغیره چون قرآن شنید، گفت: «و اللَّه ان لقوله لحلاوة، و ان علیه لطلاوة، و ان اصله لمغدق، و ان اعلاه لمثمر». گفت: این سخن که محمد میخواند سخنی شیرین و پر آفرین است، بالاش چون درخت میوه‌دار، و زیر چون چشمه آب حیات. بظاهر چنین میگفت، و باطنی داشت خراب که حرفی از آن بدل خود راه می‌نداد، تا بدانی که اعتبار بباطن است، و حقیقت این کار یافت است و قبول. اگر هزاران کس بعمارت ظاهر مشغول شوند، آن عمارت ایشان خرابی یک دل جبر نکند، و بکار نیاید، و اگر یک دل آبادان بود، پاسبان اقلیمی باشد، همه را در حمایت عز خویش گیرد.۵ - النوبة الثانیة: قوله تعالی: قَدْ نَعْلَمُ إِنَّهُ لَیَحْزُنُکَ سدی میگوید: سبب نزول این آیت آن بود که روز بدر، اخنس بن شریق و بو جهل بیکدیگر رسیدند. اخنس گفت: یا ابا الحکم! این ساعت منم و تو، و کس سخن ما نمی‌شنود. براستی با من بگو که: این محمد راستگوی است یا دروغ زن؟ بو جهل گفت: اکنون که راستی می‌پرسی، و اللَّه ان محمّدا لصادق، و ما کذب محمّد قط، و اللَّه که محمد راستگوی است، و هرگز دروغ نگفت، اما چون بنو قصی لوا و سقایه و حجابت و نبوت ببرند، باقی قریش را چه بماند؟ و اگر ما او را تصدیق کنیم، ما را تبع وی باید بود، و ما هرگز تبع بنی عبد مناف نبودیم. پس رب العالمین در شأن ایشان این آیت فرستاد. و روایت کنند از علی (ع) که ابو جهل بمصطفی (ص) رسید، و با وی مصافحت کرد، و گفت: انّا لا نکذبک یا محمّد، و لکن نکذب ما جئت به، فأنزل اللَّه هذه الآیة.

اطلاعات

منبع اولیه: کتابخانهٔ تصوف

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

قوله تعالی: قَدْ نَعْلَمُ ما می‌دانیم إِنَّهُ لَیَحْزُنُکَ که اندوهگن میکند ترا الَّذِی یَقُولُونَ آنچه میگویند ایشان فَإِنَّهُمْ لا یُکَذِّبُونَکَ ایشان دروغ زن نه ترا میگیرند وَ لکِنَّ الظَّالِمِینَ لکن آن ستمکاران بر خویشتن بِآیاتِ اللَّهِ یَجْحَدُونَ (۳۳) سخنان اللَّه را می‌باز دهند بشوخی.
هوش مصنوعی: خداوند می‌فرماید: ما کاملاً می‌دانیم که سخنانی که این افراد می‌گویند، تو را اندوهگین می‌کند. آنها درواقع تو را دروغگو نمی‌دانند، اما ستمگران به نشانه‌های خداوند پشت می‌کنند و آنها را با تمسخر رد می‌کنند.
وَ لَقَدْ کُذِّبَتْ بدرستی که دروغ زن گرفتند ایشان رُسُلٌ مِنْ قَبْلِکَ پیغامبران را پیش از تو فَصَبَرُوا شکیبایی کردند ایشان عَلی‌ ما کُذِّبُوا وَ أُوذُوا بر آنچه ایشان را دروغ زن گرفتند و رنج نمودند حَتَّی أَتاهُمْ نَصْرُنا تا آن گه که بایشان آمد یاری دادن ما وَ لا مُبَدِّلَ لِکَلِماتِ اللَّهِ و بدل کننده نیست سخنان خدای را، وَ لَقَدْ جاءَکَ و آمد بتو مِنْ نَبَإِ الْمُرْسَلِینَ (۳۴) از خبرهای فرستادگان ما آنچه آمد.
هوش مصنوعی: پیامبران قبل از تو نیز دروغگو نامیده شدند و آنها صبر کردند بر آنچه که به آنها دروغ گفته می‌شد و به سختی‌هایی که متحمل می‌شدند. تا این که یاری ما به آنها رسید. هیچ کس نمی‌تواند سخنان خدا را تغییر دهد و به راستی خبرهای فرستادگان به تو رسیده است.
وَ إِنْ کانَ کَبُرَ عَلَیْکَ و اگر چنانست که گران شد بر تو و بزرگ آمد ترا إِعْراضُهُمْ روی گردانیدن ایشان و نپذیرفتن فَإِنِ اسْتَطَعْتَ اگر توانی أَنْ تَبْتَغِیَ نَفَقاً فِی الْأَرْضِ که راهی سازی در زمین أَوْ سُلَّماً فِی السَّماءِ یا نردبانی سازی فرا آسمان فَتَأْتِیَهُمْ بِآیَةٍ تا بر آن در آسمان آیی، وَ لَوْ شاءَ اللَّهُ و اگر خدای خواهد لَجَمَعَهُمْ عَلَی الْهُدی‌ ایشان را همه بر راست راهی فراهم آرد فَلا تَکُونَنَّ مِنَ الْجاهِلِینَ (۳۵) نگر تا ازیشان نباشی که نمی‌دانند.
هوش مصنوعی: اگر از نپذیرفتن و روی گرداندن آنان بر تو گران و دشوار است، و اگر می‌توانی راهی در زمین بجویی یا نردبانی به آسمان بسازی تا نشانه‌ای برای آنان بیاوری، بدان که اگر خدا می‌خواست، می‌توانست همه آنان را به راه راست هدایت کند. پس هرگز از نادانان نباش.
إِنَّما یَسْتَجِیبُ پاسخ نیکو که کنند الَّذِینَ یَسْمَعُونَ ایشان کنند که بگوش دل میشنوند وَ الْمَوْتی‌ یَبْعَثُهُمُ اللَّهُ و مردگان را خدای تواند برانگیزاند، و اوست که ایشان را برانگیزاند ثُمَّ إِلَیْهِ یُرْجَعُونَ (۳۶) پس با وی برند ایشان را.
هوش مصنوعی: تنها کسانی که به نیکویی پاسخ می‌دهند، افرادی هستند که با دل و جان به سخن گوش می‌دهند. و خداوند مردگان را برمی‌انگیزد و بعد از آن، همه به سوی او باز می‌گردند.
وَ قالُوا لَوْ لا نُزِّلَ عَلَیْهِ آیَةٌ مِنْ رَبِّهِ گفتند: چرا فرو نفرستند بر وی نشانی از خداوند وی قُلْ إِنَّ اللَّهَ قادِرٌ بگوی اللَّه تواناست و قادر، عَلی‌ أَنْ یُنَزِّلَ آیَةً بر آنکه نشانی فرستد، وَ لکِنَّ أَکْثَرَهُمْ لا یَعْلَمُونَ (۳۷) لکن بیشتر ایشان نمیدانند.
هوش مصنوعی: آنها گفتند: چرا نشانه‌ای از سوی خداوند بر او نازل نمی‌شود؟ بگو: خداوند قادر است که نشانه‌ای نازل کند، اما بیشتر آنها نمی‌دانند.
وَ ما مِنْ دَابَّةٍ فِی الْأَرْضِ نیست هیچ چمنده‌ای در زمین وَ لا طائِرٍ و نه پرنده‌ای یَطِیرُ بِجَناحَیْهِ که می‌پرد بدو بال خویش إِلَّا أُمَمٌ أَمْثالُکُمْ مگر همه گروه گروه همچون شمااند، ما فَرَّطْنا فِی الْکِتابِ مِنْ شَیْ‌ءٍ هیچ چیز فرو نگذاشتیم در لوح، ثُمَّ إِلی‌ رَبِّهِمْ یُحْشَرُونَ (۳۸) و پس همگان را با پیش خداوند خواهند انگیخت.
هوش مصنوعی: در زمین هیچ موجود زنده‌ای نیست، نه حیوانی و نه پرنده‌ای که با بال‌هایش پرواز کند، مگر اینکه گروه‌های مشابه شما هستند. ما در کتاب چیزی را فروگذار نکردیم و در نهایت همه آن‌ها به سوی پروردگارشان جمع می‌شوند.
وَ الَّذِینَ کَذَّبُوا بِآیاتِنا و ایشان که بدروغ فرا میدارند سخنان ما صُمٌّ از شنیدن حق و دریافتن آن کران‌اند وَ بُکْمٌ و از اقرار دادن بآن گنگان‌اند فِی الظُّلُماتِ و در تاریکی نادانی‌اند. مَنْ یَشَأِ اللَّهُ یُضْلِلْهُ هر که خدای خواهد وی را از راه گم کند وَ مَنْ یَشَأْ و هر که خواهد، یَجْعَلْهُ عَلی‌ صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ (۳۹) وی را بر راه راست دارد.
هوش مصنوعی: کسانی که آیات ما را نپذیرفتند و به آن‌ها کذب می‌بندند، مانند افرادی هستند که از شنیدن حقیقت ناتوانند و نمی‌توانند آن را درک کنند. آن‌ها در تاریکای نادانی به سر می‌برند. هر که خدا بخواهد او را به بی‌راهی می‌اندازد و هر که بخواهد، او را بر راه راست هدایت می‌کند.