گنجور

شمارهٔ ۱۲ - مدح حسین طبیب

مشفق عمرها حسین طبیب
در همه فعلها بدیع و غریب
آنکه در علم طب کند افسوس
بر حکیم بزرگ جالینوس
جد او اصل نیکنامی هاست
هزل او اصل شادکامی هاست
پس به رسمست و نیک شایسته
شاه را بنده ایست بایسته
تندرستی چو در دهان دارد
شه بر او اعتماد جان دارد
نکته گوید بسی چو بازد نرد
اینت زیبا و اینت خوشدل مرد
سیکی هفت و هشت چون بخورد
دست زی عشرت و نشاط برد
اندر آید برنج و بقره بقو
راست گویی که هست جنس لقو
زود یک پای چست بردارد
راه آیم روم به پیش آرد
در همه حال آشکار و نهان
علم ابدان شناسد و ادیان
خوش ندیمی ست راست باید گفت
همه علمست آشکار و نهفت
عادت او دروغ و بهتان نیست
به گه هزل و جد گران جان نیست
گاه و بیگاه چون طبیب شهست
ظاهر و باطنش حبیب شهست
پای غوری که او تواند کوفت
خرس هرگز چو او نداند کوفت

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

مشفق عمرها حسین طبیب
در همه فعلها بدیع و غریب
هوش مصنوعی: حسین یک پزشک دلسوز است که در تمام کارهای خود تازگی و زیبایی دارد.
آنکه در علم طب کند افسوس
بر حکیم بزرگ جالینوس
هوش مصنوعی: کسی که در علم پزشکی فعالیت کند و به کار جالینوس، حکیم بزرگ، افسوس بخورد، نشان‌دهنده‌ی ناآگاهی و نداشتن درک کافی از پیشرفت‌ها و دانسته‌های علمی است. جالینوس به عنوان یک دانشمند و پزشک مهم در تاریخ پزشکی شناخته می‌شود و تحسین و تجلیل از او باید به جای افسوس باشد.
جد او اصل نیکنامی هاست
هزل او اصل شادکامی هاست
هوش مصنوعی: پدر او سرچشمه خوبی‌ها و نام نیک است و شوخی‌های او منبع خوشحالی و شادی هستند.
پس به رسمست و نیک شایسته
شاه را بنده ایست بایسته
هوش مصنوعی: این سخن بیان می‌کند که رفتار و شیوه‌ی شایسته و پسندیده یک بنده نسبت به شاه، نشانه‌ای از احترام و ارزشگذاری به مقام اوست.
تندرستی چو در دهان دارد
شه بر او اعتماد جان دارد
هوش مصنوعی: زمانی که سلامت و تندرستی در میان مردم وجود داشته باشد، حاکم بر آن جامعه می‌تواند به آن‌ها اطمینان و آرامش ببخشد.
نکته گوید بسی چو بازد نرد
اینت زیبا و اینت خوشدل مرد
هوش مصنوعی: وقتی که بازی را شروع می‌کنی، نکات زیادی را یاد می‌گیری. این بازی زیبا و شما نیز خوش‌دل هستید.
سیکی هفت و هشت چون بخورد
دست زی عشرت و نشاط برد
هوش مصنوعی: زمانی که کسی به خوشی و لذت دست یابد، به اوج شادی و نشاط می‌رسد.
اندر آید برنج و بقره بقو
راست گویی که هست جنس لقو
هوش مصنوعی: در اینجا اشاره به آن است که وقتی مسائل به دقت و درستی بررسی شوند، حقیقت و واقعیت‌ها بهتر مشخص می‌شوند. به عبارتی، باید که در بحث‌ها و تبادل نظرها، از انصاف و صداقت استفاده کرد تا به درک صحیحی رسید.
زود یک پای چست بردارد
راه آیم روم به پیش آرد
هوش مصنوعی: سریع یک قدم برمی‌دارد تا به من برسد و جلوتر از من حرکت کند.
در همه حال آشکار و نهان
علم ابدان شناسد و ادیان
هوش مصنوعی: در هر شرایطی، چه نمایان و چه پنهان، او به علم بدن‌ها و باورهای مختلف آگاه است.
خوش ندیمی ست راست باید گفت
همه علمست آشکار و نهفت
هوش مصنوعی: دوست خوبی هستی و این را باید بگویم که تمام دانش، چه پنهان و چه نمایان، در دسترس است.
عادت او دروغ و بهتان نیست
به گه هزل و جد گران جان نیست
هوش مصنوعی: عادت او دروغ و تهمت نیست، او همیشه جدی و محترم است و به مسایل بی‌اهمیت اهمیت نمی‌دهد.
گاه و بیگاه چون طبیب شهست
ظاهر و باطنش حبیب شهست
هوش مصنوعی: هر از گاهی همچون طبیبی، در ظاهر و باطن، دوست و محبوب است.
پای غوری که او تواند کوفت
خرس هرگز چو او نداند کوفت
هوش مصنوعی: آن کس که بتواند به پای غوری ضربه‌ای بزند، هرگز نمی‌داند که خرس ضربه‌ای نمی‌زند.