گنجور

شمارهٔ ۵۱ - باز در ستایش او

شهریارا خدای یار تو باد
شهریاری همیشه کار تو باد
شاه مسعودی و سعود فلک
از فلک پیش تو نثار تو باد
نوبت نوبهار دولت تست
ملک تازه ز نوبهار تو باد
ربع حشمت زمین دولت را
حاصل از دست ابروار تو باد
سرمه چشم دیده دولت
روز پیکار تو غبار تو باد
نور و نار تو مهر و کینه تست
تا زمانه ست نور و نار تو باد
چون ز زخم تو شیر بیشه بماند
شیر گردون کنون شکار تو باد
روز بار تو سور کرد جهان
تا جهانست روز بار تو باد
آتشین سطوتی و دیده کفر
پر دخان تو و شرار تو باد
زاری کارزار و زاری خصم
همه از کار و کارزار تو باد
حیدری حمله ای و نصرت دین
از جهانگیر ذوالفقار تو باد
شیر زخمی و شیر زور چو شیر
همه آفاق مرغزار تو باد
بر سر و مغز و دیده شیران
ضربت گرز گاوسار تو باد
دولت کامگار در گیتی
بنده رای کامگار تو باد
در شمار عدوست هر چه غم است
هر چه شادیست در شمار تو باد
مملکت را همه قرار و مدار
در قرار تو و مدار تو باد
دولت کاردان و کارگذار
در همه کار پیشکار تو باد
شده مقصور کارهای جهان
بر تک خامه سوار تو باد
آتش مرگ جان دشمن تو
زخم شمشیر آبدار تو باد
داد و انصاف شاکی و شاکر
همه در امن و زینهار تو باد
بردباری و رحمت ایزد
بر دل و طبع بردبار تو باد
چرخ گنج تو را همی گوید
مملکت بوته عیار تو باد
هر قراری که خسروی جوید
در سر تیغ آبدار تو باد
همه آوردن و گرفتن ملک
در بگیر تو و بیار تو باد
در جهان ملک استوار تو را
قوت از دین استوار تو باد
ملک با فتح های تو همه سال
همه چون فتح سال پار تو باد
در سفر باغ و بوستان و بهار
منزل و جای رهگذار تو باد
به شب و روز یمن و یسر جهان
ز یمین تو و یسار تو باد
تا همی روز و روزگار بود
ملک را روز و روزگار تو باد
زین حصار تو بنده نام گرفت
آفرین ها بر این حصار تو باد

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

شهریارا خدای یار تو باد
شهریاری همیشه کار تو باد
هوش مصنوعی: خداوند همیشه بر سر یار تو نگه‌بان باشد و حکومت و رهبری تو پیوسته برقرار باشد.
شاه مسعودی و سعود فلک
از فلک پیش تو نثار تو باد
هوش مصنوعی: اینجا به عظمت و مقام بلند تو اشاره شده است که حتی ستارگان و آسمان هم در برابر تو سر تعظیم فرود می‌آورند و به تو احترام می‌گذارند.
نوبت نوبهار دولت تست
ملک تازه ز نوبهار تو باد
هوش مصنوعی: فصل بهار فرصتی است که به لطف و رحمت تو، کشور به تازگی و سرسبزی می‌رسد.
ربع حشمت زمین دولت را
حاصل از دست ابروار تو باد
هوش مصنوعی: مزارع و زمین‌های با ارزش، به برکت زیبایی و دلبری تو، سعادتمند و پرخیر و برکت خواهند بود.
سرمه چشم دیده دولت
روز پیکار تو غبار تو باد
هوش مصنوعی: محبوب من، زیبایی چشمانت مانند سرمه‌ای است که در روزهای نبرد و جنگ، موجب افتخار و سربلندی من می‌شود. هرگاه به یاد تو می‌افتم، تمام غبارها و مشکلات سپری می‌شوند.
نور و نار تو مهر و کینه تست
تا زمانه ست نور و نار تو باد
هوش مصنوعی: نور و آتش تو نماد مهر و کینه‌ات است تا زمانی که دنیا پابرجاست. امیدوارم نور و آتش تو برقرار بماند.
چون ز زخم تو شیر بیشه بماند
شیر گردون کنون شکار تو باد
هوش مصنوعی: چون زخم تو باقی ماند، شیر جنگل دیگر شکار تو شده است.
روز بار تو سور کرد جهان
تا جهانست روز بار تو باد
هوش مصنوعی: روز جشن و سرور تو باعث شگفتی و زیبایی جهان شده است و تا زمانی که دنیا باقی است، این روز برای تو خوش و مبارک باد.
آتشین سطوتی و دیده کفر
پر دخان تو و شرار تو باد
هوش مصنوعی: تو با قدرت آتشین و نگاه کفرآمیزت، همچون دودی فشرده و شعله‌ای سوزان هستی.
زاری کارزار و زاری خصم
همه از کار و کارزار تو باد
هوش مصنوعی: درد و رنج در میدان جنگ و ناله‌ی دشمن، همه به خاطر تلاش و فعالیت توست.
حیدری حمله ای و نصرت دین
از جهانگیر ذوالفقار تو باد
هوش مصنوعی: حیدر به معنای شیر و دلیر است و در اینجا به قدرت و شجاعت اشاره دارد. "حمله‌ای" به مفهوم یک حمله سریع و قوی است. "نصرت دین" به یاری و حمایت از دین اشاره دارد. "از جهانگیر ذوالفقار" یعنی این یاری و حمایت به وسیله شمشیری به نام ذوالفقار انجام می‌شود، که نماد قدرت و پیروزی است. در کل، بیانگر این است که با قدرت حیدری و شمشیر ذوالفقار، دین به پیروزی و نصرت خواهد رسید.
شیر زخمی و شیر زور چو شیر
همه آفاق مرغزار تو باد
هوش مصنوعی: شیر زخمی و شیر نیرومند، همچنان که شیر در تمام جهان سرزندگی و قدرت دارد، تو نیز باید در میدان زندگی با شجاعت و استقامت رفتار کنی.
بر سر و مغز و دیده شیران
ضربت گرز گاوسار تو باد
هوش مصنوعی: به امید آنکه بر سر و فکر و چشمان شیران، ضربه‌های قدرت و توانایی تو مانند گرز گاوسار باشد.
دولت کامگار در گیتی
بنده رای کامگار تو باد
هوش مصنوعی: بهروزی و خوشبختی در دنیا، وابسته به نظری است که تو برمی‌گزینی و آن را دنبال می‌کنی.
در شمار عدوست هر چه غم است
هر چه شادیست در شمار تو باد
هوش مصنوعی: هر ترس و نگرانی که وجود دارد، در کنار دشمنان به حساب می‌آید و هر خوشحالی و سرور نیز به تو مربوط می‌شود.
مملکت را همه قرار و مدار
در قرار تو و مدار تو باد
هوش مصنوعی: تمام امور کشور باید به سازماندهی و نظم تو وابسته باشد.
دولت کاردان و کارگذار
در همه کار پیشکار تو باد
هوش مصنوعی: امیدوارم که توانمند و کارآمد در هر زمینه‌ای که وارد می‌شوی، همیشه خیر و برکت و موفقیت برایت فراهم باشد.
شده مقصور کارهای جهان
بر تک خامه سوار تو باد
هوش مصنوعی: کارهای این جهان بر دوش تو قرار گرفته و تو به عنوان محور اصلی آن‌ها شناخته می‌شوی.
آتش مرگ جان دشمن تو
زخم شمشیر آبدار تو باد
هوش مصنوعی: آتش مرگ، جان دشمن را می‌گیرد و زخم شمشیر تو، بر او سخت و طاقت‌فرساست.
داد و انصاف شاکی و شاکر
همه در امن و زینهار تو باد
هوش مصنوعی: داد و انصاف، شکایت‌کننده و شاکر، همه باید در امنیت باشند و از تو نگهداری کنند.
بردباری و رحمت ایزد
بر دل و طبع بردبار تو باد
هوش مصنوعی: ای کاش صبر و رحمت خداوند بر قلب و روح صبور تو نازل شود.
چرخ گنج تو را همی گوید
مملکت بوته عیار تو باد
هوش مصنوعی: چرخ (زمان و سرنوشت) به تو می‌گوید که سرزمین (موفقیت و ثروت) تو به قدر ارزش و لیاقت تو خواهد بود.
هر قراری که خسروی جوید
در سر تیغ آبدار تو باد
هوش مصنوعی: هر نوع توافق و قرار دادی که پادشاهی به دنبالش باشد، در زیر تیغ تیز و تند تو تحقق پیدا کند.
همه آوردن و گرفتن ملک
در بگیر تو و بیار تو باد
هوش مصنوعی: همه آمده‌اند تا ملک و مادیات را به دست آورند، اما تو خودت تلاش کن و با باد همراهمان کن.
در جهان ملک استوار تو را
قوت از دین استوار تو باد
هوش مصنوعی: در این دنیا، قدرت و استحکام تو به استقامت و پایبندی به دینت بستگی دارد.
ملک با فتح های تو همه سال
همه چون فتح سال پار تو باد
هوش مصنوعی: با پیروزی‌ها و موفقیت‌های تو، هر سال همچون سال گذشته، به پیروزی و افتخار دست یابیم.
در سفر باغ و بوستان و بهار
منزل و جای رهگذار تو باد
هوش مصنوعی: در سفر به باغ و پارک و بهار، امیدوارم که خانه و محل استراحت تو باشد.
به شب و روز یمن و یسر جهان
ز یمین تو و یسار تو باد
هوش مصنوعی: روز و شب به خوشی و خوشبختی تو تحت تأثیر قرار گیرد و دنیا از سمت راست و چپ تو سرشار از نعمت و برکت باشد.
تا همی روز و روزگار بود
ملک را روز و روزگار تو باد
هوش مصنوعی: تا زمانی که روزها و زمان‌ها وجود داشته باشد، زندگی و روزهای تو نیز پایدار خواهد بود.
زین حصار تو بنده نام گرفت
آفرین ها بر این حصار تو باد
هوش مصنوعی: به خاطر این محدودیت‌های تو، من به عنوان بنده‌ای تعیین‌شده شدم. سپاس و تحسین بر این محدودیت‌های تو باد.