گنجور

شمارهٔ ۲۶۸ - قصیده دیگر در مدح ملک ارسلان

ملک ملک ارسلان
ساکن روض الجنان
شاه زمانه فروز
خسرو صاحبقران
رایت و رایش بلند
دولت و بختش جوان
همت او آفتاب
رتبت او آسمان
مطرب راهی بزن
راوی بیتی بخوان
فی ملک عدله
یخدمها النیران
ای بدل اردشیر
وی عوض اردوان
بنده امرت سپهر
بسته حکمت جهان
ای ملک کامران
خسرو صاحبقران
دوش به خواب اندرون
وقت سپیده دمان
آمد نزد رهی
روان نوشیروان
گفت که مسعود سعد
شاعر چیره زبان
دیدی عدلی که خلق
یاد ندارد چنان
دید کآباد کرد
جمله زمین و زمان
عدل ملک بوالملوک
شاه ملک ارسلان
در صفت عدل او
مدح به گردون رسان
ورچه امروز هست
تنت چنین ناتوان
چو گرددت تن درست
و ایمن گردی به جان
تو وصف این عدل کن
به وصف نیکو بیان
درین معانی به شعر
بساز ده داستان
ای ملک مال ده
خسرو گیتی ستان
سیاست ملک را
پیش تو در یک زمان
جمع شد از هر سویی
دویست کوه روان
جمله بر آن هر یکی
یک اژدهای دمان
بر سر هر پیل مست
نشسته یک پیلبان
برین سیاست که رفت
ای ملک کامران
قحط چو باران نشاند
رحمت تو از جهان
احسنت ای پادشاه
شاد به گیتی بمان
داشتن ملک و دین
جز که چنین کی توان
خلق جهان را همه
کودک و پیر و جوان
به جود کردی غنی
به عدل دادی امان
زایل کردی شها
ز خلق نرخ گران
جانشان دادی همه
که اصل جانست نان
خلق به گیتی ندید
چون تو شهی مهربان
زین پس دزدان شوند
بدرقه کاروان
بیش نترسد ز گرگ
بر رمه مرد شبان
ز جود خالی نه ای
حظی داری از آن
عدل تو بر ملک و دین
جود تو بر گنج و کان
چون تو نبودست و نیست
خسرو فرمان روان
عادلی و عدل تو
رسید در هر مکان
شاها با عدل و ملک
زنده بمان جاودان

اطلاعات

وزن: مفتعلن فاعلن مفتعلن فاعلن (منسرح مطوی مکشوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ملک ملک ارسلان
ساکن روض الجنان
هوش مصنوعی: ملک ارسلان در باغ‌های بهشت ساکن است.
شاه زمانه فروز
خسرو صاحبقران
هوش مصنوعی: پادشاه دوران، درخشان و مانند خسرو صاحبقران است.
رایت و رایش بلند
دولت و بختش جوان
هوش مصنوعی: سوار و اسبش در اوج قدرت و بختش به سرمی‌برد.
همت او آفتاب
رتبت او آسمان
هوش مصنوعی: عزم و اراده او همچون خورشید درخشان است و مرتبه‌اش به اندازه آسمان بلند و وسیع است.
مطرب راهی بزن
راوی بیتی بخوان
هوش مصنوعی: ای خواننده، لحن شادت را بنواز و دو بندی از شعر بگو.
فی ملک عدله
یخدمها النیران
هوش مصنوعی: در حکومت عدالت، آتش به خدمت درمی‌آید.
ای بدل اردشیر
وی عوض اردوان
هوش مصنوعی: ای بدل اردشیر، تو نماینده و جانشین اردوان هستی.
بنده امرت سپهر
بسته حکمت جهان
هوش مصنوعی: من غلام دستور تو هستم و رازهای جهان به سختی درک می‌شود.
ای ملک کامران
خسرو صاحبقران
هوش مصنوعی: ای پادشاه موفق و خوشبخت، تو همچون فرشته‌ای زیبا و زندگی‌بخش هستی.
دوش به خواب اندرون
وقت سپیده دمان
هوش مصنوعی: دیشب در خواب، هنگامی که سپیده صبح دمیده بود،
آمد نزد رهی
روان نوشیروان
هوش مصنوعی: نفر را به نزد رهی بردند که در راهی خوشحال و سرزنده بود و از نوشیروان، پادشاه دادگستر، یاد می‌کرد.
گفت که مسعود سعد
شاعر چیره زبان
هوش مصنوعی: مسعود سعد، شاعری برجسته و توانمند در هنر شاعری بود.
دیدی عدلی که خلق
یاد ندارد چنان
هوش مصنوعی: آیا دیده‌ای که چگونه عدالت را مردم فراموش کرده‌اند؟
دید کآباد کرد
جمله زمین و زمان
هوش مصنوعی: او دید که همه‌ی زمین و آسمان را آباد کرده است.
عدل ملک بوالملوک
شاه ملک ارسلان
هوش مصنوعی: عدالت پادشاه بزرگ و عالی مقام، شاه ملک ارسلان، در میان پادشاهان نمایان است.
در صفت عدل او
مدح به گردون رسان
هوش مصنوعی: در توصیف عدالت او، ستایش را به آسمان برسان.
ورچه امروز هست
تنت چنین ناتوان
هوش مصنوعی: اگر امروز بدنت این‌قدر ضعیف و ناتوان است،
چو گرددت تن درست
و ایمن گردی به جان
هوش مصنوعی: وقتی که بدنت سالم و ایمن باشد، جانت نیز آرام خواهد بود.
تو وصف این عدل کن
به وصف نیکو بیان
هوش مصنوعی: در توصیف این عدالت، باید به زیبایی و خوبی آن اشاره کنی.
درین معانی به شعر
بساز ده داستان
هوش مصنوعی: در این مفاهیم، ده داستان را به شعر تبدیل کن.
ای ملک مال ده
خسرو گیتی ستان
هوش مصنوعی: ای پادشاه، دارایی‌های خود را به کسی ببخش که شایسته است و به او قدرت و سرمایه‌ای بده تا از دنیای خود بهره‌مند شود.
سیاست ملک را
پیش تو در یک زمان
هوش مصنوعی: سیاست کشور در یک لحظه به تو بستگی دارد.
جمع شد از هر سویی
دویست کوه روان
هوش مصنوعی: از هر طرف دوصد کوه به حرکت درآمده‌اند.
جمله بر آن هر یکی
یک اژدهای دمان
هوش مصنوعی: هرکدام از این افراد، موجودی بسیار قوی و خطرناک هستند.
بر سر هر پیل مست
نشسته یک پیلبان
هوش مصنوعی: بالای هر فیل نیرومند، یک نگهدارنده حاضر است.
برین سیاست که رفت
ای ملک کامران
هوش مصنوعی: ای پادشاه موفق، بر این روش حکومتی اصرار ورزید.
قحط چو باران نشاند
رحمت تو از جهان
هوش مصنوعی: وقتی باران کم می‌شود و زندگی سخت می‌گردد، رحمت تو از آسمان بر زمین نازل می‌شود.
احسنت ای پادشاه
شاد به گیتی بمان
هوش مصنوعی: آفرین بر تو ای پادشاه، امیدوارم که در این جهان همیشه خوشبخت و سالم بمانی.
داشتن ملک و دین
جز که چنین کی توان
هوش مصنوعی: داشتن دارایی و مذهب چه فایده‌ای دارد اگر به این صورت باشد؟
خلق جهان را همه
کودک و پیر و جوان
هوش مصنوعی: تمامی مردم این کره خاکی، از کودکان و نوجوانان تا بزرگسالان و کهنسالان، در این جهان زندگی می‌کنند.
به جود کردی غنی
به عدل دادی امان
هوش مصنوعی: تو با بخشندگی‌ات ثروتمند کردی و با عدل و انصاف به ما امنیت بخشیدی.
زایل کردی شها
ز خلق نرخ گران
هوش مصنوعی: تو باعث شدی که زیبایی‌های این جهان از نظرها پنهان شود و چیزهای ارزشمندی که قبلاً مورد توجه بودند، کم‌ارزش جلوه کنند.
جانشان دادی همه
که اصل جانست نان
هوش مصنوعی: به آن‌ها جان و زندگی‌ات را هدیه کردی، در حالی که اصل و ریشه زندگی، نان و روزی است.
خلق به گیتی ندید
چون تو شهی مهربان
هوش مصنوعی: هیچ کس در این دنیا مثل تو که مهربانی، دیده نشده است.
زین پس دزدان شوند
بدرقه کاروان
هوش مصنوعی: از این به بعد، دزدان همراه کاروان خواهند شد.
بیش نترسد ز گرگ
بر رمه مرد شبان
هوش مصنوعی: مرد شبان از گرگ‌ها برای گله‌اش چندان نگران نمی‌شود.
ز جود خالی نه ای
حظی داری از آن
هوش مصنوعی: از نعمت بخشش بی‌بهره نیستی و از آن بهره‌ای می‌برى.
عدل تو بر ملک و دین
جود تو بر گنج و کان
هوش مصنوعی: خوشبختی و عدالت تو در جهان و دین، و generosity و بخشش تو نسبت به ثروت و منابع، نشان از عظمت و شایستگی تو دارد.
چون تو نبودست و نیست
خسرو فرمان روان
هوش مصنوعی: این بیت اشاره دارد به آنکه در غیاب تو، قدرت و عظمت دیده نمی‌شود و زندگی همچنان بی‌روح و بی‌معناست. در واقع، نبود تو باعث می‌شود که جهان رنگ و رونق خود را از دست بدهد.
عادلی و عدل تو
رسید در هر مکان
هوش مصنوعی: عدل و انصاف تو در هر جایی برقرار است.
شاها با عدل و ملک
زنده بمان جاودان
هوش مصنوعی: ای شاه، با انصاف و حاکمیتت می‌توانی همیشه و تا ابد بر سرزمینت باقی بمانی.