گنجور

شمارهٔ ۲۵۱ - ستایش شهریار

ای تاخته از غزنین ناگه زده بر سقسین
چونان که به صید اندر بر کبک زند شاهین
در زیر عنان تو آن ابر فلک جولان
در زیر رکاب تو آن برق نجوم آگین
بر باره چو گردون رانده همه شب چون مه
کرده چو بنات النعش آن لشکر چون پروین
از جمع سرافرازان وز جمله کین داران
پیش تو که پیچد سر یا با تو که ورزد کین
شاهی و همه شاهان فرمانبر تو گشته
بر عرصه ملک تو بر پیش تو چون فرزین
سلطان جهانگیری مسعود ملک شاهی
کت قدر فلک رتبت بگذشت ز علیین
هستی تو چو کیخسرو هر بنده به پیش تو
چون رستم و چون بیژن چون نوذر و چون گرگین
اعوان سپاهت را عزم تو کند یاری
اطراف ممالک را تیغ تو دهد تسکین
عدل تو و بذل تو سایر شده و جاری
ای عدل تو را سیرت وی بذل تو را آیین
از فر تو هر مجلس روشن شده و خرم
وز جود تو هر بقعه زرین شده و سیمین
ای پایه قدر و جاه سرمایه ناز و عز
ای قوت تخت و تاج وی بازوی ملک و دین
نوروز بدیع آمد با فتح و ظفر همره
بنگر که چه خوب آمد بادی مه فروردین
از سبزه چون مینا کردست زمین مفرش
وز گلبن چون دیبا بسته ست هوا آذین
از شادی بزم تو امسال بهاری شد
با رتبت خلد آمد با زینت حورالعین
هم گونه هر شادی در باغ طرب می خور
هم زانوی هر نصرت در صدر طرب بنشین
تا دور کند گردون تا نور دهد کوکب
تا سبز بود بستان تا بوی دهد نسرین
هرچ آیدت اندر دل هرچ افتدت اندر سر
از ملک همه آن ران وز بخت همه آن بین

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعیلن مفعول مفاعیلن (هزج مثمن اخرب)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ای تاخته از غزنین ناگه زده بر سقسین
چونان که به صید اندر بر کبک زند شاهین
هوش مصنوعی: ای کسی که از غزنین به سرعت به سمت سقسین می‌روی، همچون شاهینی که برای شکار کبک به آسمان می‌زند.
در زیر عنان تو آن ابر فلک جولان
در زیر رکاب تو آن برق نجوم آگین
هوش مصنوعی: زیر فرمان تو، ابر آسمان به حرکت درآمده و در زیر پای تو، ستاره‌ها می‌درخشند.
بر باره چو گردون رانده همه شب چون مه
کرده چو بنات النعش آن لشکر چون پروین
هوش مصنوعی: در شب، ستارگان آسمان مانند دختران نعش (مقصدهای زیبای آسمانی) به دور زمین در حال چرخش هستند و همچون پروین (یک صورت فلکی معروف) به نظر می‌آیند.
از جمع سرافرازان وز جمله کین داران
پیش تو که پیچد سر یا با تو که ورزد کین
هوش مصنوعی: از میان کسانی که خود را سرافراز می‌دانند و بسیاری از آن‌ها که به دنبال انتقام و کینه هستند، در برابر تو کسانی هستند که سر به فرمان تو می‌گذارند و با تو درگیر نمی‌شوند.
شاهی و همه شاهان فرمانبر تو گشته
بر عرصه ملک تو بر پیش تو چون فرزین
هوش مصنوعی: همه پادشاهان تحت فرمان تو قرار گرفته‌اند و در سرزمین تو، مانند یک پیشکار یا خدمتگزار در مقابل تو ایستاده‌اند.
سلطان جهانگیری مسعود ملک شاهی
کت قدر فلک رتبت بگذشت ز علیین
هوش مصنوعی: سلطان مسعود، قدرتمند و بزرگ، جایگاهی بالاتر از ستارگان آسمان دارد و در مملکت خود به مقام و رتبه‌ای شایسته دست یافته است.
هستی تو چو کیخسرو هر بنده به پیش تو
چون رستم و چون بیژن چون نوذر و چون گرگین
هوش مصنوعی: وجود تو همانند کیخسرو است و هر فردی در مقابل تو مانند رستم، بیژن، نوذر و گرگین به نظر می‌رسد.
اعوان سپاهت را عزم تو کند یاری
اطراف ممالک را تیغ تو دهد تسکین
هوش مصنوعی: یاران و همراهان سپاه تو به خاطر عزم و اراده‌ات به کمک تو می‌آیند و شمشیر تو باعث آرامش و امنیت در سرزمین‌های اطراف خواهد شد.
عدل تو و بذل تو سایر شده و جاری
ای عدل تو را سیرت وی بذل تو را آیین
هوش مصنوعی: حکمت و بخشش تو در همه جا معروف شده و در حال جاری است. ای عدل، سیرت و شخصیت تو به گونه‌ای است که بخشش تو همیشه در نظر است.
از فر تو هر مجلس روشن شده و خرم
وز جود تو هر بقعه زرین شده و سیمین
هوش مصنوعی: هر جایی که تو هستی، به نور و سرور پر شده و با بخشش تو، هر مکان ارزشمندی به طلا و نقره آراسته شده است.
ای پایه قدر و جاه سرمایه ناز و عز
ای قوت تخت و تاج وی بازوی ملک و دین
هوش مصنوعی: ای کسی که اساس ارزش و مقام هستی، سرمایه ای از ناز و بزرگ منشی، ای نیروی پادشاهی و قدرت، تو بازوی حکومت و دین هستی.
نوروز بدیع آمد با فتح و ظفر همره
بنگر که چه خوب آمد بادی مه فروردین
هوش مصنوعی: نوروز تازه و زیبایی همراه با پیروزی و موفقیت فرا رسیده است. نگاه کن که چه نسیم خوشایندی در ماه فروردین به وجود آمده است.
از سبزه چون مینا کردست زمین مفرش
وز گلبن چون دیبا بسته ست هوا آذین
هوش مصنوعی: زمین با سبزه مانند مینا زیبا شده و هوا مانند دیبا از گل‌های رنگارنگ آراسته شده است.
از شادی بزم تو امسال بهاری شد
با رتبت خلد آمد با زینت حورالعین
هوش مصنوعی: از خوشحالی جشن تو، امسال همچون بهاری زیبا گشته است و با مقام والای تو، همانند بهشت و زیبایی حوریان، به اینجا آمده‌اند.
هم گونه هر شادی در باغ طرب می خور
هم زانوی هر نصرت در صدر طرب بنشین
هوش مصنوعی: در هر خوشحالی باید از زندگی لذت ببری و در کنار هر پیروزی باید در مقام شادی قرار بگیری.
تا دور کند گردون تا نور دهد کوکب
تا سبز بود بستان تا بوی دهد نسرین
هوش مصنوعی: تا زمانی که آسمان دور کند و ستاره‌ای روشنایی ببخشد، باغ سبز و خوشبو با گلابی معطر وجود خواهد داشت.
هرچ آیدت اندر دل هرچ افتدت اندر سر
از ملک همه آن ران وز بخت همه آن بین
هوش مصنوعی: هر چیزی که به دل تو خطور کند و هر خیال و اندیشه‌ای که به ذهنت برسد، از سلطنت و قدرت توست و همه آن‌ها به شانس و بخت تو وابسته هستند.