گنجور

شمارهٔ ۲۲۶ - مدیح سیف الدوله محمود

قدحی نوش کرد شاه زمین
شاه محمود سیف دولت و دین
تا که نفس چو آب او شد پاک
شد متین شخص او چو کوه متین
نز پی علتی و رنجی خورد
بود بر صحت تنش به یقین
گیرد آیین خسروان زیراک
خسروان را چنین شدست آیین
بوستان را بگفت باد که کرد
قدحی نوش پادشاه زمین
بوستان از برای شاه به راه
بازگسترد سنبل و نسرین
بست بر گلستان ز گل حجله
وز شکوفه درخت را آذین
شاخها از برای خدمت او
کوژ کردند پشت را همگین
لاله ها از برای شربت را
حقه هایی شدند یاقوتین
چون ملک نوش کرد شربت را
یافت در طبع پاک او تسکین
تهنیت کرد شاه را قدسی
کرد روح الامین برو آمین
خسروا رای تو رسانیدست
رایت خسروی به علیین
تا بروید به بوستان سوسن
تا بتابد ز آسمان پروین
تا بود زلف نیکوان بر رخ
حلقه در حلقه گشته چین در چین
شاد بادی ز ملک و دولت و عمر
هر سه بادند با تو گشته قرین
فتح و اقبال مرا تو را پس و پیش
نصرت و سعد بر یسار و یمین
بر تو فرخنده باد و فرخ باد
ای شهنشاه شربت نوشین
دولتت پیشکار باد و رهی
ایزدت رهنمای و بخت معین

اطلاعات

وزن: فعلاتن مفاعلن فعلن (خفیف مسدس مخبون)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

قدحی نوش کرد شاه زمین
شاه محمود سیف دولت و دین
هوش مصنوعی: شاه محمود، حاکم بزرگ و قدرتمند، پیمانه‌ای را نوشید که نماد قدرت و سلطنت او بود.
تا که نفس چو آب او شد پاک
شد متین شخص او چو کوه متین
هوش مصنوعی: وقتی که نفس انسان مانند آب صاف و پاک شود، شخصیت او هم به استحکام و استواری کوه می‌رسد.
نز پی علتی و رنجی خورد
بود بر صحت تنش به یقین
هوش مصنوعی: به خاطر هیچ دلیل و رنجی، او به سلامت جسم خود آسیب نمی‌زند.
گیرد آیین خسروان زیراک
خسروان را چنین شدست آیین
هوش مصنوعی: آیین و رفتار پادشاهان به این دلیل چنین است که خودشان اینگونه بوده‌اند.
بوستان را بگفت باد که کرد
قدحی نوش پادشاه زمین
هوش مصنوعی: باد به بوستان گفت که چه کسی قدحی از شراب برای پادشاه زمین کرده است.
بوستان از برای شاه به راه
بازگسترد سنبل و نسرین
هوش مصنوعی: بستان به خاطر پادشاه، راهی را نشان داد که سنبل و نسرین بتوانند به آنجا برگردند.
بست بر گلستان ز گل حجله
وز شکوفه درخت را آذین
هوش مصنوعی: این بیت به زیبایی طبیعی و شکوفه‌های درختان اشاره دارد، به طوری که درختان با گل و رنگ‌های زیبا زینت داده شده‌اند. به عبارت دیگر، طبیعت با گل‌ها و شکوفه‌های تازه آراسته شده و به صورت جشن و سرور نمایان شده است.
شاخها از برای خدمت او
کوژ کردند پشت را همگین
هوش مصنوعی: شاخه‌ها برای خدمت او خم شده‌اند و به نوعی خود را به او تقدیم کرده‌اند.
لاله ها از برای شربت را
حقه هایی شدند یاقوتین
هوش مصنوعی: گل‌های لاله به خاطر شربت‌شان مانند یاقوت‌های سرخ زینت یافته و زیبا هستند.
چون ملک نوش کرد شربت را
یافت در طبع پاک او تسکین
هوش مصنوعی: زمانی که پادشاه نوشیدنی را نوشید، در طبیعت پاک او آرامش را احساس کرد.
تهنیت کرد شاه را قدسی
کرد روح الامین برو آمین
هوش مصنوعی: ملک و فرمانروا را تبریک گفتند و روح‌الامین (فرشتۀ وحی) برای او دعا کرد و گفت آمین.
خسروا رای تو رسانیدست
رایت خسروی به علیین
هوش مصنوعی: سرنوشت تو به مقام و منزلت بزرگی رسیده است و پرچم سلطنت تو به اوج و ارتفاع بلندی دست یافته است.
تا بروید به بوستان سوسن
تا بتابد ز آسمان پروین
هوش مصنوعی: برای اینکه به باغ سوسن بروید تا ستاره پروین از آسمان بدرخشد.
تا بود زلف نیکوان بر رخ
حلقه در حلقه گشته چین در چین
هوش مصنوعی: تا زمانی که زیبایی زلف‌های دلبران بر چهره‌اش وجود دارد، تمام زیبایی‌ها و جلوه‌های مختلف در هم پیچیده و نمایان شده‌اند.
شاد بادی ز ملک و دولت و عمر
هر سه بادند با تو گشته قرین
هوش مصنوعی: خوشا به حالت که هم از نظر ملک و حکومت و هم از عمر، هر سه با تو به خوبی همراه شده‌اند.
فتح و اقبال مرا تو را پس و پیش
نصرت و سعد بر یسار و یمین
هوش مصنوعی: پیروزی و خوشبختی من به تو وابسته است و در هر دو طرف من، یاری و خوش‌شانسی قرار دارد.
بر تو فرخنده باد و فرخ باد
ای شهنشاه شربت نوشین
هوش مصنوعی: ای پادشاه، برایت آرزوی روزهای خوش و شیرین دارم و امیدوارم همیشه مایه خوشی و شادکامی باشی.
دولتت پیشکار باد و رهی
ایزدت رهنمای و بخت معین
هوش مصنوعی: خوشبختی‌ات مانند یک خدمتکار باشد، راهنمایی‌های الهی به تو کمک کند و شانس و اقبال در کنارت باشد.