شمارهٔ ۲ - در ستایش محمود شاه
شاهان جهان شاهی و شاه جهانیا
در چشم جور و عدل پدید و نهانیا
بایسته تر به خسروی اندر ز دیده ای
شایسته تر به مملکت اندر زجانیا
عقل و روان به لطف نیابد همی تو را
گویی که عقل دیگر و دیگر روانیا
روشن به توست سنت و آیین خسروی
تازه به توست رسم و ره پهلوانیا
گر مذهب تناسخ اثبات گرددی
من گویمی تو بی شک نوشیروانیا
گویم مگر که صورت عقلی عیان شده
چون بنگرم به عقل و حقیقت همانیا
گویی صفات ایزدی اندر صفات توست
کایدون فزون ز وهم و برون از گمانیا
برنده نیازی گویی که دولتی
دارنده زمینی گویی زمانیا
با هر کسی چو با تن مهجور وصلتی
در هر دلی چو در دل مجرم امانیا
شاها نظام یابد هندوستان کنون
زان خنجر زدوده هندوستانیا
صاحبقران تو باشی و اینک خدایگان
دادت به دست خاتم صاحبقرانیا
تا مملکت بماند تو جاودان بمان
اندر میان مملکت جاودانیا
شمارهٔ ۱ - در مدح محمد بن علی خاص از سرداران سلطان ابراهیم غزنوی: چون نای بینوایم ازین نای بینواشمارهٔ ۳ - در ستایش ابورشد رشید: ای رفیقان من ای عمر و منصور و عطا
اطلاعات
وزن: مفعول فاعلات مفاعیل فاعلن (مضارع مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
شاهان جهان شاهی و شاه جهانیا
در چشم جور و عدل پدید و نهانیا
هوش مصنوعی: پادشاهان دنیا به دو دسته تقسیم میشوند: آنهایی که در ظاهر با جود و انصاف شناخته میشوند و آنهایی که در باطن، رفتار و کردارشان متفاوت از آنچه به نمایش میگذارند، است.
بایسته تر به خسروی اندر ز دیده ای
شایسته تر به مملکت اندر زجانیا
هوش مصنوعی: بیشتر از آن که به چشمان خود بها بدهی، شایسته است که به مقام پادشاهی توجه کنی؛ زیرا در کشور بهتر است که به جان خود اهمیت دهی.
عقل و روان به لطف نیابد همی تو را
گویی که عقل دیگر و دیگر روانیا
هوش مصنوعی: عقل و روان از لطف الهی بهرهمند نمیشوند، تو گویی که عقل و روانی دیگر وجود دارد.
روشن به توست سنت و آیین خسروی
تازه به توست رسم و ره پهلوانیا
هوش مصنوعی: تو راه و روش پادشاهی را به وضوح میدانی و سنتهای قهرمانی و پهلوانی به تازگی به تو آموخته شده است.
گر مذهب تناسخ اثبات گرددی
من گویمی تو بی شک نوشیروانیا
هوش مصنوعی: اگر نظریه تناسخ درست باشد، من به یقین میگویم که تو مانند نوشیروان خواهی بود.
گویم مگر که صورت عقلی عیان شده
چون بنگرم به عقل و حقیقت همانیا
هوش مصنوعی: میگویم شاید که نمود و نمای عقل کاملاً عیان شده باشد، وقتی به عقل و حقیقت واقعی آن نگاه میکنم.
گویی صفات ایزدی اندر صفات توست
کایدون فزون ز وهم و برون از گمانیا
هوش مصنوعی: به نظر میرسد که ویژگیهای الهی در ویژگیهای تو جلوهگر شدهاند، بهگونهای که فراتر از خیال و تصور انسانهاست.
برنده نیازی گویی که دولتی
دارنده زمینی گویی زمانیا
هوش مصنوعی: این جمله به این معناست که کسی که موفق و پیروز است، مانند کسی است که دارای قدرت و ثروت است و میتواند بر سرزمیناش حکمرانی کند. این افراد از نظر جایگاه اجتماعی و روانی، احساس امنیت و استحکام دارند.
با هر کسی چو با تن مهجور وصلتی
در هر دلی چو در دل مجرم امانیا
هوش مصنوعی: هر کسی را که ملاقات میکنم، احساس تنهایی و دوری میکنم، و در دل هر کسی، مانند گناهکاری که به او امان میدهند، جایی برای خود مییابم.
شاها نظام یابد هندوستان کنون
زان خنجر زدوده هندوستانیا
هوش مصنوعی: ای پادشاه، حالا هند به خاطر آن خنجری که به دست هندوانی افتاده، نظم و سامان مییابد.
صاحبقران تو باشی و اینک خدایگان
دادت به دست خاتم صاحبقرانیا
هوش مصنوعی: اگر تو صاحب قدرت و منزلتی باشی، در این حال خداوند داد و انصاف را به دستان تو سپرده است.
تا مملکت بماند تو جاودان بمان
اندر میان مملکت جاودانیا
هوش مصنوعی: برای حفظ کشور و ماندگاری آن، تو هم در دل کشور به گونهای باقی بمان که همچنان پایدار و جاودان باشی.