شمارهٔ ۱۴۳ - مدحی دیگر از آن پادشاه
ای آذر تو بافته از غالیه چادر
اندر دل عشاق ز دست آذرت آذر
زلفین تو ریحان دل عشاق تو جنت
دیدار تو خور دیده عشاق تو خاور
نه سرو سهی چون تو و نه لاله خودرو
نه طرفه چین چون تو و نه لعبت آذر
اندر دل عشاق تو آنست ز عشقت
کاندر دل حساد شهنشاه ز خنجر
سیف دول آن شاه که از رای رفیعش
گشتست جهان هنر و رادی انور
ای شاه سخی دست که درگاه سخاوت
لفظت درر افشاند دستت در و گوهر
ای شاه تو خورشیدی زیرا که چو خورشید
نور تو رسیدست به آفاق سراسر
لرزان شده از بیم سر تیغ تو فغفور
ترسان شده از هول سر گرز تو قیصر
تو شاه جهانگیری ای شاه جهاندار
تو خسرو صفداری ای خسرو صفدر
ای چتر تو را نصرت و تأیید شده یار
وی تیغ تو را فتح و سعادت شده یاور
در صدر چو خاقانی و در قدر چو هوشنگ
در عدل چو نوشروان در جنگ چو نوذر
حیران شود از وصف تو وصاف سخنگوی
عاجز شود از نعمت تو دانای سخنور
فرخنده کناد ایزد روی تو چو رایت
یار تو خداوند جهاندار کروگر
گه کار تو این نزهت و این کشتن کفار
در دست تو گه خنجر و گه زرین ساغر
رخسار نکوخواه تو چون لاله خود رنگ
رخسار حسود تو شده چون گل اصغر
شمارهٔ ۱۴۲ - هم در ستایش آن شهریار: چو شد فروزان از تیغ کوه رایت خورشمارهٔ ۱۴۴ - باز در ستایش او: شاه محمود سیف دولت و دین
اطلاعات
وزن: مفعول مفاعیل مفاعیل فعولن (هزج مثمن اخرب مکفوف محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
ای آذر تو بافته از غالیه چادر
اندر دل عشاق ز دست آذرت آذر
هوش مصنوعی: ای آذر، تو مانند چادری از خوبترین پارچه بافته شدهای که دل عاشقان را بهسوی خود میکشد. عشق تو بهقدری دلانگیز است که از شدت جذابیت، دلها را به آتش میکشد.
زلفین تو ریحان دل عشاق تو جنت
دیدار تو خور دیده عشاق تو خاور
هوش مصنوعی: موهای تو مانند ریحان است و دل عاشقان را به باغی از زیبایی تبدیل کرده است. دیدار تو به چشمان عاشقان مانند نوری در شرق است که روشنیبخش زندگی آنهاست.
نه سرو سهی چون تو و نه لاله خودرو
نه طرفه چین چون تو و نه لعبت آذر
هوش مصنوعی: هیچ درخت بلندی مانند تو، و هیچ گل زیبایی به مانند لاله وحشی وجود ندارد. هیچ لباسی زیباتر از لباس چین بر تن تو نیست و هیچ معبودی مانند تو نیست که بتوان به زیباییاش اشاره کرد.
اندر دل عشاق تو آنست ز عشقت
کاندر دل حساد شهنشاه ز خنجر
هوش مصنوعی: در قلب عاشقان، عشق تو جای گرفته است، زیرا در دل حسودان، شاهزاده به مانند خنجری در دست حسادت خود است.
سیف دول آن شاه که از رای رفیعش
گشتست جهان هنر و رادی انور
هوش مصنوعی: سیف دول، آن پادشاهی است که به خاطر نظر بلند و فکر والایش، جهان مملو از هنر و نورانی شده است.
ای شاه سخی دست که درگاه سخاوت
لفظت درر افشاند دستت در و گوهر
هوش مصنوعی: ای پادشاه بخشنده، دستی که درگاه سخاوت تو را لمس کند، گویی که در ها و جواهرات را به روی آن میگشاید.
ای شاه تو خورشیدی زیرا که چو خورشید
نور تو رسیدست به آفاق سراسر
هوش مصنوعی: ای پادشاه، تو مانند خورشید هستی زیرا که نور تو در تمام جهان پخش شده است.
لرزان شده از بیم سر تیغ تو فغفور
ترسان شده از هول سر گرز تو قیصر
هوش مصنوعی: این جمله بیانگر احساس ترس و لرزش ناشی از قدرت و هیبت کسی است. پیامبر قدرت و شدت شخصیت او به گونهای است که حتی بزرگان و فرمانروایان نیز از او هراس دارند و از برخورد با او میترسند. به عبارتی، هنگامی که نام و وجود او به میان میآید، دیگران احساس ناامنی و نگرانی میکنند.
تو شاه جهانگیری ای شاه جهاندار
تو خسرو صفداری ای خسرو صفدر
هوش مصنوعی: تو پادشاهی بزرگ و دارای عظمت هستی، ای فرمانروای جهان. تو همانند خسرو صفدر، شاهی با وقار و قدرتی بینظیری.
ای چتر تو را نصرت و تأیید شده یار
وی تیغ تو را فتح و سعادت شده یاور
هوش مصنوعی: ای چتر تو، یاری که به پیروزی و حمایت رسیده است، و تیغ تو، که به فتح و خوشبختی کمک کرده است.
در صدر چو خاقانی و در قدر چو هوشنگ
در عدل چو نوشروان در جنگ چو نوذر
هوش مصنوعی: شخصیتی برجسته و بزرگ همانند خاقانی در علم و ادب، با مقام و ارجمندی چون هوشنگ، در عدل و انصاف به مانند نوشروان و در میدان جنگ و قهرمانی به مانند نوذر، توصیف شده است.
حیران شود از وصف تو وصاف سخنگوی
عاجز شود از نعمت تو دانای سخنور
هوش مصنوعی: افرادی که تو را توصیف میکنند، در وصف تو حیران میشوند و حتی انسانهای باتجربه و دانا نیز از نعمتهای تو به حیرت میافتند و عاجز میمانند.
فرخنده کناد ایزد روی تو چو رایت
یار تو خداوند جهاندار کروگر
هوش مصنوعی: برای تو که مانند پرچم یار و خدای جهان، از جانب ایزد رو به خوشی و کامیابی هستی، آرزوی خوشبختی میشود.
گه کار تو این نزهت و این کشتن کفار
در دست تو گه خنجر و گه زرین ساغر
هوش مصنوعی: گاهی تو در حال جنگ و مبارزه با دشمنان هستی و گاهی در حال لذت بردن از نعمتها و خوشیها.
رخسار نکوخواه تو چون لاله خود رنگ
رخسار حسود تو شده چون گل اصغر
هوش مصنوعی: صورت زیبای تو مانند لاله است و رنگ چهره حسودان تو به خاطر زیباییات همانند گل اصغر شده است.