گنجور

شمارهٔ ۱۱۴ - باز در مدح او

آن لعبت سرو قد مه منظر
آن آفت چین و فتنه بربر
صورت نه به نوک خامه مانی
لعبت نه به نوک رنده آذر
زلفینش به بوی عنبر سارا
رخسار به رنگ دیبه ششتر
چون ماه درآمد از در حجره
شد حجره ز نور روی او انور
بر لاله نهاده شاخ ها سنبل
بر سیم فکنده حلقه ها عنبر
آویخته جعد حلقه از حلقه
انگیخته زلف چنبر از چنبر
از مشک سیاه ناب بویا زلف
وز سیم سپید خام تابان بر
آن سیم سپیده خام در جوشن
وز مشک سیاه ناب در مغفر
بگشاد زبان به تهنیت بر من
بنگر که چه گفت مر مرا بنگر
گفت ای بسزا قرین و یار من
ای هر که به مهر عاشقی در خور
بر آخر گل ز اول شوال
پر باده مشکبوی کن ساغر
گفتم که اگر مثال یابم من
از مجلس شاه خسرو صدر
محمود ملک شهنشه غازی
خورشید ملوک عصر سرتاسر
آن گاه سخا و همت افریدون
و آن وقت جلال رتبت اسکندر
با همت چرخ و رتبت کیوان
با بخشش ابر و کوشش آذر
هنگام جدال شیر پر کینه
هنگام نوال ابر پر گوهر
در راحت و امن او جهان جمله
در سایه عدل او جهان یکسر

اطلاعات

وزن: مفعول مفاعلن فعولن (هزج مسدس اخرب مقبوض محذوف)
قالب شعری: قصیده
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

آن لعبت سرو قد مه منظر
آن آفت چین و فتنه بربر
هوش مصنوعی: آن دختر زیبا با قامت بلند و چهره‌ی مهتابی‌اش، باعث ایجاد آشفتگی و غوغا در دل‌ها می‌شود.
صورت نه به نوک خامه مانی
لعبت نه به نوک رنده آذر
هوش مصنوعی: چهره‌ی تو نه زیباست که با قلمی ظریف کشیده شود و نه از زیبایی‌ای برخوردار است که با ابزاری مانند رنده فرم گرفته باشد.
زلفینش به بوی عنبر سارا
رخسار به رنگ دیبه ششتر
هوش مصنوعی: موهایش بوی خوش عنبر را دارد و چهره‌اش به رنگ پارچه‌ای زیبا و نرم شبیه است.
چون ماه درآمد از در حجره
شد حجره ز نور روی او انور
هوش مصنوعی: وقتی که ماه از در حجره بیرون آمد، آنجا پر از نور صورت زیبای او شد.
بر لاله نهاده شاخ ها سنبل
بر سیم فکنده حلقه ها عنبر
هوش مصنوعی: بر روی لاله‌ها شاخه‌هایی قرار دارد و سنبل‌هایی روی سطح نقره‌ای قرار گرفته‌اند. همچنین حلقه‌هایی از بوی خوش عنبر در فضا پراکنده شده است.
آویخته جعد حلقه از حلقه
انگیخته زلف چنبر از چنبر
هوش مصنوعی: موهای فر و حلقه‌ای او به زیبایی بر روی شانه‌هایش آویزان است و گویی از حلقه‌های زلفش تشکیل شده است. زیبایی و ظرافت در این پیچش‌های مو جمع شده و جلوه‌ای خاص به او بخشیده است.
از مشک سیاه ناب بویا زلف
وز سیم سپید خام تابان بر
هوش مصنوعی: این بیت به توصیف زیبایی و جذابیت زلفی سیاه و درخشان پرداخته که با سفید بودن سیم یا موهای دیگری در تضاد است. تصویرسازی از عطر و جمال این زلف به کمک رنگ‌ها و مواد مختلف، حس و حال لطیف و دلنشینی را به جان می‌آورد. در مجموع، زیبایی این زلف به قدری است که توجه هر کسی را جلب می‌کند و می‌تواند نمادی از عشق و جذابیت باشد.
آن سیم سپیده خام در جوشن
وز مشک سیاه ناب در مغفر
هوش مصنوعی: این بیت به توصیف زیبایی و درخشش رنگ‌ها و عناصر مختلف می‌پردازد. در آن از سیم سپید به عنوان نمادی از زیبایی و نور، و از مشک سیاه به عنوان نماد شدت و عمق استفاده شده است. به طور کلی، اشاره به ترکیب رنگ‌ها و زیبایی‌های طبیعی دارد که در آن هر رنگ به نوعی نمایانگر ویژگی‌ها و احساسات خاصی است.
بگشاد زبان به تهنیت بر من
بنگر که چه گفت مر مرا بنگر
هوش مصنوعی: زبانش را به شکرگزاری گشود و به من نگاه کرد. به چیزی که گفت توجه کن و ببین چه حرفی برای من داشت.
گفت ای بسزا قرین و یار من
ای هر که به مهر عاشقی در خور
هوش مصنوعی: ای دوست عزیز و شایسته، تو که شایسته عشق و محبت هستی، به من بگو.
بر آخر گل ز اول شوال
پر باده مشکبوی کن ساغر
هوش مصنوعی: در پایان گل، از آغاز ماه شوال، به بشنو خوش بیاور شرابی خوشبو و خوش رنگ.
گفتم که اگر مثال یابم من
از مجلس شاه خسرو صدر
هوش مصنوعی: گفتم که اگر شبیه و نمونه‌ای از مجلس پادشاه خسرو پیدا کنم،
محمود ملک شهنشه غازی
خورشید ملوک عصر سرتاسر
هوش مصنوعی: محمود، پادشاهی است بزرگ و قدرتمند که مانند خورشید در بین پادشاهان دوران خود می‌درخشد.
آن گاه سخا و همت افریدون
و آن وقت جلال رتبت اسکندر
هوش مصنوعی: در آن زمان، بخشندگی و بزرگ‌منشی افریدون و همچنین عظمت و شکوه مقام اسکندر به وجود آمد.
با همت چرخ و رتبت کیوان
با بخشش ابر و کوشش آذر
هوش مصنوعی: با تلاش و کوشش آسمان و مرتبه‌ی عالی تو، و با لطف و بخشش ابرها و تلاش آتش، چیزهای بزرگ و ارزشمندی به دست می‌آید.
هنگام جدال شیر پر کینه
هنگام نوال ابر پر گوهر
هوش مصنوعی: زمانی که شیر خشمگین و کینه‌توز به نبرد می‌پردازد، در مقابلش ابر پر از مروارید و گوهر نیز به سوگ نشسته است.
در راحت و امن او جهان جمله
در سایه عدل او جهان یکسر
هوش مصنوعی: در آرامش و امنیت او، کل جهان زیر سایه عدالت اوست و همه جا در رونق و برکت است.