گنجور

بخش ۱۱ - در صفت ملک هندوستان

ز من عشق است هندستان زمین را
که عشق آنجاست مذهب کفر و دین را
گلستان گل جاوید عشق است
که صاحب طالعش خورشید عشق است
محبت آفتاب و برج شیر است
هوایش هم از این رو گرمسیر است
بهشتی کشوری از جان سرشته
درو حسن و وفا حور و فرشته
محبت را به رضوانی نشانده
به در تشویش دربانی نمانده
خس و خاشاک او ازعشق مست است
در و دیوار او عاشق پرست است
نروید زین زمین برگ گیاهی
که نبود میل او با کهربایی
اثر بین کز جمادات است آهن
به جذب سنگ چون در می دهد تن
به هفت اقلیم از عشّ اق دلریش
نمیرد کس به مرگ دلبر خویش
ندارد هیچ کس بیش از دو کس یاد
که کس جان داد جز مجنون و فرهاد
درین کشور عروس نارسیده
ز جفت خود همی نامی شنیده
به مرگش لب نجنباند سخن را
نسازد تا نسوزد خویشتن را
زن است و می کند کار جوان مرد
کزو هنگامۀ پروانه شد سرد
به مردن عاشقان بی اختیارند
ولی معشوق اینجا جان سپارند
چو سوزد آبگین در آتش هوم
کجا باشد شمار سوزش موم
همی بینم بسی هندی نژادان
که خود را بر صنم سازند قربان
رواج عشق کفر خود فزایند
به جان دادن جوانمردی نمایند
به نام حق کسی کم زرفشاند
خوش آن همت که بر بت سرفشاند
درین صحرا بسی مرغ اند آزاد
کز ایشان چون یکی شد صید صیاد
نپرّد جفت او، نی برک نَد دل
شود خود نیز تا با جفت بسمل
به آب عشق، خاک هند تر شد
چه جای آدمی مرغان اثر شد
ببین جامک به عشق آب باران
ننو شد گرچه باشد آب حیوان
وفا قربان این آب و هوا شد
که مرغ این چمن ماهی وفا شد
مرا باید ز هندوستان سخن گفت
که با عشق است خاک این زمین جفت
ازان گفتم حدیث رام و سیتا
نه این افسانه، تاریخ است اینجا

اطلاعات

وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: گنجینه فارسی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

ز من عشق است هندستان زمین را
که عشق آنجاست مذهب کفر و دین را
هوش مصنوعی: عشق من به سرزمین هند مانند تکه‌ای از زمین است که سرشار از عشق است و این عشق فراتر از مذهب و اعتقادات مختلفی است که وجود دارد.
گلستان گل جاوید عشق است
که صاحب طالعش خورشید عشق است
هوش مصنوعی: باغ عشق همیشه پر از زیبایی و شگفتی است و کسی که مقدر شده است در این باغ زندگی کند، به نور و روشنی عشق دسترسی دارد.
محبت آفتاب و برج شیر است
هوایش هم از این رو گرمسیر است
هوش مصنوعی: عشق مانند آفتاب و نشانه‌ی برج شیر است و به همین دلیل، فضایش گرم و دلپذیر است.
بهشتی کشوری از جان سرشته
درو حسن و وفا حور و فرشته
هوش مصنوعی: بهشتی وجود دارد که در آن، زیبایی و وفا با هم وجود دارند و فرشتگان و حوریان در آن سر می‌زنند.
محبت را به رضوانی نشانده
به در تشویش دربانی نمانده
هوش مصنوعی: محبت را به جایی از بهشت قرار داده‌اند و در نگرانی و اضطراب، دیگر کسی در نگهبانی نیست.
خس و خاشاک او ازعشق مست است
در و دیوار او عاشق پرست است
هوش مصنوعی: علف و چمن‌های او از عشق پرشور هستند و دیوارهای او نیز به عشق علاقه‌مندند.
نروید زین زمین برگ گیاهی
که نبود میل او با کهربایی
هوش مصنوعی: در اینجا بیان شده است که اگر در این خاک، گیاهی رشد نکند، به این معناست که آن گیاه هیچ وابستگی و ارتباطی با کهربا ندارد. به عبارتی، هر چیزی که بر روی این زمین می‌روید، با شرایط و ویژگی‌های خاصی باید در ارتباط باشد.
اثر بین کز جمادات است آهن
به جذب سنگ چون در می دهد تن
هوش مصنوعی: آهن که از جانداران نیست، دارای تأثیری بر سنگ است؛ مانند اینکه در می‌دهد و با تن خود ارتباط برقرار می‌کند.
به هفت اقلیم از عشّ اق دلریش
نمیرد کس به مرگ دلبر خویش
هوش مصنوعی: هیچ‌کس در دنیا به خاطر مرگ معشوق خود نمی‌میرد، حتی اگر حاکم بر هفت اقلیم باشد.
ندارد هیچ کس بیش از دو کس یاد
که کس جان داد جز مجنون و فرهاد
هوش مصنوعی: هیچ کس به یاد کسی که جان خود را فدای او کرده، بیشتر از دو نفر نیست؛ زیرا فقط مجنون و فرهاد چنین عشق‌هایی را تجربه کردند.
درین کشور عروس نارسیده
ز جفت خود همی نامی شنیده
هوش مصنوعی: در این سرزمین، دختری که هنوز به سن و سال عشق نرسیده، از همراهش خبری شنیده است.
به مرگش لب نجنباند سخن را
نسازد تا نسوزد خویشتن را
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که شخص، در برابر مرگ، ابراز احساسات و سخن نمی‌کند تا خود را از آتش عواطف و دردها دور نگه دارد و نسوزاند. در واقع، او سعی دارد با سکوت، از فروپاشی و آسیب جلوگیری کند.
زن است و می کند کار جوان مرد
کزو هنگامۀ پروانه شد سرد
هوش مصنوعی: زن سرشار از توانایی و قدرت است و در کارهای خود به اندازه‌ای مهارت دارد که جوانمردی که در گذشته احساس شجاعت و گرما می‌کرد، اکنون به دلیل او در موقعیتی سرد و بی‌روح قرار گرفته است.
به مردن عاشقان بی اختیارند
ولی معشوق اینجا جان سپارند
هوش مصنوعی: عاشقان بدون اراده به مرگ می‌روند، اما معشوق در اینجا جان خود را تقدیم می‌کند.
چو سوزد آبگین در آتش هوم
کجا باشد شمار سوزش موم
هوش مصنوعی: وقتی شیشه در آتش آب می‌شود، دیگر نمی‌توان تعداد سوختن موم را شمرد.
همی بینم بسی هندی نژادان
که خود را بر صنم سازند قربان
هوش مصنوعی: من شاهد بسیاری از هندی‌نژادان هستم که خود را برای مجسمه‌ای مقدس قربانی می‌کنند.
رواج عشق کفر خود فزایند
به جان دادن جوانمردی نمایند
هوش مصنوعی: عشق به قدری رواج می‌یابد که حتی کفار هم برای آن جانفشانی می‌کنند و جوانمردی نشان می‌دهند.
به نام حق کسی کم زرفشاند
خوش آن همت که بر بت سرفشاند
هوش مصنوعی: با نام خدا، کسی که در بخشش کم‌کاری کند، خوشا به حال کسی که با اراده و همت خود، به بت‌ها (یعنی چیزهای بی‌ارزش و دنیوی) اهمیت نمی‌دهد و از خود سرفرازی نشان می‌دهد.
درین صحرا بسی مرغ اند آزاد
کز ایشان چون یکی شد صید صیاد
هوش مصنوعی: در این بیابان پرندگان زیادی وجود دارند که ازادند، اما وقتی که یکی از آن‌ها گرفتار می‌شود، مانند این است که شکارچی آن‌ها را صید کرده است.
نپرّد جفت او، نی برک نَد دل
شود خود نیز تا با جفت بسمل
هوش مصنوعی: اگر جفت او نرود، دل هم به درد می‌آید و نمی‌تواند بدون او زندگی کند. این دل باید همچون کسی که می‌خواهد به معشوق خود بپیوندد، خود را تسلیم کند تا بتواند با او هم‌راستا شود.
به آب عشق، خاک هند تر شد
چه جای آدمی مرغان اثر شد
هوش مصنوعی: در اثر آب عشق، سرزمین هند به طرز قابل توجهی تغییر یافته و در اینجا دیگر جایی برای انسان‌ها نیست، زیرا پرندگان آثار خود را بر جا گذاشته‌اند.
ببین جامک به عشق آب باران
ننو شد گرچه باشد آب حیوان
هوش مصنوعی: بنگر که چطور جامک به خاطر عشق به باران شاداب و سرزنده شده، هرچند ممکن است باران تنها آب زندگی باشد.
وفا قربان این آب و هوا شد
که مرغ این چمن ماهی وفا شد
هوش مصنوعی: وفا به خاطر این محیط زیبا قربانی می‌شود، چون پرنده‌ای که در این باغ زندگی می‌کند، به نماد وفا تبدیل شده است.
مرا باید ز هندوستان سخن گفت
که با عشق است خاک این زمین جفت
هوش مصنوعی: باید از هند صحبت کرد، زیرا عشق در خاک این سرزمین ریشه دارد و با آن ارتباط عمیقی دارد.
ازان گفتم حدیث رام و سیتا
نه این افسانه، تاریخ است اینجا
هوش مصنوعی: من درباره داستان رام و سیتا سخن می‌گویم، نه اینکه این فقط یک افسانه باشد؛ بلکه اینجا، آنچه گفته می‌شود، واقعیت تاریخ است.

حاشیه ها

1400/06/19 05:09
کیومرث

درود بر دست اندرکاران تارنما گنجور.

اشعار ملا مسیح در جستجو قابل دریافت هست مگر نام ملا مسیح در لست شاعران دیده نمی شود.