امیرخسرو دهلویشمارهٔ ۶۲۵
زلف تو باز فتنه را رشته دراز می دهد
خط تو اهل عشق را سبق نیاز می دهد
می کش و میزبان مرا، زین روشی که هر زمان
چشم تو جان همی برد، لعل تو باز می دهد
کشتن نقد از تو به تا دم نسیه از کسان
کاب حیات نطق را عمر دراز می دهد
کی محل سگ چو من لاف وفای آن شهی
کز دل شیر و اژدها طعمه باز می دهد
ناز که گویمش مکن، کی غم جان من خورد
آنکه دمی هزار جان راتب ناز می دهد
کشت شب سیه مرا، کرد فراق بسملم
طرفه مؤذنی که او بانگ نماز می دهد
چهره من همی کند مایه عشق نامها
گریه خون کش از دلم سبحه راز می دهد
همچو گیاه خسرو است آنکه فسوس می کند
گر پسر سبکتگین دل به ایاز می دهد
اطلاعات
وزن: مفتعلن مفاعلن مفتعلن مفاعلن (رجز مثمن مطوی مخبون)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
زلف تو باز فتنه را رشته دراز می دهد
خط تو اهل عشق را سبق نیاز می دهد
هوش مصنوعی: موهای تو فتنه را به شکل زیبایی بسط میدهد و خط تو به عاشقان شتاب و تمنای بیشتری میدهد.
می کش و میزبان مرا، زین روشی که هر زمان
چشم تو جان همی برد، لعل تو باز می دهد
هوش مصنوعی: تو مرا میکشی و در عین حال میزبان منی، چون هر وقت به چشمانت نگاه میکنم، جانم را از من میگیرد و لبهای تو بار دیگر زندگیام میبخشد.
کشتن نقد از تو به تا دم نسیه از کسان
کاب حیات نطق را عمر دراز می دهد
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که استفاده از مواهب و فرصتهای کنونی (نقد) از دیگران (نسیه) ارزش بیشتری دارد و نقش مهمی در بهبود زندگی و کیفیت سخن گفتن ما ایفا میکند. در واقع، زندگی انسان را به درازا میکشاند.
کی محل سگ چو من لاف وفای آن شهی
کز دل شیر و اژدها طعمه باز می دهد
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که من در هیچ جایگاهی نمیتوانم خود را به پای آن پادشاه بزرگ برسانم؛ زیرا او از دل شیر و اژدها (قدرت و عظمت) به راحتی طعمه میدهد. در واقع، به توانمندی و بزرگی آن پادشاه اشاره میکند که از مقام من خیلی بالاتر است و من نمیتوانم با او رقابت کنم.
ناز که گویمش مکن، کی غم جان من خورد
آنکه دمی هزار جان راتب ناز می دهد
هوش مصنوعی: هرچقدر هم که از او خواهش کنم که ناز نکند، او به حال من اهمیتی نمیدهد. زیرا کسی که یک لحظه برای ناز کردن هزار جان را تقدیم میکند، غم من را نمیخورد.
کشت شب سیه مرا، کرد فراق بسملم
طرفه مؤذنی که او بانگ نماز می دهد
هوش مصنوعی: من در دل شب تاریک غمهای فراق را درک میکنم، مانند کسی که در حال مرگ است و صدای مؤذنی را میشنود که برای نماز اذان میگوید.
چهره من همی کند مایه عشق نامها
گریه خون کش از دلم سبحه راز می دهد
هوش مصنوعی: چهره من باعث ایجاد عشقهای مختلف میشود و این عشقها چنان برایم عمیقاند که باعث میشوند دلم به حال خود گریه کند. رازهای قلبم را با ذکر و یاد خدا میتوانم بیان کنم.
همچو گیاه خسرو است آنکه فسوس می کند
گر پسر سبکتگین دل به ایاز می دهد
هوش مصنوعی: اگر کسی مانند خسرو به دلگرمی میزند و شرافت را نادیده میگیرد، به مانند گیاه بیریشهای است. به بیان دیگر، اگر پسر سبکتگین، دل به بندهای چون ایاز بدهد، نشاندهنده بیوفایی و کمارزشی است.