امیرخسرو دهلویشمارهٔ ۱۱۰
روز عید است به من ده می نابی چو گلاب
که ازان جام شود تازه ام این جان خراب
جان من از هوس آن، به لب آمد اکنون
به لب آرم قدح و جان نهم اندر شکراب
روزه داری که گشادی ز لبش نکهت مشک
این زمان در دهنش نیست مگر بوی شراب
آنکه خیزان و فتان بود به مسجد زین پیش
هست در میکده خیزان و فتان مست و خراب
دف که او گرد نمی گشت به دور مجلس
می رود دور کنان جانب مجلس بشتاب
می حلال است کنون خاصه که از دست حریف
در قدح می چکد آب نمک آلود کباب
ساقیا، نوش چنان کن که صدا باز دهد
بر سر شارع می گنبد سیمین حباب
هر که را بوی گل و می به دماغ است او را
آن دماغیست که دیگر نکند بوی گلاب
بنده خسرو به دعای تو که آن حبل متین
دست همت زد و پیچید طناب اطناب
اطلاعات
وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلن (رمل مثمن مخبون محذوف)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
روز عید است به من ده می نابی چو گلاب
که ازان جام شود تازه ام این جان خراب
هوش مصنوعی: امروز روز عید است و به من می ناب و خالصی بده که مانند گل گلاب تازه است، زیرا این نوشیدنی می‌تواند جان خسته و خراب من را revitalizes کند.
جان من از هوس آن، به لب آمد اکنون
به لب آرم قدح و جان نهم اندر شکراب
هوش مصنوعی: جان من به خاطر آرزوی آن عشق به پایان رسیده است. حالا می‌خواهم جامی پر از می بگیرم و روح خود را در دنیای خوشی و شادابی غرق کنم.
روزه داری که گشادی ز لبش نکهت مشک
این زمان در دهنش نیست مگر بوی شراب
هوش مصنوعی: داستان از کسی است که روزه دارد و بویی خوش از لب او به مشام می‌رسد. اما این عطر خوش بوی مشک نیست، بلکه در واقع بوی شراب است که به او رسیده. به نوعی نشان می‌دهد که حتی در شرایط خاص، مانند روزه‌داری، افراد ممکن است به چیزهایی فکر کنند یا به چیزهایی مبادرت ورزند که با وضعیت ظاهری‌شان تناقض دارد.
آنکه خیزان و فتان بود به مسجد زین پیش
هست در میکده خیزان و فتان مست و خراب
هوش مصنوعی: کسی که با ناز و زیبایی به مسجد می‌رود، حالا قبل از این در میکده به حالت مست و خراب بوده است.
دف که او گرد نمی گشت به دور مجلس
می رود دور کنان جانب مجلس بشتاب
هوش مصنوعی: در اینجا به تصویرسازی از یک دف (نوعی ساز) اشاره شده که به گرد نمی‌چرخد و این نشان‌دهنده حالتی از نداشتن شوق یا تنبلی است. بنابراین به او توصیه می‌شود که به سمت مجلس برود و با سرعت بیشتری حرکت کند تا به جمعیت بپیوندد. در واقع، تشویق می‌شود تا از دوری دست بردارد و به قلب جمع نزدیک شود.
می حلال است کنون خاصه که از دست حریف
در قدح می چکد آب نمک آلود کباب
هوش مصنوعی: الان نوشیدنی جایز است، خصوصاً که از دستِ رفیق در لیوان، آب نمک آلودِ کباب می‌چکد.
ساقیا، نوش چنان کن که صدا باز دهد
بر سر شارع می گنبد سیمین حباب
هوش مصنوعی: ای ساقی، شراب را طوری بریز که صدایش در خیابان گنبدی شکل طنین انداز شود و مانند حباب نقره‌ای به گوش برسد.
هر که را بوی گل و می به دماغ است او را
آن دماغیست که دیگر نکند بوی گلاب
هوش مصنوعی: اگر کسی بوی گل و شراب را استشمام کند، دیگر بوی گلاب را نخواهد چشید و احساس نخواهد کرد.
بنده خسرو به دعای تو که آن حبل متین
دست همت زد و پیچید طناب اطناب
هوش مصنوعی: من خدمتگزار تو هستم و دعا و نیکویی تو همچون ریسمان محکمی است که به آن چنگ زده‌ام و با کمک آن به موفقیت و پیشرفت رسیده‌ام.