به نگاه بنده حضرت می فرمایند: آنان که راز دل خود را بر ملا کردند چون لاله و بنفشه به گریه افتادند و از غم خم شدند. در این بین آن کس که راز دل خود را برای خود نگه دارد (چون غنچه) خالق زیبایی ست.

گوشه دامن فراهم گرفتن یعنی کنج عافیت گرفتن و گوشه ٔ امن اختیار کردن است. منظور خیام این است که بهتر است از نیک و بد زمانه بگسلیم و شاد زندگی کنیم

منظور اینست که در هنگام صبحگاهان که موقع نزول فیض الهی میباشد خوشبخت کسیست که دامن گداهی پهن کند ودست دعا به آستان پر فیض خداوند دراز کند.

من فکر می‌کنم خیام اینجا از پاک‌دامنی و عفت صحبت می‌کنه که البته از خیام عموما چنین چیزهایی رو نمی‌شنویم. لاله و بنفشه در شب پاک‌دامنی خودشونو حفظ نکردن اما با صبح و طلوع خورشید همه چیز روشن میشه و غنچه پاک‌دامن که خیام هم از اون خوشش میاد از بقیه متمایز میشه

براستی که ما چه تفسیرهایی میکنیم و از کجا به کجا میریم.

به نظرم خیلی از اشعاری که شاعران می سرایند معنای آنچنان پیچیده و باطنی ای که خوانندگان تصور می کنند در دل خود ندارد. صرفا بیانی زیبایی شناسانه از یک لحظه کشف و هیجان و شکفتگی هنری است.
اینجا هم کاملا مشخص است که ساده ترین معنی این رباعی مقصود شاعر بوده؛ یعنی وقتی موقع طلوع خورشید که لاله و بفشه خودشان را اینقدر به زحمت می اندازند و یکی به گریه و تشویش می افتد و دیگری در برابر کسان سر خم میکند، غنچه وجاهت و وقار خودش را حفظ می کند و دامن بر می چیند و آرام عبور میکند! هم معنایی انسانی دارد و هم در این معنی که آن گریه و تعظیم برای غنچه است معنایی رندانه و صرفا زیبایی شناسانه.
می بینید چقدر معنای قشنگ و ساده ای در این شعر نهفته است! و اصلا زیبایی شعر یعنی همین سادگی و خلوص و یک رنگی، نه تفاسیر آنچنانی که حتی خود مفسران هم به درک واقعی آن نائل نشده اند و تنها در قالب واژگان آن را می گویند.

هرگه که بنفشه جامه در رنگ زند
در دامن گل باد صبا چنگ زند
هشیار کسی بود که با سیمبری

می نوشد و جام باده بر سنگ زند

خوانش و دکلمه رباعیات خیام با صدای بسیار زیبای کیکاووس یاکیده در ویدئوی یوتیوب زیر:

پیوند به وبگاه بیرونی

سلام بر عزیزان همراه 

آن یک بخیال زهد در حرمان است 

وز باده جهل این یکی خندان است 

من عاشق صادقم که از وصل و هجر

حال دل من نه مثل این نه آن است 

سپاسگزارم

گلها چو به باغ جلوه را ساز کنند

وز غنچه نخست هفته ای ناز کنند

چون دیده به دیدار جهان باز کنند

از شرم رخت ریختن آغاز کنند

(رباعی شماره ۱۸۳ انوری )