رنج جهان هموار کردن جز نبودن نیست . .

با سلام . از این قبیل غزلیات خیام نیشابوری می توان استنباط کرد که او تا حدودی افکاری پوچ گرایانه داشته است . دوستان عزیز و محترم به غزلیات 140و138 رجوع نمایند.البته که شخصیت شاعری پر آوازه مانند او تک بعدی نیست . بلکه میتوان ساعت ها جلسه و کارگاه های همفکری جهت بررسی و پژوهش پیرامون شخصیت خیام و خیام پژوهی برگزار کرد.
باتشکر.

البته رباعیات نه غزلیات!

با درود بی پایان، به نظر بنده، حکیم خیام نیشابوری پوچ گرا نیست ایشان اندیشمندی تیزبین و آگاه است که به بی ارزش بودن این جهانِ جهان پی برده است و دل بستن به آن را بی هوده می پندارد. وی معتقد است این دنیای فانی ارزش دل بستن و دل شکستن را ندارد و بهتر است انسان ها به جای حرص، قدرت طلبی، ستیز و خشونت، در این زمان کوتاه با هم خوش باشند و از هستی و بوده های آن لذت ببرند .

چون حاصل آدمی در این جای دو در
جز درد دل و دادن جان نیست دگر
خرم دل آن که یک نفس زنده نبود
و آسوده کسی که خود نزاد از مادر

به نظرم منظور اینست که انسان هرچقدرغنی و بزرگ باشد بازهم از دغده و غصه خوردن و ...آسوده نخواهدشد.

نا آمدگان اگر بدانند که ما
از دهر چه می کشیم ، نایند دگر.

حدس من این است که خیام یا گوینده این رباعیات آدم ادیبی بوده و منابع ادبیات یونان باستان را حتی شاید به زبان اصلی مطالعه کرده. عده میگویند خیام یونانی می دانسته.
این سخن را از آن رو میگویم که بعضی از رباعیات خیام عینا ترجمه مفاهیم مشهود اسطوره ای یونان باستان است. مثلا همین رباعی عینا در بیت پایانی دارد جواب سیلنوس همزاد دیونیسوس را به میداس تداعی می کند. می گویند وقتی میداس، سیلنوس خردمند را در جنگل به چنگ آورد از او پرسید بهترین چیز در جهان چیست؟ سیلنوس با خنده به او گفت: ای نژاد فلک زده بدبخت! بهترین چیز در دسترس شما آدم ها نیست، چون به دنیا نیامدن خود بهترین چیز است! اما در درجه بعدی هر چه زودتر مردن بهترین چیز است!
و سوفوکل هم همین مفهوم را در تراژدی های خود بازگو کرده.

این شعر زیبای خیام در اپرای عروسکی خیام نیز خوانده شده است. هنگامی که کشیش های انگلستان در دوران جنگ جهانی دوم مشغول جمع آوری رباعیات خیام هستند و از بدی روزگار و رنج مردم می گویند، خیام وارد صحنه می شود و با لحنی غم انگیز این شعر را می خواند و ناپدید می شود.

محور این رباعی کلمه شورستان به معنی نمکزار است، چرا که دیگر مصرعها نتیجه زیستن در چنین محیطی است، محیط خشک و بی ثمری که زندگی در آن جز غصه خوردن و در نهایت مردن حاصلی ندارد و هر چه زودتر از آن رها شدن نوعی خرمی و شادی به شمار میرود، بلکه آسوده کسی است که هرگز به این جهان نیامد. پوشیده نیست که خیام در این رباعی تصویر تاریکی از جهان پیش روی ما قرار داده و دست کم برای کسانی که در جوامع پیشرفته زندگی میکنند غیر قابل قبول است، ولی به دو دلیل میتوان به خیام برای سرودن این رباعی حق داد، نخست این که شاید در روزگار او زیستن براستی چنین تلخ و ناگوار بوده است و دیگر این که شاید اگر کسی نگاه ژرف و هوش شگرف خیام را داشته باشد در هر شرایطی که قرار بگیرد چنین تصویر هولناکی از جهان ترسیم خواهد کرد.

به نظر من خیام در این شعر منظورش از شورستان اوضاع سیاسی و مذهبی جامعه زمان خودش بوده است. چون قوانین مذهبی بر همه چیز حکم فرما بوده است. و او از این امر بسیار رنج می برده است و این شعر را برای مردم رنج دیده گفته است.
و اما آقای سجاد من نمیدانم شما کی هستید و چه تحصیلاتی دارید که به خود اجازه میدهید که به نابغه ای مثل خیام که بعد از 950 سال هنوز هم محاسبات فضائی او برای تقویمش در دنیا دقیق ترین است و فلسفه و شعرهای او در دنیا بی نظیر است توهین میکنید. بعد از 950 سال بیش از 90 در صد مردم دنیا معادله درجه 3 و بیشتر کارهای علمی او را نمیفهمند. لطفاً با خیام بزر گ که تمامی دنیا به او احترام میگذارند جز با احترام سخن نگویید حتی اگر شما مذهبی و یا غیر ایرانی هستید.

جز خوردن غصه نیست یا کندن جان صحیح است نه تا کندن جان

سلام بر همراهان 

دنیا همه رنج و درد و سوز است و گداز 

مردان همه در نیاز و نامرد به ناز 

گر میل خودم بود بدین دردستان 

پا کی بنهادمی، که برگردم باز؟

تشکر از یاران