خیام استاد شناساندن واقعیت این جهان به مخاطب است . بطوریکه در تمام رباعیات او میبینیم که در حالی که دنیا را بسیار بی آتیه می بیند ولی از لحظه لحظه عمر استفاده برده ، در جهت لذت میکوشد و میداند آدمی که زندگی خود را صرف نظریات متافیزیکی میکند در حقیقت عمر خود را به هیچ فروخته و البته او عمر خود را به هیچ نمی فروشد و زندگی را صرف طرب و مستی و می مینماید . اگر روحش وجود دارد شاد باد ....

در دقت دوم وسوم و..برهرکسی معلوم میشود که وجودخودش جنبه متافیزیکی دارد و برای حفظ آرامشش ناگزیر است متوجه متافیزیک هم باشد
وضعی است چنین چه میتوان کرد؟
ومقصود خیام از مستی در بسیاری از ابیاتش مستی معمولی نمتواند باشد
روحش شاد

در اینجا , عواملی چون پرسشهای متافیزیکی عامل غم انسان نیست. بلکه زمانه و اتفاقات آن هسنتد که سرمنشا غم برای انسان هستند.
خیام ما را از درگیری با غم دنیا منع میکند.. چرا که لحظات خوش را از انسان میگیرد

شاید منظور بی خیالی نسبت به غم و اندوه زمانه است.
چراکه غصه خوردن و غمگین بودن باعث خارج شدن روح از بدن خواهد شد که در دوره ما همان سکته و بیماریهای گوناگونی همچون افسردگی و جنون و غیره را شامل می شود.

به نظر شما اگه بی خیال نبودن نسبت به غم و اندوه زمانه سبب موارد ذکر شده در حاشیه‌‌‌ی بالایی بشه آیا باید نسبت به این غم و اندوه بی خیال بود؟

خیام که گرفتار غم زمانه نیست با استناد به شعرهایی که انسان را از فکر این زمانه بیرون میکند و در عین حال پر ز غم و رنجه . . .

خیام متفکری واقع گرا و ضّد اسلام و افکار متافیزیکی است!او فرهنگ اصیل ایران را که سرشار از عشق،محبت،واقع گرایی، و انسان محوریست درک کرده و از فرهنگ ارتجاعی و واپسگرأی که این دنیا را به بهانه بهشت جهنم کرده متنفر است!این در اشعار اغلب شعرا و نویسندگان اخه ایرانی‌ هویداست.مسلما اسلامیانی که خود را مجاز به هر تجاوزی به حقوق دیگران میدانند سعی‌ در تفسیر اشعار خیام و سایر شعرای ایرانی‌ بنفع خود دارند.

کاملا با مزدک موافق!!..خیام به همون فلسفه ای رسیده بود که بعدها اگزیستانسیال نام گرفت،خیام رنج حقیقی ِ وجود داشتن و بیهودگی دنیارو حس کرده(ایدل چو زمانه میکندغمناکت) و به وضوح تو بعضی رباعی ها می بینیم:
خرّم دلِ آن‌که یک نفس زنده نبود،
و آسوده کسی‌ که خود نزاد از مادر!
وقتی دقیق میشیم به همون نظری میرسیم که مزدک هم اشاره کرده،البته گاهی چارچوب های دینی دیدگاه افرادی را کاملا متفاوت میکند.

واقعا" استاد به تمام معناست . من هیچ علاقه ای به شعر نداشتم ولی با خواندن اشعار خیام دیوانه شعر شدم

خیّام و اعتقاد به روان ؟

سلام. من با نظر مزدک موافقم. ولی اگه مخالفم بودم خیلی راحت مگفتم مخالفم نه اینکه توهین کنم. گر من زمی مغانه مستم...

لطفا معنی این رباعی و تفسیر رو بیان کنید با تشکر

سلام به همه
چرا انقدر سختش میکنید ؟
خدارو شکر معنی اشعار انقدر ساده و زیباست که سادگیش اونو از هر تفسیر و نقدی بی نیاز میکنه

ای دل صحیح است نه ایدل

اشعار خیام بسیار واضح و روشنه
هیچ چیزی جز واقع بینی و حقیقت درش وجود نداره .
به نظرم هیچ شاعری مثل خیام پرده حقیقت رو کنار نزده ..
یادش در تاریخ و ادبیات ایران و جهان جاودان باد .

با سلام و احترام به دوستان و گرامی‌داشت خیام عزیز
بیت اول این یک جمله‌ی سوالی هستش که از خواننده میخواد که از خودش بپرسه: ای‌دل چو زمانه میکند غمناکت؟ کلمه‌ی «چو» در اینجا به معنی «چگونه» می‌باشد و خیام عزیز میپرسد که ای دل چگونه زمانه و چرخ تورا غمناک میکند و یا چرا باید زمانه تورا غمناک کند وقتی که میدانی و دیده‌ای و اطمینان داری که ناگاه _یعنی بدون آگاهی قبلی_ باید این این دنیا را ترک کنی دنیایی که با استناد به رباعیات دیگرِ خیام عزیز نقد است دنیایی که از بودن در آن شک و شبه و آیایی نیست و در مصراع دوم به طعنه می‌فرماید که ناگه برود ز تن روان پاکت،بیرون رفتن روان پاک از تن طعنه‌ای بیش نیست و منظور از آن فقط مردن است پیش درآمدی بر بیت بعد است که به ما آگاهی میدهد که در لحظه زندگی کنیم گذشته تمام شده و فقط باید از آن درس گرفت برای زندگی بهتر برای بهبود زندگی اکنون و فردا که هنوز نیامده و کسی را از آن اگهی نیست فردایی که در هاله‌ای از ابهام است پس به جای تفکرات بیهوده از سبزه شدن تن گذشتگان عبرت بگیریم و بر همان سبزه بنشینیم و از حال لذت ببریم و خوش باشیم بر سبزه کسانی که چه خوش بودند و چه غمناک فعلا سبزه‌ای بیش نیستند و نشان از پایانی یکسان دارد برای هر دو گروه تنها وجه تمایزشان نحوه زندگی‌شان در زمان حیاتشان استخوش باشید، خوش باشید که آواز دهل شنیدن از دور خوش است و بدانید که یکی از اصول مهم در خوش بودن اینست که در این خوش بودن دیگران هم سهیم باشند نه اینکه با خوشی ما عده‌ای از همنوعان ما ناخوش شوند آزار رساندن به دیگران هرگز باعث خوشی و خوشحالی نمیشود چرا که در آخر باعث ناخشنودی خود ما میشود اگر انسان باشیم

چرا فکر میکنید منظور از شراب یا مستی در اشعار شعرای ایران چیزی بجز شراب و مستی هستش چرا با خودتون تعارف دارید اگر شاعر میخاست درباره چیز دیگه ای بگه توانایی گفتنش رو داشت وقتی میگه شراب یعنی شراب همین

کسی احتمال میده این ای دل خطاب به دل خودش باشه !؟

استاد شجریان سال 1378 در مراسم دریافت نشان پیکاسو از دستان فدریکو مایور دبیرکل سازمان یونسکو در مقر این سازمان این ابیات را به زیبایی در دستگاه ماهور اجرا کرده است

ای دل چو زمانه می‌کند غمناکت
ناگه برود ز تن روان پاکت
بر سبزه نشین بکام دل روزی چند
زان پیش که سبزه بردَمد از خاکت

خیام رو نخواهید شناخت چون که از قرآن و سنت وحدیث صحیح دورید اگه اهل سنت بودید حتما خیام حافظ سعدی مولانا را می‌تونستی بشناسید اما چون بقول حافظ ره افسانه زدید نمیتونید بشناسید

خیام رو نخواهید شناخت چون.....

ای دل غم و شادی تو دست خویش است

نه دست زمانه که خودش درویش است

گر شاد کنی دلی ،دلت شاد شود

ور ریش کنی دلی ،دل تو ریش است

بر سبزه نشین و خوش بزی روزی چند

زآن پیش که سبزه بردمد از خاکت

ای دل چو زمانه می کنَد غمناکَت /  ناگه برود ز تن روانِ پاکَت

بر سبزه نشین و خوش بزی روزی چند /  زآن پیش که سبزه بر دَمَد از خاکَت  

- ای دل: خطاب به خودِ وجودی انسان, خطاب به روح نه جسم, مجازا انسان

- چو: وقتی, هنگامیکه

- زمانه: روزگار, مجازا مشکلات و سختیهای زندگی

- غمناک: افسرده, آزرده

- بر سبزه نشین: از خانه نشینی و گوشه گیری پرهیز کن. خیام یکی از راههای درمان افسردگی را انس با طبیعت و بالطبع آن آمیزش با مردم می داند. بعضی از ما زمانیکه افسرده می شویم, به تاریکی و تنهایی پناه می بریم که باعث شدت افسردگی و خرابتر شدن حالِ ما میشود. متاسفانه اینترنت و شبکه های اجتماعی نیز مزید بر علت شده اند. 

- ناگه برود ز تن روانِ پاکت: دچار مرگ های ناگهانی نظیر سکته و بیماری سرطانی که حاصل استرس و تنش های زندگی است.

روانِ پاک اشاره به این دارد که این افرادِ بیگناه  بخاطرِ جور و ستم روزگار از دنیا می روند. در گذشته افراد یا در جنگها کشته می شدند و یا در اثر پیری مرگ خود را پیش بینی می کردند و مرگ صورتِ ناگهانی نداشت.

دبی > امارات {۲۴ آوریل ۲۰۲۳}