گنجور

در ستایش سرور کائنات رسول اکرم ﷺ

از پس حمد ملک ذوالجلال
بعد درود مه برج کمال
به که به اوصاف شه دادگر
خامه کنم رشک ده نیشکر
آن شه دریا دل والا تبار
داور دادار سیر جم وقار
کوه شرف، کان سخا و هنر
هر که شود از کرمش بهره ور
رتبه عالیش بدانسان شود
تاج سرش صیقل کیوان شود
کشتن تن در یم احسان او
خرد کند موجه طوفان او
خصم خجل گشته شمشیر او
چرخ سراسیمه تدبیر او
خواست برد سر به در از امر او
خورد دو سیلی ز کف قهر او
اینکه بر او چشمه شمس و قمر
مانده نشان بسته ز جوزا کمر
شاهد اقبال در آغوش او
صد جم و کی غاشیه بر دوش او
عالم و رغبت ده ارباب شرع
ارض و سمائی است به اصل و به فرع
گشت ز همنامی او پیش ازین
آتش نمرود چو خلد برین
تا زده آن مهر عدالت علم
رخت برون برده ز عالم الم
باز به گنجشک دهد دانه را
شمع نسوزد پر پروانه را
الغرض از غایت امن و امان
داغ نهد بر دل نوشیروان
مهدی اگر گردد از این باخبر
یحسبه سنه خیر البشر
بانی این بلده جنت نهاد
رشک ده روضه ذات العماد
بس که فرح می دهد آن گلستان
حافظ شیراز بلاغت نشان
بیند اگر یک نفسش جای خویش
نسخ کند نعت مصلای خویش
کرد خرد ختم سخن اینچنین
انک فیها لمن الخالدین

اطلاعات

وزن: مفتعلن مفتعلن فاعلن (سریع مطوی مکشوف)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: سید جابر موسوی

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

از پس حمد ملک ذوالجلال
بعد درود مه برج کمال
هوش مصنوعی: پس از ستایش پروردگار بزرگ و با عظمتی که همه چیز را در دست دارد، سلام و درود بر ماهی که به کمال و زیبایی خود مشهور است.
به که به اوصاف شه دادگر
خامه کنم رشک ده نیشکر
هوش مصنوعی: بهتر است که من به وصف‌های شخصیتی یک پادشاه عادل بپردازم و از دلتنگی نیشکری که شیرین است، حسرت بخورم.
آن شه دریا دل والا تبار
داور دادار سیر جم وقار
هوش مصنوعی: آن پادشاه بزرگ و با دل دریایی، که از نسل عالی و نیکوکاران است، همچون داوری دادگستر و با وقار در میان مردم خود می‌درخشد.
کوه شرف، کان سخا و هنر
هر که شود از کرمش بهره ور
هوش مصنوعی: کوه شرف، معدن بزرگی از سخاوت و هنر است؛ هرکسی که از بخشندگی او بهره‌مند شود، بهره‌اش را خواهد برد.
رتبه عالیش بدانسان شود
تاج سرش صیقل کیوان شود
هوش مصنوعی: مقام والای او به گونه‌ای است که مانند تاجی بر سرش می‌درخشد و باعث درخشندگی و زیبایی او می‌شود.
کشتن تن در یم احسان او
خرد کند موجه طوفان او
هوش مصنوعی: اگر کسی بخواهد به خاطر لطف و احسان دیگری خود را اذیت کند و جانش را در این راه فدای او کند، در واقع باعث می‌شود عقل و خرد او در برابر مشکلات و چالش‌ها آسیب ببیند و تسلیم طوفان مشکلات شود.
خصم خجل گشته شمشیر او
چرخ سراسیمه تدبیر او
هوش مصنوعی: دشمن از شمشیر او خجالت زده شده و دایره تدبیر و تدبیر او به حالت آشفته‌ای درآمده است.
خواست برد سر به در از امر او
خورد دو سیلی ز کف قهر او
هوش مصنوعی: درخواست کرد که از دست او خود را برهاند، اما به جای آن دو ضربه از خشم او دریافت کرد.
اینکه بر او چشمه شمس و قمر
مانده نشان بسته ز جوزا کمر
هوش مصنوعی: اینکه بر او نشانه‌هایی از نور و زیبایی‌های آسمانی وجود دارد، به گونه‌ای که مانند خورشید و ماه درخشش دارد و نشانه‌ای از برج جوزا بر کمر او حکایت می‌کند.
شاهد اقبال در آغوش او
صد جم و کی غاشیه بر دوش او
هوش مصنوعی: این بیت به توصیف شخصی می‌پردازد که در آغوش او خوشبختی و سعادت را می‌توان دید، و او مانند یک رزمنده مقتدر با اعتماد به نفس، بار سنگینی را بر دوش دارد.
عالم و رغبت ده ارباب شرع
ارض و سمائی است به اصل و به فرع
هوش مصنوعی: عالم و علاقه‌مندی به دین، اساس و پایه‌ای است که همه چیز در زمین و آسمان بر آن استوار است.
گشت ز همنامی او پیش ازین
آتش نمرود چو خلد برین
هوش مصنوعی: به خاطر هم‌نامی او، آتش نمرود پیش از این، مانند بهشت زیبا و دل‌انگیز شده است.
تا زده آن مهر عدالت علم
رخت برون برده ز عالم الم
هوش مصنوعی: تا هنگامی که آن مهر عدالت، علم را به تماشا آورده است، از عالم علم و دانش، تو را بیرون می‌برد.
باز به گنجشک دهد دانه را
شمع نسوزد پر پروانه را
هوش مصنوعی: اگر مجدداً دانه‌ای به گنجشک بدهند، شمعی نمی‌سوزاند و پروانه هم نمی‌سوزد.
الغرض از غایت امن و امان
داغ نهد بر دل نوشیروان
هوش مصنوعی: هدف از رسیدن به آرامش و امنیت، در نهایت بر دل نوشیروان درد و غمی به جا می‌گذارد.
مهدی اگر گردد از این باخبر
یحسبه سنه خیر البشر
هوش مصنوعی: اگر مهدی از این موضوع باخبر شود، ممکن است فکر کند که سال‌ها به نیکی و خیر انسان‌ها گذشته است.
بانی این بلده جنت نهاد
رشک ده روضه ذات العماد
هوش مصنوعی: این شهر را کسی بنا کرده است که باغی بهشت مانند را به وجود آورده و باعث حسرت دیگران شده است.
بس که فرح می دهد آن گلستان
حافظ شیراز بلاغت نشان
هوش مصنوعی: گلستان حافظ در شیراز به حدی شادی‌آفرین است که نشان‌دهنده بلاغت و زیبایی بی‌نظیری است.
بیند اگر یک نفسش جای خویش
نسخ کند نعت مصلای خویش
هوش مصنوعی: اگر به یک لحظه بتواند در جایی که هست، تغییراتی ایجاد کند، می‌تواند توصیف را از مقام خود حذف کند.
کرد خرد ختم سخن اینچنین
انک فیها لمن الخالدین
هوش مصنوعی: خرد و اندیشه، نتیجه نهایی سخن را به این شکل بیان می‌کند که در اینجا کسانی هستند که جاودانه خواهند بود.