گنجور

بخش ۳۳ - رفتن سام به شکار و دیدن قلوش را

روان سام نیرم به عزم شکار
به گلگون برآمد چو ابر بهار
کجا در رکابش پلنگ افکنان
چو سلطان سیاره خنجرزنان
کمرکش بتان قیامت قیام
کمربسته بر سرو طوبی خرام
چو آهوی مستان همه شیرگیر
ز ابرو کمان کرده وز غمزده تیر
سمند سواران دریاگذار
شتابان به صحرا چو باد بهار
تک انداز ترکان نخجیر جوی
به نخجیر شیران درآورده روی
همی سام چون رخ به صحرا نهاد
سواری درآمد به صحرا چو باد
پریوش یلی بر سمندی سوار
به زیرش یکی بود دریاگذار
جهنده چو برق و رونده چو تیر
پرنده چو مرغ و دلاور چو شیر
شتابان زمین‌کوب و دریانورد
نهان کرده چرخ فلک را ز گرد
روان سالم یل مرکبش پیش راند
دو چشمش در او صاف او خیره ماند

اطلاعات

وزن: فعولن فعولن فعولن فعل (متقارب مثمن محذوف یا وزن شاهنامه)
قالب شعری: مثنوی
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

روان سام نیرم به عزم شکار
به گلگون برآمد چو ابر بهار
هوش مصنوعی: روح سام نیرم (نیرم نشیمن‌گاه ستمگران) با انگیزه شکار، همچون ابرهای بهاری به سوی سرزمین گلگون می‌رود.
کجا در رکابش پلنگ افکنان
چو سلطان سیاره خنجرزنان
هوش مصنوعی: در کجای جهان، مانند یک سلطان که با دلاوری و تهاجم شمشیر می‌زند، می‌توانم در کنار او باشم؟
کمرکش بتان قیامت قیام
کمربسته بر سرو طوبی خرام
هوش مصنوعی: بر فراز بلندی‌ها، زیبایی‌های معشوقان در حال رقص و حرکت هستند و این صحنه مثل روز قیامت به عظمت و شگفتی می‌رسد. درخت طوبی نیز در این تصویر به عنوان نمادی از زیبایی و لطافت حضور دارد.
چو آهوی مستان همه شیرگیر
ز ابرو کمان کرده وز غمزده تیر
هوش مصنوعی: همچون آهوهای شاده و سرمست، همه تحت تاثیر زیبایی و جذبه‌ای که از ابرو و کمان چهره‌اش ناشی می‌شود، قرار گرفته‌اند و مانند کسی که به خاطر غم و اندوهی تیر خورده باشد، در حالتی پر از عشق و شیفتگی هستند.
سمند سواران دریاگذار
شتابان به صحرا چو باد بهار
هوش مصنوعی: تاجران و مسافران دریا به سرعت و شتاب به سمت دشت حرکت می‌کنند، درست مانند وزش باد در بهار.
تک انداز ترکان نخجیر جوی
به نخجیر شیران درآورده روی
هوش مصنوعی: شکارچیان ترکان با تیرهای خود به شکارگاه شیران رفته‌اند.
همی سام چون رخ به صحرا نهاد
سواری درآمد به صحرا چو باد
هوش مصنوعی: وقتی سام با چهره‌ای نیکو به دشت رفت، سوارکاری به‌سرعت مانند باد به دشت وارد شد.
پریوش یلی بر سمندی سوار
به زیرش یکی بود دریاگذار
هوش مصنوعی: دختری زیبا مانند پری بر اسبی سوار است و زیر پایش دریا یا آب بزرگ است.
جهنده چو برق و رونده چو تیر
پرنده چو مرغ و دلاور چو شیر
هوش مصنوعی: این بیت به توصیف ویژگی‌های شخصیتی و رفتاری فردی می‌پردازد. آن را می‌توان این‌گونه توضیح داد: فردی که به سرعت و قدرت حرکت می‌کند، همانند برق می‌درخشد، مثل تیر به هدف می‌زند، همچون پرنده آزادانه پرواز می‌کند و در عین حال دارای دلیر و شجاعتی است که او را مانند شیر می‌سازد.
شتابان زمین‌کوب و دریانورد
نهان کرده چرخ فلک را ز گرد
هوش مصنوعی: در اینجا به تصویر کشیده شده که یک شخص با سرعت و قدرت، هم مانند یک زمین‌کوب و هم به عنوان یک دریانورد، به جلو می‌رود و در عین حال، نشان می‌دهد که در حرکت او، چرخش عالم و زمان به‌طور نامحسوس و آرامی در حال انجام است. این به نوعی اشاره به تأثیر و پیوستگی میان تلاش‌های انسانی و نظم طبیعی جهان دارد.
روان سالم یل مرکبش پیش راند
دو چشمش در او صاف او خیره ماند
هوش مصنوعی: یک جوان شجاع و سالم، سوار بر مرکبش، به جلو می‌تازد و چشمانش به وضوح بر روی هدفش متمرکز است و به آن خیره شده است.