شمارهٔ ۱۰۸
دلم بی وصل جانان جان نخواهد
که عاشق جان بی جانان نخواهد
دل دیوانگان عاقل نگردد
سر شوریدگان سامان نخواهد
روان جز لعل جان افزا نجوید
خضر جز چشمه ی حیوان نخواهد
طبیب عاشقان درمان نسازد
مریض عاشقی درمان نخواهد
اگر صد روضه بر آدم کنی عرض
برون از روضه ی رضوان نخواهد
ورش صدابن یامین هست یعقوب
بغیر از یوسف کنعان نخواهد
اگر گویم خلاف عقل باشد
که مفلس ملکت خاقان نخواهد
کجا خسرو لب شیرین نجوید
چرا بلبل گل خندان نخواهد
دلم جز روی و موی گلعذاران
تماشای گل و ریحان نخواهد
بخواهد ریخت خونم مردم چشم
بلی دهقان بجز باران نخواهد
از آن خواجو از این منزل سفر کرد
که سلطانیه بی سلطان نخواهد
اطلاعات
وزن: مفاعیلن مفاعیلن فعولن (هزج مسدس محذوف یا وزن دوبیتی)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکیدرج
* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی میتوانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.
برگردان به زبان ساده
دلم بی وصل جانان جان نخواهد
که عاشق جان بی جانان نخواهد
هوش مصنوعی: دل من بدون وصال معشوق آرامش و زندگی نخواهد داشت، چون عاشق هرگز نمیتواند به زندگیاش ادامه دهد اگر محبوبش در کنارش نباشد.
دل دیوانگان عاقل نگردد
سر شوریدگان سامان نخواهد
هوش مصنوعی: دل های دیوانگان هرگز عاقل نمیشود و سرهای شرویدگان هرگز به آرامش نخواهد رسید.
روان جز لعل جان افزا نجوید
خضر جز چشمه ی حیوان نخواهد
هوش مصنوعی: روح انسان جز لعل زیبا و جان بخش نمیجوید و خضر نیز جز چشمه حیات چیزی نخواهد.
طبیب عاشقان درمان نسازد
مریض عاشقی درمان نخواهد
هوش مصنوعی: عاشقانی که در عشق دچار درد و رنج هستند، هیچ پزشکی نمیتواند برایشان درمانی ارائه دهد. کسی که درگیر احساسات عاشقانه است، هرگز بهبودی نخواهد یافت.
اگر صد روضه بر آدم کنی عرض
برون از روضه ی رضوان نخواهد
هوش مصنوعی: اگر صد باغ و گلزار هم برای انسان به تصویر بکشی، باز هم او نمیتواند از بهشت رضوان خارج شود و به آنجا برود.
ورش صدابن یامین هست یعقوب
بغیر از یوسف کنعان نخواهد
هوش مصنوعی: یعقوب فقط یوسف را میخواهد و نه کسی دیگر، حتی اگر صدای یامین را بشنود.
اگر گویم خلاف عقل باشد
که مفلس ملکت خاقان نخواهد
هوش مصنوعی: اگر بگویم که نداشتن مال و ثروت باعث نمیشود که کسی نتواند به مقام و عنوانی بزرگ دست پیدا کند، این حرف با عقل و منطق سازگار نیست.
کجا خسرو لب شیرین نجوید
چرا بلبل گل خندان نخواهد
هوش مصنوعی: چرا خسرو به جستجوی دهان شیرین میرود و بلبل به دنبال گل خوشبو نیست؟
دلم جز روی و موی گلعذاران
تماشای گل و ریحان نخواهد
هوش مصنوعی: دل من فقط به دیدن زیباییهای گلها و گیاهان معطر میگردد و هیچ چیز دیگری برایم جذابیت ندارد.
بخواهد ریخت خونم مردم چشم
بلی دهقان بجز باران نخواهد
هوش مصنوعی: اگر کسی بخواهد خونم را بریزد، مردم چشم، تنها باران برای دهقان مفید خواهد بود.
از آن خواجو از این منزل سفر کرد
که سلطانیه بی سلطان نخواهد
هوش مصنوعی: این بیت به این معناست که خواجو به این دلیل از این مکان رفت که هیچگاه سلطانیه بدون وجود یک سلطان نمیتواند باقی بماند. به عبارتی، او به طور طبیعی نمیتواند در جایی حضور دارد که آنجا بیسرپرست و بیمدیر باشد.

خواجوی کرمانی