گنجور

شمارهٔ ۷۹

گره ی زلف بهم برزده کاین مشک تتارست
رقم از غاله بر گل زده کاین خطّ غبارست
رشته ئی بر قمر انداخته کاین مار سیاهست
نقطه ئی بر شکر افکنده که این مهره ی مارست
مشک بر برگ سمن بیخته یعنی شب قدرست
زلف شبرنگ بهم بر زده یعنی شب تارست
لؤلؤ از پسته ی خود ریخته کاین چیست حدیثست
لاله در مشک نهان کرده که این چیست عذارست
نرگسش خفته و آوازه در افکنده که مستست
وندرو باده اثر کرده که در عین خمارست
باد بویش بچمن برده که این نکهت مشکست
وز چمن نکهتی آورده که این نفخه ی یارست
مرغ بر طرف چمن شیفته کاین کوی حبیبست
باد بر برگ سمن فتنه که این روی نگارست
سر موئی بصبا داده که این نافه ی چینست
بوئی از طرّه فرستاده که این باد بهارست
نرگسش خون دلم خورده که این جام صبوحست
غمزه اش قصد روان کرده که هنگام شکارست
تهمتی بر شکر افکنده که این گفته ی خواجوست
برقعی بر قمر انداخته کاین لیل و نهارست

اطلاعات

وزن: فعلاتن فعلاتن فعلاتن فعلاتن (رمل مثمن مخبون)
قالب شعری: غزل
منبع اولیه: ویکی‌درج

* با انتخاب متن و لمس متن انتخابی می‌توانید آن را در لغتنامهٔ دهخدا جستجو کنید.

برگردان به زبان ساده

گره ی زلف بهم برزده کاین مشک تتارست
رقم از غاله بر گل زده کاین خطّ غبارست
هوش مصنوعی: رشته‌های مو به هم پیچیده و این عطر خوش، همانند مشک است. نقش‌هایی که بر روی گل‌ها وجود دارد، نشانه‌ای از غبار است.
رشته ئی بر قمر انداخته کاین مار سیاهست
نقطه ئی بر شکر افکنده که این مهره ی مارست
هوش مصنوعی: رشته‌ای بر روی ماه کشیده شده است که این مار سیاه را نشان می‌دهد. همچنین نقطه‌ای بر روی شکر قرار گرفته که این همان مهره‌ی مار است.
مشک بر برگ سمن بیخته یعنی شب قدرست
زلف شبرنگ بهم بر زده یعنی شب تارست
هوش مصنوعی: عطر مشک بر روی برگ گل سِمن پاشیده شده، نشانه‌ی شب قدر است و موهای مشکی به هم ریخته، نشان‌دهنده‌ی شب تاریکی است.
لؤلؤ از پسته ی خود ریخته کاین چیست حدیثست
لاله در مشک نهان کرده که این چیست عذارست
هوش مصنوعی: دانه‌های لؤلؤ از پسته‌ی خود ریخته‌اند و این نشان از این است که چه داستانی دارد. به همین ترتیب، لاله‌ای در مشک پنهان کرده که چهره‌اش را نشان دهد.
نرگسش خفته و آوازه در افکنده که مستست
وندرو باده اثر کرده که در عین خمارست
هوش مصنوعی: چشم‌های نرگس‌اش بسته است و به نظر می‌رسد که در خواب است، اما صدایش همه جا پیچیده و نشان می‌دهد که حالش خوب نیست و از باده اثر گرفته، به طوری که در ظاهری خمار و مست دیده می‌شود.
باد بویش بچمن برده که این نکهت مشکست
وز چمن نکهتی آورده که این نفخه ی یارست
هوش مصنوعی: باد عطری را از باغ به همراه آورده است که این خوشبوئی مانند بوی مشک است، و همچنین بویی از باغ به ارمغان آورده که به نظر می‌رسد نفحه‌ای از معشوق است.
مرغ بر طرف چمن شیفته کاین کوی حبیبست
باد بر برگ سمن فتنه که این روی نگارست
هوش مصنوعی: پرنده‌ای در کنار چمن مجذوب شده است، زیرا اینجا جایی است که محبوبش حضور دارد. بادی که بر روی برگ گل سمن می‌وزد، همچون فریبندگی چهره دلربایش است.
سر موئی بصبا داده که این نافه ی چینست
بوئی از طرّه فرستاده که این باد بهارست
هوش مصنوعی: نسیم ملایمی که می‌وزد، بویی از موهای معشوقه‌ام به ارمغان آورده، بویی که از نرمی و لطافت خاصی برخوردار است و نشان‌دهنده زیبایی و طراوت بهار است.
نرگسش خون دلم خورده که این جام صبوحست
غمزه اش قصد روان کرده که هنگام شکارست
هوش مصنوعی: نرگس زیبایش دل مرا شکسته است، زیرا این جام شراب ناشی از غمزه‌اش است. نگاهش مثل تیر به قلبم اصابت کرده و انگار او در حال شکار احساسات من است.
تهمتی بر شکر افکنده که این گفته ی خواجوست
برقعی بر قمر انداخته کاین لیل و نهارست
هوش مصنوعی: تهمت‌هایی بر شیرینی گفته شده که این سخن از خواجوی است، مانند برقی که بر چهره ماه افتاده و این شب و روز را نشان می‌دهد.